نگاهی به نشریات طنز و فکاهی سال اول پیروزی انقلاب اسلامی
مثلث بیق در دولت موقت
بهزاد توفیق‌فر طنــزپــژوه
شاید بگویید با توجه به مشی توده‌ای این هفته‌نامه و ادعای حمایت از کارگران و پیگیری حقوق آن‌ها، قاعدتا این نشریه باید بیش از هر کس دیگری با وزیر کار دولت موقت و یا وزیر بازرگانی آن کار داشته باشد و اعمال و برنامه‌های آن‌ها را به بوته نقد بکشد اما اشتباه می‌کنید. چون «آهنگر» اصرار داشت که سه نفر عضو دولت (غیر از وزیر کار و بازرگانی) را به هر شکل و در هر قالب هفته‌نامه (متن، شعر، کاریکاتور و...) بکوبد. شاید دلیلش اطمینان از وابستگی این سه عضو دولت به آمریکا و غربی بودن اعمال و رفتار آن‌ها بود. شاید هم تبانی‌ها و پشتیبانی این سه نفر با مطبوعات و بیرون ماندن آهنگر از دایره این «پشتیبانی» بود. چنانچه شهریار روحانی، داماد ابراهیم یزدی به سرپرستی کیهان منصوب شد. به هر دلیل، آهنگر، این سه عضو را به اختصار، «بیق» خطاب می کرد؛ بنی‌صدر، یزدی و قطب‌زاده. درباره بنی‌صدر و قطب‌زاده پیش از این صحبت کردیم اما آهنگر و ابراهیم یزدی را در این شماره مرور می کنیم.
ابراهیم یزدی با عضویت در نهضت خداپرستان سوسیالیست (۱۳۲۶) شروع کرد. با نخست‌وزیری مصدق، طرفدار نهضت ملی شدن صنعت نفت شد. پس از کودتای ۲۸ مرداد، دستگیر نشد بلکه عضو نهضت مقاومت ملی شد و در روزنامه «راه مصدق» می‌نوشت. در سال ۱۳۳۹ دوباره عضو جبهه ملی شد و در 29سالگی به همراه خانواده ساکن ماساچوست آمریکا گردید. در آنجا به عنوان دبیر شورای مرکزی جبهه ملی ایران، شاخه آمریکا و عضو هیئت اجرایی و مسئول تشکیلات جبهه، عضو هیئت تحریریه مجله «اندیشه جبهه» ارگان جبهه ملی فعالیت کرد و بعدتر در تأسیس نهضت آزادی ایران شاخه آمریکا و تأسیس پایگاه «آموزش جنگ‌های مسلحانه» ابتدا در مصر و جنوب لبنان مشارکت داشت. وی خودش را به هواپیمایی که امام خمینی(ره) با آن به ایران می‌آمد رساند و به ایران بازگشت تا معاون مهدی بازرگان در امور انقلاب باشد. او بازجوی مقامات دستگیرشده رژیم سابق در مدرسه رفاه بود و با پایان یافتن عمر کوتاه وزارت کریم سنجابی، وزیر امور خارجه دولت موقت شد. در این دوره، وی پیشنهاد پس دادن هواپیماهای F14 و تجهیزات آمریکایی ارتش را ارائه داد که موفق نشد اما همه قراردادهای ایران و آمریکا را به صورت یک‌جانبه فسق کرد که موفق شد و میلیاردها دلار پول ایران نزد آمریکا را به آمریکا بخشید. آمریکا نیز به او پاسپورت و شهروندی آمریکا داد (1358). این شهروندی موجبات تعجب مطبوعات آن زمان آمریکا را فراهم کرد (تصویر 1). با تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران و کشف اسناد جاسوسان و رابطان سیا در ایران، دولت بازرگان استعفا داد. ابراهیم یزدی هم مجبور به استعفا شد و تقریبا از همان سال جزء مخالفان دولت و مردم ایران شد. علی‌رغم این، آمریکا ابراهیم یزدی را برای درمان هم به آمریکا راه نداد و وی درسال 1396 در ترکیه و پشت در سفارت آمریکا، درگذشت.