فاطمه زارع‌جعفری
نویسنده

شب یلدا از مهم‌ترین و ارزشمندترین شب‌ها برای ایران است و قدمت بسیار زیادی دارد. در این شب معمولاً افراد خانواده و فامیل دور هم جمع می‌شوند، جشن می‌گیرند و رسوم مخصوص این شب را بجا می‌آورند.
شب یلدا نمادهای خاص خود را نیز دارد که از این نمادها در تزئینات خانه‌ای که دورهمی یلدا در آن برگزار می‌شود، استفاده می‌‌گردد.
همچنین ایده‌های زیادی برای تزئینات یلدا وجود دارد. از سفره‌ها و تزئینات لوکس و گرانقیمت گرفته تا سفره‌ها و تزئینات ساده و شیک، در همگی از نمادها و رنگ‌هایی استفاده می‌شود که نشان‌دهنده و یادآور سنت‌های این شب باشد. اما این نمادها و رنگ‌ها چه چیزهایی هستند و چگونه می‌توانیم با تزئیناتی متفاوت و در عین حال متناسب با یلدا، سنت‌های یلدایی را بجا بیاوریم؟ با ما همراه باشید تا برایتان بگوییم!

رنگ‌های رایج یلدا
قرمز و سبز، رنگ‌های متداول در تزئینات شب یلدا هستند.

   رنگ قرمز:
رنگ قرمز نماد طلوع، سحر و درخشش زندگی است و از آن‌جایی که یلدا جشن پیروزی نور بر ظلمت است و گرما رنگ قرمز شور زندگی را به شب بلند یلدا می‌آورد، این رنگ به‌عنوان نمادی برای شب یلدا در نظر گرفته شده‌ است.

   رنگ سبز:
رنگ سبز نیز نشانی از امید و زندگی است و در جشن یلدا که به نوعی جشن تولد نور است، به‌عنوان نمادی از زندگی و تولد انتخاب شده‌ است.
نمادهای رایج شب یلدا
در جشن یلدا نمادهایی نیز وجود دارد. این نمادها اغلب خوراکی هستند و هر یک مفهوم خاص خود را دارند. در سفره‌های یلدا همیشه این نمادها به چشم می‌خورند:

  انار:
انار نماد باروری، برکت و نعمت است. دانه‌های انار نماد زایش هستند و این میوه جایگاه خاصی در ادیان مختلف دارد. برای پربرکت شدن سفره یلدا و شادی خانواده انار را در سفره قرار می‌دهند.

   هندوانه:
هندوانه میوه‌ای تابستانی و نشانی از خورشید و گرمای تابستان است. این میوه نماد عشق، آبادانی، صلح و آرامش است. پیشینیان معتقد بودند که هر کس در اول زمستان هندوانه بخورد، تا آخر زمستان بیمار نمی‌شود. البته نمادهای دیگری نیز برای شب یلدا وجود دارد که به نسبت رواج کمتری دارند. سیب سرخ، خرمالو، پسته، برگه زردآلو، سنجد قرمز، کدوحلوایی، گردو و... تعدادی از این نمادها هستند.

سنت‌های رایج شب یلدا
دورهمی‌های خانوادگی شب یلدا، رسوم خاص خود را نیز دارا هستند. در این شب خانواده‌ها دورهم جمع می‌شوند تا سنت‌ها را بجا آورند و به استقبال زمستان بروند.

  شاهنامه‌خوانی و حافظ‌ خوانی
یکی از اصلی‌ترین رسوم شب یلدا خواندن شاهنامه و گرفتن فال حافظ است. از دوران قدیم حافظ جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ مردم ایران دارد و حضور او در کنار سفره یلدا و گرفتن فال، نمادی از امید و نوید روزهای روشن آینده است.

    رقص و موسیقی
اجرای موسیقی و رقص‌های محلی در راستای جشن و شادی در شب یلدا انجام می‌شود. سازهایی مانند دف، تار و تنبک در این شب نواخته شده و آوازها و تصنیف‌های ایرانی خوانده می‌شوند.
چگونه یلدای متفاوتی داشته باشیم؟
شاید شما هم دیده باشید که در تزئیناتی که برای شب یلدا انجام می‌شود، غالباً از دو رنگ قرمز و سبز استفاده می‌کنند یا هندوانه و انار پای ثابت سفره‌های یلدا هستند. اما اگر می‌خواهید تزئیناتی متفاوت و متنوع داشته باشید، باید از رنگ‌ها و نمادهای دیگری نیز استفاده کنید تا جشن یلدا خود را خاص و متفاوت کنید.

   از رنگ‌ها بیشتر بدانید:
درست است که قرمز و سبز رنگ‌های مخصوص شب یلدا هستند، اما شما می‌توانید از رنگ‌هایی متناسب با این دو رنگ نیز در تزئینات خود استفاده کنید تا زیبایی سفره و چیدمان شما چندین برابر شود.
رنگ نارنجی: این رنگ نزدیک‌ترین رنگ به قرمز است و درست به همان اندازه گرم و دلنشین. قرمز و نارنجی در ترکیب با یکدیگر فضایی چشم‌نواز به‌وجود می‌آورند.
رنگ آبی: شاید با خود فکر کنید که آبی و قرمز دو رنگ متضاد هستند. اگرچه در فرهنگ ما این مطلب درست است، اما در حقیقت آبی یکی از بهترین رنگ‌هایی است که می‌تواند در کنار رنگ قرمز به‌کار رود. رنگ آبی مکمل رنگ قرمز است و یک ترکیب کلاسیک و معتدل را به‌دست می‌دهد.
رنگ زرد: رنگ زرد به‌عنوان یکی از بهترین رنگ‌های پاییزی، در ترکیب با رنگ قرمز بسیار زیبا و چشم‌نواز می‌شود. هر دو این رنگ‌ها در یک طیف رنگی قرار دارند و می‌توان برای ملایم کردن این ترکیب از رنگ‌های خنثی مانند بژ، سفید یا مشکی در کنارشان استفاده کرد.
رنگ طلایی: ترکیب طلایی و قرمز تیره، زرق و برق سفره یلدا را بیشتر می‌کند و فضا را سنتی‌تر نشان می‌دهد.
رنگ خاکستری: استفاده از رنگ خاکستری به‌عنوان یک رنگ خنثی می‌تواند رنگ قرمز را برجسته‌تر نشان دهد. مثلاً رومیزی خاکستری، رنگ قرمز انار و هندوانه را بیشتر به چشم می‌آورد.
رنگ قهوه‌ای: رنگ قهوه‌ای در ترکیب با رنگ سبز نمایی زیبا به چیدمان یلدایی شما می‌دهد. این دو رنگ در کنار هم سرسبزی و پاییز را به‌صورت همزمان نمایش می‌دهند.

   از نمادهای ناشناخته‌تر استفاده کنید:
استفاده از نمادهای معروف را همه بلدند. هنر شما این است که از نمادهایی استفاده کنید که دیگران کم‌تر به آنها اهمیت می‌دهند.
آتش: آتش نماد خورشید است و پیشینیان معتقد بودند نیروهای شر را دور و پاکی را نصیب انسان می‌کند. نشستن دور آتش، بخاری و کرسی می‌تواند زیبایی خاصی به مراسم شما ببخشد. استفاده از شمع نیز این زیبایی را دوچندان می‌کند.
درخت سرو: درخت سرو نماد قدرت در برابر تاریکی و سرما است. این درخت نزد ایرانیان باستان مقدس شمرده می‌شد و نماد آزادگی، پایداری و درستی نیز هست. استفاده از برگ‌های این درخت در تزئینات یلدایی، جشن شما را منحصربه‌فرد می‌کند.

سخن پایانی
جشن یلدا در میان ما ایرانیان اهمیت ویژه‌ای دارد. لذت داشتن یک شب به‌یادماندنی را می‌توانید با اندکی خلاقیت و تنوع، به بهترین شکل برای خود به ارمغان بیاورید و به نسل بعد نیز منتقل کنید. امیدواریم که در این شب سرد و طولانی به شما خوش بگذرد.