با درختان در دل داستان

نگاهی به چند کتاب که در آنها درخت‌ها محوریت دارند

جانم برای شما بگوید که این «روز درختکاری» از همان دوران کودکی برای من موضوعی بسیار جذاب و عجیب و غریب بود که توضیحی هم برای چگونگی ایجاد این حس و حال ندارم. هیچ ‌وقت هم در این روز درخت نکاشتم. چند باری در همان کودکی از پدر خدابیامرزم خواسته بودم که درختی بخرد و ما روز پانزدهم اسفند برای کاشتن آن اقدام کنیم که بزرگوار هر بار جواب داده بود «سال بعد»! این مقدمه بی‌ربط قرار است منجر به نتیجه‌ای نامرتبط‌ شود. تصمیم گرفتم که برای این هفته چند کتاب معرفی کنم که درآنها، طبیعت، مخصوصاً نوع درختی‌اش نقشی بسیار پررنگ دارد. این شما و این جنگلی که برایتان معرفی می‌کنیم.

درخت زیبای من
«درخت زیبای من» نوشته ژوزه مائورو ده واسکونسلوس (۱۹۸۴-۱۹۲۰) نویسنده برزیلی است که ترجمه‌ای خوب و روان از جناب قاسم صنعوی هم زینت آن شده است. زه‌زه (‌همان ژوزه که درگفتار شکسته شده) شخصیت اصلی داستان، کودکی است بسیار باهوش، احساساتی، خلاق اما دردسرساز و خرابکار. زه‌زه که به خاطر شیطنت‌ها و خراب‌کاری‌هایش مرتب تنبیه می‌شود و کتک می‌خورد، اغلب به دنیای خیال پناه می‌برد و به کمک هوش بسیار و ذهن خلاقش دنیایی تخیلی پر از شادی وهیجان می‌سازد و آن را با دوستی خیالی یعنی درخت پرتقالی که به حرف‌هایش گوش می‌دهد، درمیان می‌گذارد. زه‌زه بخشی از دنیای کودکانه‌ای را بازنمایی می‌کند که چندان برای بزرگ‌ترها قابل درک نیست و اغلب برخورد اشتباه با این خطاهای کودکانه، باعث تجدید بدرفتاری‌ها یا سرخوردگی در کودک می‌شود. اما وقتی زه‌زه مورد توجه و محبت معلم مدرسه‌اش یا دوست پرتغالی‌ قرار می‌گیرد رفتاری کاملاً متفاوت و تحسین برانگیز دارد. «درخت زیبای من» هرچند درباره سنین کودکی نوشته شده و مخاطب آن کودکان و نوجوانان هستند، اما برای بزرگسالان، بویژه والدین، از آن رو جذاب است که آنها را با دنیای تخیلات و نیازهای عاطفی کودکان بیش از پیش آشنا می‌کند.

زندگی رازآمیز درختان
«زندگی رازآمیز درختان» از پرفروش‌ترین‌های نیویورک تایمز و به قلم «پتر وول لبن» است. در این کتاب نویسنده عشق عمیق خود به جنگل‌ها را با خوانندگان تقسیم می‌کند و فرایندهای شگفت‌انگیز زندگی، مرگ و احیا را که در جنگل مشاهده کرده و روند علمی ‌حیرت‌آوری را توضیح می‌دهد که در پشت شگفتی‌هایی که ما از آنها آگاه نیستیم، پنهان است. مؤلف با بهره‌گیری از اکتشافات جدید و پیشگامانه، دانش پشت زندگی مخفی و ناشناخته درختان و توانایی‌های ارتباطی آنها را ارائه می‌دهد. او معتقد است که اقدامات دوستدار محیط زیست نه تنها از نظر اقتصادی پایدار است بلکه برای سلامتی کره زمین و سلامت روحی و جسمی ‌همه کسانی که در کره زمین زندگی می‌کنند مفید است.

جنگل بکر
کتاب جنگل بکر حاوی متنی مستند و غنایی است که به دیار آمازون مربوط می‌شود. این اثر، رمان‌گونه است و از رویدادهای واقعی و زندگی مردم ابتدایی، ساده، بی‌نوا و گم‌گشته در جنگل‌های نفوذناپذیر و نیز از شعر، رقص و سنت‌های عامیانه این مردمان سخن گفته است. قهرمان اثر که تا حدود قابل ‌توجهی از شخص نویسنده نشان دارد، دانشجویی جوان است که به ‌سبب فعالیت‌های سیاسی تبعید می‌شود و ناگزیر به زندگی اسارت‌بار با دسته‌ای از دوزخیان روی زمین که کارگران مزرعه‌های کائوچو هستند، تن در می‌دهد. فره‌ئیرا ده‌کاسترو به‌ یاری تجربه‌های شخصی و با نهایت مهارت، واقعیت‌ها را بیان می‌کند. او نویسنده‌ای پرتغالی است که در خردسالی یتیم شده و بیش از ۱۲ سال نداشت که راهی برزیل شد و در جنگل‌های آمازون زندگی دشوار کارگران مزرعه‌های کائوچو را (نه از سر تفنن بلکه مانند تمام کارگران دیگر بر اثر نیاز) آزمود. پس از بازگشت به زادگاه و آغاز زندگی روزنامه‌نگاری و نویسندگی، در کنار سایر آثارش «جنگل بکر» را که حاصل تجربه عینی‌اش از زندگی تحمل‌ناپذیر کارگران مزرعه‌های کائوچو بود و به ‌حق یکی از شاهکارهای ادبی نئورالیسم پرتغال در دوران حکومت سالازار در نظر گرفته می‌شود، آفرید.