هانیه شجاعی زند
کارشناس سینما

مارتین اسکورسیزی، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تهیه‌کننده، هنرپیشه و تاریخ‌دان ایتالیایی- امریکایی، یکی از مشهورترین کارگردانانی است که جایزه اسکار را نیز برده اما همه این مسائل باعث نشده که وی از پرداخت مالیات معاف شود

داستان معافیت هنرمندان چیست؟
قانون مربوط به معافیت مالیاتی هنرمندان و اصحاب فرهنگ در بهمن سال ۱۳۸۱، به تصویب رسید و در سال 1400، حذف معافیت مالیاتی هنرمندان در بودجه سال 1400 مطرح شد. به‌ بیان‌ دیگر، در قانون بودجه 1400، برای معافیت مالیاتی هنرمندان، سقف 200 میلیون تومانی، گذاشته شد؛ به‌طوری که در صورت عبور از این سقف، درآمد هنرمندان و سلبریتی‌ها نیز مانند مابقی اشخاص حقیقی و حقوقی ذیل ماده 105 و 131 مالیات‌های مستقیم مشمول مالیات شدند. این مصوبه مجلس در قانون بودجه 1400 برخلاف خواست دولت تدبیر و امید تصویب شد.
از روزی که این مصوبه کمیسیون تلفیق منتشر شد، هنرمندان نسبت به اخذ مالیات گلایه داشتند. در نهایت حذف این موضوع، با رأی بالا در مجلس تصویب شد و اخذ مالیات از هنرمندان ملغی شد.
حال سؤال اساسی این است که چه میزان از استدلال موافقان معافیت مالیاتی هنرمندان و سلبریتی­‌ها، منطقی و قابل‌ پذیرش است؟ آیا تمدید معافیت مالیاتی این اقشار، به بهانه کم‌درآمد بودن آن‌ها، به سایر اصناف و گروه‌ها قابل‌تعمیم نیست؟

جیب‌هایی که پُر می‌شوند، جیب‌هایی که خالی می‌شوند
لازم به یادآوری است که چند سال قبل، در حواشی حذف معافیت مالیاتی، گروهی از هنرمندان قهر کردند و اعلام کردند که به همین دلیل دیگر در تلویزیون حضور نخواهند داشت و برخی دیگر نیز، مانند پیام دهکردی در صفحه فضای مجازی خود اعلام کرد اگر این قانون لغو شود تا مرز قیام پیش می‌رود. البته برخی از هنرمندان هم گفتند: سلبریتی­‌ها، مانند سایر اقشار جامعه، باید مالیات بدهند؛ مانند منیژه حکمت و کامبیز دیرباز که معتقد بودند این دستور، حاصل بی‌تدبیری مدیران بوده است و خودشان حاضرند که در کنار مردم مالیات دهند.
نکته قابل ‌توجه در این موضوع، صحبت‌های ارژنگ امیر فضلی است. او چند سال قبل، در خصوص قانون معافیت مالیات هنرمندان گفته بود که ما تقصیری نداریم و سازمان امور مالیاتی کشور، این قانون را برای ما گذاشته است. این هنرمند، صراحتاً خود را تابع قانون معرفی می‌کند ومی‌گوید: با وجود اینکه راضی به تبعیض میان هنرمندان و مردم نیست، اما باید تابع قانون بود.
در عین‌ حال، هنرمندان مخالف با این قانون، در حالی خواستار معافیت مالیاتی هستند که این درخواست، حسی از تبعیض را در جامعه ایجاد می‌کند. حسی که در آن هنرمندان، خودشان را تافته جدا بافته از جامعه می‌دانند و برای خودشان نسخه‌ای مجزا از مردم می­‌طلبند؛ این در حالی است که در اتفاقات سال گذشته و هر اتفاقی که در آن، اعتراض به حاکمیت را به‌دنبال داشته است، اغلب هنرمندان، خود را حامی و همراه مردم معرفی می‌کنند. حال سؤال اینجاست چه منفعتی در همراهی دوم وجود دارد که در همراهی اول که هم­صدای با مردم در معافیت مالیاتی است ایجاد نمی­‌شود؟
معافیت مالیاتی هنرمندان، علاوه بر اینکه در بستر عدالت اجتماعی، معنایی ندارد؛ در عین‌حال، این تبعیض، علاوه بر ایجاد فاصله طبقاتی، حسی از تافته جدا بافته‌ای را در هنرمند ایجاد می‌کند که جامعه برای او قائل شده است؛ حسی که این روزها برای جامعه تبعاتی را هم به‌دنبال داشته است. ترویج بی‌قانونی و تمسخر قوانین کشور، قائل نبودن به اجرای قوانین در مقابل رفتارهای بدهنجار آن‌ها، بخشی از تبعات این نگاه تبعیض‌آمیز است که در قبال هنرمندان در جامعه، شکل‌گرفته است.

«میلیاردر»هایی که به اسم «هنرمند»، مالیات نمی‌دهند!
هرچند بهانه تصویب این مصوبه، جالب‌تر است. کسانی که به معافیت مالیاتی هنرمندان رأی مثبت دادند که می‌گفتند افرادی که درآمد میلیاردی دارند، بخش کوچکی از جامعه هنری هستند. با این استدلال، قانون معافیت مالیاتی تصویب شد. اکنون در کشور، بخش کوچکی از صنف سینمایی هستند که بدون قید و شرط می‌توانند درآمد میلیاردی داشته باشند، بی ­آنکه از دادن مالیات نگران باشند، در مقابل، کارگران پیش از آنکه تمام حقوق خود را دریافت کنند، مالیات­‌اش از حقوق اندک­شان کسر می‌شود؛ اما سایر هم‌صنفی‌های این قشر کوچک هم آمال و آرزویشان رسیدن به این گروه کوچک میلیاردر است. جالب این است که اگر پای صحبت‌های یکی از همین میلیاردهای کم‌توقع بنشینید، از اینکه ماحصل به‌دست‌آمده از ساخت فیلم‌­اش تنها برایش 50 میلیارد تومان سود داشته است، زبان به اعتراض گشوده که این چه مملکتی است، من اگر دخل‌وخرجم را بالا و پایین کنم تنها برایم 50 میلیارد سود می‌ماند. من با این پول چه کنم و چرا کسی به ما توجه نمی‌کند؟ البته جای تعجب ندارد. ایجاد توقع و حسی از برتری بینی در نسبت خود با جامعه، سبب شده تا حتی درآمدهای میلیاردی این صنف به چشم­شان کم بیاید و آن را ظلم به خود بدانند.

در غرب و هالیوود، اوضاع از چه قرار است؟
اتحادیه اروپا و بریتانیا، در کنار گرفتن مالیات از هنرمندان، ۲۰ درصد مالیات بر ارزش‌افزوده نیز، از محل فروش آثار هنری دریافت می‌کنند. در امریکا نیز، وضع به همین منوال است. اگرچه قوانین مالیاتی در هر ایالت دارای شرایط خاصی است، اما در قانون، به‌صراحت تأکید شده است که تفاوتی میان هنرمندان و دیگر شاغلان برای دریافت مالیات وجود ندارد. این در حالی است که در ایران، نیمی از دغدغه اصلی هنرمندان در خانه سینما، ندادن مالیات است و با هر آمد و شدی، از مدیران می­‌خواهند که پای مالیات بگیرها را به خانه سینما باز نکنند.

داستان مالیات بگیران و سلبریتی­‌ها و هنرمندان سرشناس هالیوودی خواندنی است
مارتین اسکورسیزی، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تهیه‌کننده و هنرپیشه ایتالیایی-امریکایی فیلم و سینما است. کارگردانی که عنوان­‌دار تمامی جوایز معتبر سینمایی دنیا ازجمله‌ اسکار، گلدن‌گلوب، بفتا، انجمن اتحادیه کارگردانان امریکا، جشنواره کن و جشنواره فیلم ونیز است.
 اما اسکورسیزی هم، یک ماجرای جنجالی درخصوص فرار مالیاتی داشته است؛ او در ولنتاین سال 2011، مجبور به پرداخت مالیات سه میلیون دلاری به‌دلیل مالیات معوق، سود و جریمه مربوط به آن شد. اسکورسیزی همچنین در سال 2002 و 2003 نیز مجبور به پرداخت دو میلیون دلار مالیات شده بود که البته همه اینها را
پرداخت کرده است. حتی بردن اسکار هم نتوانست مارتین اسکورسیزی را از پرداخت مالیات نجات دهد. مارتین اسکورسیزی، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تهیه‌کننده، هنرپیشه و تاریخ‌دان ایتالیایی- امریکایی، یکی از مشهورترین کارگردانانی است که جایزه اسکار را نیز برده است، اما همه این مسائل، باعث نشده که وی از پرداخت مالیات معاف شود.
در سال 2009، سازمان خدمات درآمد داخلی امریکا اعلام کرد که نیکلاس کیج، بازیگر مشهور امریکایی، 6.6 میلیون دلار مالیات معوق دارد که باید پرداخت کند. این بازیگر مشهور امریکایی، برای پرداخت بدهی مالیاتی خود، مجبور شد چند خانه ویلایی و حتی فسیل مربوط به جمجمه یک دایناسور را که پیش‌تر خریداری کرده بود، بفروشد.
رابرت دنیرو، بازیگر مشهور هالیوودی، هم در سال 2015 درگیر 6.4 میلیون دلار مالیات پرداخت‌نشده معوق شد.