پیشگام شعر انقلابی
وی که سابقه‌ای طولانی در جهاد و مجاهدت دارد، از پیشگامان شعر انقلاب، ادبیات مقاومت و سرود نوین در یمن و یکی از برجسته‌ترین پیشوایان اشاعه فرهنگ جهادی، به شمار می‌رود و سابقه‌ای طولانی در عرصه‌های مختلف از جمله عرصه درگیری فکری و مبارزه با تفکر تکفیری دارد. شهید حسین الحوثی، او را «حمزه عصر» نام نهاد. در بسیاری از مناسبت‌ها و جشن‌ها، وظایف و مسئولیت‌ها، دیدگاه‌های وکالت و آگاهی از مناطق و حل مسائل اجتماعی، زبان صریح و نایب او بوده است.
به دلیل فراوانی مطالب مذهبی، دانش فرهنگی، عرفی، آگاهی و درک، هوش و درایت، تدبیر و دوراندیشی، درایت در گفتار، اقناع و برخورد با دیگران و بردباری، او  را یکی از مهم‌ترین ارکان و مؤسسان مکتب قرآن می‌دانند.
 وی تمام وقت خود را صرف تحکیم پایه‌های قرآن و مبارزه با باطل به وسیله زبان و قلم خود کرد، تا جایی که کمتر با خانواده‌اش ملاقات کرد و در راه خدا و دفاع از پروژه قرآنی، جان خود را فدا کرد. در تمام عمر عاشق جهاد، ایثار و شهادت بود و گواه این امر در اشعار او است:
«تا فجر شهادت. گفتیم آری...
به نفس‌هایمان
به بت‌های زمانه
سیلی زده‌ایم
 آری به قرآن آری به جنگ...
نه به خودخواهی  نه به ذلت
آری به جهاد آری به مبارزه...
نه به زندگی در تاریکی ظلم
آری به گلوله در سینه دشمن...
نه به خواری، نه به درد
و سوگند به پروردگار بیابان‌های خشک، ما به کمتر از شهادت راضی نمی‌شویم...
ما در مسیر حسین علیه‌السلام
ذلت نمی‌پذیریم
تفکرات ما به دشمن حمله خواهد کرد
و پیش از شهادت ما این فکر ماست که پیروز می‌شود
تا زخم ملت‌ها را با نور التیام بخشیم
و این قرآن است که بر قله‌های جهان می‌ایستد.

فرمانده زید علی مصلح در سال 1384 هجری قمری منطبق با 1964 در ناحیه ماران، از توابع صعده به دنیا آمد و به احتمال زیاد در سال 1375 هجری قمری منطبق با 1956  در الخربان به شهادت رسید.  به دلیل اهمیت جایگاه علمی، جهادی و رهبری این شخصیت انقلابی، هفته شهید «13 تا 19 جمادی الاول» نام‌گذاری شد.  تاریخ شهادتش یادآور استواری و شجاعت نسل بنیان‌گذاران در راه حق، حمایت از مظلوم، مبارزه با ظالمان، مقابله با مستکبران، احیای ویژگی‌های از دست رفته دین و احیای هویت ایمان است.

 از نسل امام هادی (ع)
شهید زید علی مصلح در خانواده‌ای «علوی» بزرگ شد که اصل و نسب آن به امام هادی «یحیی بن الحسین بن القاسم بن ابراهیم» می‌رسد و از خانواده‌های مذهبی که به تقوا و زهد، اخلاق والا، عمل ستوده و مردم نیکو معروف است در یکی از دره‌های ناحیه «ماران» در فرمانداری «سعده» زندگی می‌کرد.  این منطقه با سرسبزی، زیبایی تراس‌های کشاورزی و هوای مطبوعش متمایز بود، چنان که در یکی از اشعارش می گوید:
«من به چراگاهی می‌نگرم که از زیبایی آن فراتر می‌رود...
گویی در بهشت بودم وقتی بوی هوا را چون عطر مشک به مشام می‌دادم که در حال فوران بود...
و سرزمینی مانند بهشت که در آن
از باغ‌های سبزش لذت می‌بردم که شعری بر زبان می‌آورد...
مانند نقاشی یک هنرمند.» «با آن نماد فهمیده می‌شود».
خانواده و محیط جغرافیایی در شکل‌گیری و تهذیب شخصیت او تأثیر بسزایی داشت، او را به استعدادهای متعالی رساند، از او عالمی فاضل و پرتلاش، نویسنده و شاعری پدید آورد که به ذوق ادبی ممتاز بود. تنوع فکری و فرهنگی، از او مبلغی ساخت که نه تسلیم شد، نه آرام گرفت، نه در راه خدا از سرزنش منتقد هراسی داشت و نه تملق ظالمان را کرد. مجموع این ویژگی‌ها از او یک شخصیت تأثیرگذار اجتماعی و تبلیغی ساخته بود.

 پیشرفت تحصیلی
در سال 1398 هجری شمسی برابر با 1357 با «ماران» شروع به تحصیل کرد و از همان دوران کودکی شاگردی کوشا، جسور، مدبر و باهوش بود.
شهید زید علی مصلح از جمع علمای سعده، که مهم‌ترین آن‌ها عالم معتبر سید بدرالدین بن امیرالدین حوثی بود، علم آموخت و این عالم برجسته در زندگی او تأثیر فراوانی داشت، از وی کسب علم فقاهت و اخلاق شریف و حسنات و شجاعت کرد.
او چندین مجوز علمی، از برجسته‌ترین علمای صعده گرفت و در میان سرشناسان زمان خود، در تدریس علوم اسلامی و ده‌ها رهبر فعال در نهضت «انصارالله»، پیشتاز شد. بزرگان نهضت قرآنی از جمله: «فاضل محسن الشرقی» و «محمد الشمیری...» زیر نظر او تحصیل کردند. بنابراین ما با «شخصیتی استثنایی که به وسیله تعالیم خدا آفریده شده و فرشتگان آن را نگهبانی می‌دهند و دست غیبی او را برکت می‌دهند» روبه‌رو هستیم. همان‌طور که زیدالبعوه روزنامه‌نگار او را توصیف می‌کند: «او در همه فصول بارور بود و همه از آن درو می‌کردند. حتی در تابستان وجود او باران می‌بارید».
علم و دانش، آرزوی والای او بود، از این رو او در مقام مدیر سازمان، با آگاهی و بصیرت، دل‌های جوانان را سیراب می‌کرد. شهید زید علی مصلح یکی از برجسته‌ترین اساتید مراکز تابستانی آموزش قرآن کریم و معارف اسلامی، در مدرسه امام الهادی (ع) بود  که در زمستان از سرمای آن، استخوان‌های فقرا و نیازمندان را با کت می‌پوشاند، در پاییز نیکی از لابه‌لای آن فرو می‌ریخت و با کمک و یاری، دیگران را آرام می‌کرد و در بهار مانند باغ گل داوودی که سرشار از عطرهای معطر بی‌نظیر است گل می‌داد و لبخند بر لبان بیماران و محرومان می‌نشاند و در شادی‌ها و مناسبت‌های مردم سهیم می‌شد.

  رهبر محبوب  
او از شخصیت‌هایی بود که در میان مردم، آغازگر کارهای خیر و صلاح و در شادی‌ها، غم‌ها و دغدغه‌های آنان شریک شد و نخستین کسی بود که در امور خیریه و تعاونی در مناطقی که در آن اقامت داشت، شرکت کرد.
شهید زید علی مصلح رهبری کاریزماتیک، شخصیتی جذاب، حضوری باشکوه و تأثیری جادویی بر شنوندگان داشت و سخنان پرشور او قلوب مؤمنان را در برابر ظالمان و منافقان برمی‌افروخت. دارای توانایی شگفت‌انگیز در استدلال و متقاعد کردن دیگران بود. معاصرانش اذعان می‌دارند در دل مردم به مقام والایی دست یافته بود.
 سوابق تبلیغی و جهادی
در سال 1412 هجری قمری منطبق با 1991میلادی، رهبر شهید، مدرسه امام الهادی (ع)  که در گسترش پرتو فکری مکتب قرآن اهمیت زیادی داشت را در مران تأسیس کرد و وظایف مدیریت آن را به آقای زید که یکی از شرکت‌کنندگان در تأسیس آن بود، واگذار کرد.  
دوره مدیریت ایشان، شاهد برگزاری دوره‌های توانبخشی و آموزشی فراوانی از جمله جذب و پذیرایی هیئت‌های بازدیدکننده از مدرسه و تولید سخنرانی‌های ایشان بر روی نوار کاست بود.
رهبر شهید در 30 دی 1381 نخستین فریاد را با شعار مقابله با نقشه‌های مستکبران به راه انداخت و شهید «زید» در کنار او در راستای آگاهی بخشیدن به خطر نقشه‌های استکبار در یمن پیشقدم شد. فریاد آزادی به مسجد جامع صنعا رسید و واکنش شدید سفیر آمریکا را در پی داشت و فشارها بر رژیم حاکم آغاز شد و سلسله دستگیری‌های ناعادلانه‌ای علیه دانشجویان و دانش‌پژوهان به راه انداخت.
در اواخر سال 2002، آقای زید به همراه تعدادی از رهبران راهپیمایی‌های قرآنی از چندین منطقه در استان حجه از جمله المفتاح، کحلان الشرف، قریه، افسر، اهم و وشها بازدید کردند و در این سفر با وی دیدار کردند.
بسیاری از علمای برجسته جهادی از جمله آقای عبدالله بن محمد النعمی که به دلیل مواضع خود در حمایت از راهپیمایی صدمات زیادی متحمل شد و چندین بار به زندان افتادند.
از آغاز طرح قرآنی در دهه 90 قرن بیستم، جناب زید همواره در صف اول حامیان و شرکت کنندگان در این کار تبلیغی و جهت‌گیری اعتقادی جهادی و وفاداران به آن بوده و هستند.
اشعار شهید حس مصلح‌گویی وضعیت امروز ما را با توجه به تجاوزات ائتلاف طوفان به یمن در 26 مارس 2015 شبیه‌سازی می‌کند که در ادامه 6 جنگ ناعادلانه صعده با همان اهداف و مقاصد، در امید به دستیابی به آنچه که در 6 جنگ نتوانستند بدست آورند؛ زیرا راهپیمایی امروز به لطف خداوند و صلابت و هوشیاری مردان خدا، در اوج قدرت و شکوفایی است.  یمن دیگر حیات خلوت مورد تهاجم نبود، همان‌طور که بادیه‌نشینان «مردخای» دیریه به آن عادت کرده بودند.  وی در شعری دیگر با عنوان «برخیز و چون پرتوی شبنم برآیند» به ملت آزاده یمن پیام داد و آنان را از نقشه‌های استکباری که ملت و قوم علیه آنان می‌اندیشید، برحذر داشت و عزم و اراده آنان را برانگیخت:

 متن شعر:
«برخیز و چون پرتوی شبنم برآی...
و طلوع کن از شب
طلوع فردا، بر هر ظالم و بردگی
که خدا ستمگران را نابود کرده است...
و سیطره غاصب و مفسد،
و به گمراهان به نام هدایت بگو...
پنهان شوید که زمان هدایت ما فرا رسیده است،
جوانان تا کی می‌مانند...
زخمی پدران یا اسیر دستانشان، جوانی را زنده می‌کند و تب را زنده کن...
و دشمنان فردای شادتر را نابود کن
و با دستانش عصری نو بساز.
«آفتابی در آینده عسجدی
و در عصر نور، طهارت نطفه بینی مقصد است».

در آغاز نیمه دوم سال 1383، مردم از باران موشک و گلوله‌های ظلم و تجاوز به «ماران» غافلگیر شدند و با آن، 6 جنگ علیه مردم صعده آغاز شد.

 معجزه شهادت:
در 18 ژوئن 2004 میلادی رژیم حاکم و حزب اصلاح، تصمیم گرفتند با هدایت و حمایت عربستان و برنامه‌ریزی آمریکا، به صعده حمله کنند و رهبر شهید و اندیشه نورانی قرآنی ایشان را از بین ببرند.
جناب زید در مبارزه با آن تجاوز ناعادلانه، با قلم، زبان و اسلحه، حتی جان خود، سیاحت و گشت و گذار داشت و در کنار همرزمان و الگو و آرمان خود، به نیروهای ستمگر تبیین و به آنان توصیه کرد که هدف واقعی این تجاوز، برای دلجویی از آمریکا و اسرائیل است و تنها جنایتی که آقای حسین الحوثی و حامیانش مرتکب شدند این است که طبق کتاب خدا عمل می‌کنند و با دشمنان خدا، که در واقع دشمن مسلمانان هستند، مقابله می‌کنند و حقیقت نقشه‌های «صهیونیستی- آمریکایی» در منطقه را افشا می‌کنند.
آقای زید محل استقرار «الخربان» را که کوهی است در زیر منطقه «ماران» به سمت غرب برای دفع پیشروی‌های متجاوزان و تلاش‌های آن‌ها انتخاب کرد.
راهبرد نظامی مبتنی بر استحکامات و استتار، تقویت روحیه مجاهدان، القای امید در روح آنان را با پیروزی و توانمندی اتخاذ کرد، به گونه‌ای که لشکر متجاوزان را به حیرت واداشت.
پیش از شهادت با یکی از همرزمانش تماس گرفت و خداحافظی کرد. او در این مکالمه گفت: «امروز مجلس وصل من با خدا در آغوش شهادت است، سلام مرا به مجاهدان برسان و بگو تا کشته شوم می‌جنگم».
متجاوزان بیش از یک بار از او خواستند خود را تسلیم کند و پاسخ او این بود: «ما خود را تسلیم خدای متعال کرده‌ایم. یمن کربلاست و نیروهای مجاهد انصارالله در مقابل یزید زمانه یعنی عربستان سعودی و ارتش متجاوز ائتلاف عبری عربی ایستاده‌اند».
مجاهد طه السفیانی اشاره می‌کند یکی از مجاهدان از آقای زید که در آن زمان در سایت جاریه بود، خواست جنگ را شرح دهد و او گفت: پس از تشدید فشارها بر او و همراهانش، بیانیه تاریخی خود را صادر کرد که تا امروز در گوش مجاهدان جبهه‌های سربلندی و عزت طنین انداز است: «این سنگر خود را نردبان پیروزی خواهم کرد. یا معراج به شهادت» و پس از یک ماه تجاوز در ماران به شهادت رسید.
ماران در روز شهادتش، شاهد بیش از 50 سورتی پرواز، توسط هواپیماهای متجاوز بود که نشان از وحشتی بود که از این سردار فروتن داشتند.
وقتی خبر شهادتش به آقای حسین الحوثی رسید، تصمیم گرفت به‌سرعت اوضاع را اصلاح کند و باوجود وخیم بودن اوضاع، با همراهی هشت نفر از یارانش به محل رفت و توانست پیکر او را آزاد کند.
آقای حسین الحوثی دستور داد آقای زید را در همان مکانی که شهید شد، دفن کنند در حالی که زمزمه می‌کرد. : «و گمان مبر که خداوند از آنچه ستمگران می‌کنند غافل است، خداوند برادرم شهید زید را رحمت کند که به آرزوی خود رسید و به مدال رفیع شهادت نائل شد و در زمره اولیای الهی قرار گرفت و حاضر به تسلیم در زمان ذلت نشد».
راهپیمایی با شهادت او، برجسته‌ترین علما و مردان وفادار خود را از دست داد، اما خون پاکش، هیزم تداوم و پایداری و استواری آن بود و تبدیل به بازیگری محلی شد که به لطف خدا، محیط منطقه هزاران حساب از او می‌برد و به برکت خون ده‌ها هزار شهید، دیگر هیچ‎کس نمی‌تواند در تعیین سرنوشت و آینده یمن در صلح و جنگ از آن پیشی بگیرد.

 تولیدات فکری و ادبی
او از بدو پیدایش و راه‌اندازی به «شاعر سفر» شهرت داشت و شعر او بازتاب احساس مسئولیتی بود که نسبت به دین و ملت و میهنش داشت. سرشار از بینش‌های قرآنی و معارف الهی بود که فراوانی دانش و دقت درک او از حقایق ایمان و اهداف شریعت را آشکار می‌کرد.
این شهید بزرگوار به خوانندگی علاقه داشت و گروه سرود «الرساله» را تأسیس کرد و برای گسترش اندیشه مکتب قرآن از ابزارهای بسیاری از جمله تئاتر استفاده کرد.
شهید زید علی مصلح ده‌ها شعر دارد و مجموعه‌ای از او با عنوان «طلوع شهادت» به تصحیح نویسنده «ذیف الله حسین الدریب» منتشر شده است. او داستان‌های نمایشی بسیاری سروده است و ده‌ها خطبه ضبط شده در انواع مختلف دارد.
در ربیع الاول 1429 هجری قمری، منطبق با مارس 2008 در استان صعده، به مناسبت بزرگداشت این قامت رفیع مذهبی، جهادی و ادبی، تأسیس بنیاد تولیدات هنری و رسانه‌ای «زیدعلی مصلح» اعلام شد.
در آغاز، این بنیاد مسئولیت رساندن صدای ستمدیدگان را بر عهده گرفته است و یکی از مهم‌ترین نهادهای هنری، رسانه‌ای و فرهنگی مقابله با تهاجم عبری است و مستند، آهنگ، فیلم کوتاه و فلش‌های مختلف در مورد مردم جهان و حوادث و درگیری‌های نظامی و پیامدهای تجاوز و واکنش رسانه‌ای و فرهنگی به آن، تولید می‌کند.

  منابع:
1 - حلمی الکمالی، شهید زید بن علی نجات‌دهنده هنر و نمایش یمن، روزنامه صنعا.
2 - زید البعوه، نردبان نصرت و معراج شهادت، روزنامه الحقیقه، شماره 239، 30 بهمن 1390.
3 – عبدالله‌الطویل، شهید، عالم زید علی مصلح. پایگاه خبری افق.
4 - عفاف محمد، زید علی مصلح شهید الشعرا و شاعر سیدالشهدا، روزنامه یمن «الثوره»، 22 فوریه 2021.
5 - محسن الجمال، مصاحبه با مجاهد «طه». السفیانی، روزنامه 26 سپتامبر، 7 مه 2016.
6 - «وبسایت» انصارالله، شهید زید علی مصلح کیست، 25 فوریه 2017.
8 - سایت مجالس آل محمد، شهید زید علی مصلح، 13 دسامبر 2006.
9 - سایت روزنامه 26 سپتامبر، حمزه العصر.. آهنگی در مدح شهید زید علی مصلح، 28 دسامبر. 2020.
10 - وب سایت «یمانیون»، مصاحبه با مقام انصارالله در استان ضمار، «فاضل محسن الشرقی»، 1 آوریل 2019.