به بهانه روز دانشجو
نیروهای بالقوه مطبوعات طنز الان در چه حالی هستند؟
سید محمدجواد کیش‌بافان
روزنامه نگار و طنزپرداز
قسمت قابل توجهی از بدنه اصلی رسانه‌ها توسط فعالان دانشجویی سابق تغدیه می‌شود. به همین دلیل اینکه مطبوعات کشور همیشه نیم‌نگاهی به این پتانسیل بالقوه خود داشته‌باشند، اهمیت بالایی دارد. ما هم در این شماره به بهانه روز دانشجو به سراغ نشریات دانشجویی طنز رفتیم که آن‌ها را بررسی کنیم. در ابتدا نشریاتی که در آخرین دوره جشنواره اصلی نشریات دانشجویی در رسته نشریات طنز رتبه آوردند بررسی شدند اما در ادامه به سراغ سه نشریه دیگر نیز رفتیم.
بابا برقی
این نشریه که در دانشگاه علوم پزشکی شیراز منتشر می‌شود، در جشنواره تیتر یازده، رتبه سوم رسته نشریات طنز را کسب کرده‌بود و موفق شد در تیتر دوازده رتبه اول را کسب کند. فاصله انتشار دو شماره متوالی نشریه که در این دو دوره رتبه آورده‌اند، دو سال است و پس از آن دیگر هیچ شماره‌ای منتشر نکردند. از این گزاره می‌توان نتیجه گرفت که احتمالا این نشریه چیزی فراتر از یک نشریه جشنواره‌ای نبوده است و شاید لازم است داوران از این پس به استمرار کارها نیز بیشتر توجه کنند.
سانسوریا
این نشریه تازه‌کار توانست با کسب رتبه دوم در بخش نشریات طنز و رتبه اول و دوم در بخش یادداشت طنز پدیده جشنواره شود. حالا با گذشت حدود سه سال و انتشار نوزده شماره، به بلوغ خاصی رسیده‌است؛ در حدی که در بازه‌ای تیم تحریریه آن، دو نشریه دیگر نیز تولید می‌کردند. با این وضعیت سانسوریا احتمالا یکی از مدعیان اصلی در کسب عنوان در جشنواره جدید است و می‌تواند پرچم دانشگاه فردوسی مشهد را بالا ببرد. اگرچه این نشریه نیز اخیرا دوران سراشیبی خود را آغاز کرده‌است و در سال تحصیلی جدید هنوز شماره‌ای منتشر نکرده‌است. اگر این روند ادامه پیدا کند احتمالا این نشریه نیز مانند سایر برترین‌های دوره قبل به زودی به پایان کار می‌رسد و این برای نشریه‌ای که در آخرین جشنواره کشوری طنزپهلو سه کاندیدا داشت می‌تواند مایه تاسف باشد. شماره آخر این نشریه که قبل از ایام عزاداری محرم منتشر شد حاوی هشت نثر و یک شعر بود؛ همین عدم توجه کافی به سایر قالب‌های طنز غیر از نثر دیگر نقطه ضعف این نشریه است.
قلمستان
این نماینده علوم پزشکی اصفهان موفق به کسب رتبه سوم در جشنواره تیتر شد. این نشریه نیز دو شماره بعد از جشنواره منتشر کرد اما دو سالی است که از آن خبری نیست. شماره آخر این نشریه در 28 صفحه منتشر شده‌است.
فالگوش
فالگوش که موفق به کسب عنوان شایسته‌تقدیر شده‌بود؛ امید دارد در دوره جدید جزء عناوین برتر گردد. هرچند که آخرین شماره این نشریه هم در 1400 منتشر شده‌است. این نشریه از علوم پزشکی شهرکرد برخاسته است تا نشان دهد در بیرون از کلانشهرها نیز می‌توان استعدادهای نابی پیدا کرد. کاریکاتورهای این نشریه که در طراحی به کار رفته‌است از نقاط قوت آن است.
دندان‌لق
این نشریه از دل تنها دانشگاه تخصصی رسانه‌ای کشور یعنی صداوسیما بیرون می‌آید و این مسئله توقعات را از آن بالا می‌برد. البته از نظر کمی توانسته‌است جواب این توقع را بدهد چون برخلاف اکثر نشریات این لیست همچنان فعال است و تا به حال شانزده شماره از آن منتشر شده‌است. شماره آخر این نشریه برای ورودی‌های جدید 1402 دانشگاه منتشر شده‌است و متاسفانه همه آثار آن نیز نثر هستند. اگرچه از نظر محتوایی برای یک نشریه دانشجویی آثار قابل قبولی دارد اما ویراستاری ضعیفی دارد.
سرسوزن
این نشریه متعلق به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است. شماره آخر این نشریه 14 صفحه داشت در حالی که اگر قرار بر چاپ آن باشد باید تعداد صفحات مضربی از 4 باشد. این نشریه نیز به جز کاریکاتور صفحه آخر چیزی غیر از نثر ندارد. شاید اینگونه بتوان گفت نشریاتی که در همه زمینه‌های طنز فعال بودند دیگر خبری ازشان نیست و نشریاتی که ماندند تمرکزشان صرفا روی نثر است. نقطه قوت این نشریه فضای مجازی تقریبا فعالش است. مزیتی که غیر سرسوزن، فقط سانسوریا داشت.
نیشخند
نشریه دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر آخرین نشریه‌ای هست که به بررسی آن می‌پردازیم. نشریه‌ای که اگرچه سعی کرده از قالب‌های متنوع بهره ببرد و نسبتا موفق هم بوده اما طراحی ساده و ضعیف نشریه به کیفیت کار لطمه زده‌است. پرداختن به مسائل صنفی و دانشگاهی از دیگر نقاط قوت آن است که می‌تواند نشریه را برای دانشجویان جذاب‌تر کند. اگرچه باید حواس مسئولان نشریه باشد که از مسائل شهری و کشوری نیز غافل نشوند.