بــرای زنـان از زبـان زنـان
نقد و بررسی سخنان نمایندگان زنان در دیدار با رهبرمعظم انقلاب
دیدار رهبری با اقشار مختلف بانوان را شاید بتوان یکی از متمایزترین دیدارهای حسینیه امام دانست. در این دیدار که برای دومین بار در آستانه روز زن برگزار شد، جمعیت یکپارچه زنان در مقابل رهبر و حضور کودکان به همراه مادران‌شان فقط بخشی از تمایزات آن است؛ نکته دیگر اما مورد توجه بسیار قرار گرفتن محتوای دیدار توسط کارشناسان و فعالان این حوزه است و آن‌چه در این متن مورد بررسی قرار گرفته، صحبت‌های ابتدایی جلسه توسط بانوان به‌عنوان نمایندگان زنان است که شاید کمتر به آن پرداخته شده باشد.
فرناز اینانلو
دبیر گروه زنان
۹ زن از عرصه‌های مختلف حضور زنان در جامعه فرصتی برای بیان نظرات، دیدگاه‌ها و درخواست‌های خود داشتند. (پیش از ورود به بحث باید به این نکته کلی اشاره کرد که حضور در جامعه صرفاً به معنای داشتن شغل یا جایگاه ساختاری نبوده و هرگونه اثرگذاری در اجتماع از هر سنگر و بستری که در آن فراهم است را شامل می‌شود).
در ابتدای جلسه صحبت‌های زینا ابراهیم، این بانوی عظیم‌الشأن، که خود الگویی مصور از مقاومت و رشادت بانوان در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل است، بار دیگر به ما نشان می‌دهد که می‌توان هم زن بود و هم مادر و هم در بطن حادثه‌ها حضور داشت؛ احساسات مادرانه را خرج راه حق کرد و با بینش خود راه مقاومت را برگزید؛ به گونه‌ای که دشمن در برابر استقامت او سر خم کند. این بانو اگرچه صحبت‌هایش صرف زنان نبود، بلکه بالعکس با تشویقی که در قدم گذاشتن در راه انقلاب و یاری ولی زمان خود داشت، این معنا را به طور عینی رساند که زنان ما باید به گونه‌ای تربیت شوند و رشد پیدا کنند که در هر عرصه مورد نیاز که تشخیص دهند بتوانند نقش‌آفرینی کنند. همان‌طور که خانم مهرنوش به‌عنوان زنی کارآفرین که در عرصه اقتصادی به موفقیت‌های بسیار رسیده، هدفش را به اهتزاز در آوردن پرچم علم و تکنولوژی کشورش می‌داند یا فاطمه شریف نقابی که خانم گل فوتسال ایران است و از اهمیت حضور زنان ورزشکار در عرصه‌های بین‌الملل به‌عنوان نماد و رسانه جمهوری اسلامی ایران برای معرفی دیدگا‌ه‌هایش از زنان می‌گوید.
بخش دیگری از صحبت‌ها اما اشاره مستقیم به مسائل و مشکلات خاص زنان در عرصه‌ها و ابعاد گوناگون دارد. گله ساختاری و عدم همراهی مسئولانی که غالباً از آقایان هستند، یکی از پرتکرارها بود که گاهی مسأله، عدم اعتماد و باور است و گاه عدم درک صحیح از اهمیت و لزوم برخی مشکلات زنان؛ مانند عدم تصویب قانون تأمین امنیت برای سال‌های متوالی که خانم رقیه سادات مؤمن در کنار توجه به سایر مسائل و مشکلات حقوقی و فقهی زنان به آن اشاره کرد.
مسأله دیگر اما به عدم همراهی با هویت و شرایط خاص زنان و مادران برمی‌گردد، موضوعی که شاید بتوان از آن به‌عنوان تزاحم نقش‌های اجتماعی و خانوادگی نام برد؛ که مجدد یکی از ریشه‌های آن منعطف نبودن ساختارهاست. زهرا موحدنیا در این راستا به مشکلات زنان و مادران پزشک اشاره می‌کند و خواستار لحاظ شرایط خاص در تصمیم‌گیری‌ها و حق انتخاب‌های شغل‌شان است و آن سوی جامعه مریم شعبانی از مسائلی می‌گوید که زنان مسلمان هنرمند با فضای حاکم بر عرصه‌های هنری دارند.
برخی دیگر از سخنرانان اما خود زنان را خطاب قرار می‌دهند. مانند شقایق حق‌جو که در کنار اشاره به همه ناملایمتی‌ها و اجحاف‌هایی که از دید او علیه زنان اعمال می‌شود، خطاب به بانوان حاضر در حسینیه می‌گوید: «ما بیش از همه نیازمند تلاش بسیار هستیم تا به دستاوردهایی برسیم که دیگر برای هیچ‌کس قابل انکار نباشد و نباید معطل فرصت‌های بیرونی بمانیم.»
اشاره به امتیازات مثبت و نقاط قوت آموزه‌های اسلامی در مورد زن در مقابل آموزه‌های غربی از دیگر نکات مطرح شده از زبان نمایندگان زنان است که تجربه زیسته فائزه غفار حدادی بود. او در کنار ترسیم جایگاه زنان کشور اشاره‌ای نیز به همان موضوع پرتکرار دارد. عدم درک و همراهی مسئولان با شرایط و توانمندی‌های زنان که شاید با جمله «هیچ وقت ایثارگری‌های زنان درک نمی‌شود» بتوان دایره این عدم درک و فهم توانمندی و حضور زنانه را از مسئولان به بخشی از جامعه گسترش داد که تأسف را دوچندان می‌کند.
دومین دیدار بانوان با رهبر انقلاب به پایان رسید و اگرچه هنوز خوشبختانه مسیر تحلیل و گفت‌و‌گو پیرامون موضوعات مطرح شده از سوی ایشان برقرار است، اما توجه به یک نکته دیگر در کنار محتوا خالی از لطف نیست. مشخصاً تلاش شده بود تنوع سخنرانان از طیف‌های مختلف زنان فعال در عرصه اجتماع حفظ شود، اما نمی‌توان گفت این دیدار پوشش‌دهنده بخش زیادی از مسائل زنان از قشرهای مختلف باشد. از پیچیدگی این دیدار همین بس که برخلاف اکثریت دیدارهای اقشار مختلف با رهبری، حول یک مسأله خاص و مشخص نبوده و شاید بتوان گفت مخاطب آن دقیقاً نیمی از جمعیت کشور هستند. بنابراین انتظار می‌رفت افراد سخنران نیز تنوع بیشتری داشته و حتی به تناسب تعداد آنان در جامعه باشد. برای مثال اگرچه سال گذشته یکی از زنان پشت تریبون خود را مادر و خانه‌دار نامید اما آنقدر درصد این نقش برای زنان ما بالا و دارای اهمیت است که جا دارد صحبت‌ها و دغدغه‌های متعدد آنان از زبان افراد مختلف قشر خودشان شنیده شود.
در همین راستا می‌توان به زنان روستایی و عشایر، زنان آسیب دیده یا نماینده مراکز حامی این زنان، دختران مجرد، همسران و مادران شهدا و جانباز یا خود زنان جانباز دفاع مقدس، زنان سرپرست خانوار و دیگر اقشار زنان اشاره کرد که با توجه به ماهیت این دیدار و همان‌طور که در ابتدای متن اشاره شد به‌عنوان زن و حتی بدون داشتن شغل و جایگاه ساختاری در جامعه از دغدغه و مشکلات خود سخن بگویند. البته قابل درک است که امکان فراهم شدن این مسأله با توجه به ظرفیت محدود سخنرانان هر دیدار به یکباره قابل اجرا نبوده اما امید است که مورد توجه و بازبینی قرار گیرد.