زنان تمدن‌ساز فلسطین
بررسی نقش زنان فلسطین در محور مقاومت و ارائه الگوی زن مسلمان
نقطه عطف شکل‌گیری نیروی زنان مبارز فلسطینی را نه در سال ۱۹۴۸، بلکه پیش‌تر از زمان قیمومت بریتانیا باید جست‌و‌جو کرد. آن هنگام که هیأتی ۱۴ نفره از زنان فلسطینی در ملاقات با نماینده اعظم انگلیس شجاعانه خواستار لغو بیانیه بالفور و توقف تجاوز به فلسطین شدند
مهدیه شادمانی
مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه زنان
با نگاه به تاریخ بشریت، زنان را می‌توان به‌عنوان یکی از عناصر اصلی حرکت‌های اجتماعی و سیاسی در نهضت‌ها دریافت و اذعان داشت در پویایی نهضت‌های اسلامی، بانوان تأثیر بسزایی داشته‌اند؛ آنان در جایگاه مادری نقش تربیتی صحیحی را در پرورش سربازان مقاومت ایفا نموده و از سویی با مشارکت سیاسی و نظامی، همواره در خط مقدم جهاد بوده‌اند. این مسأله در ایران با تقدیم ۷ هزار شهید زن و در کشورهای لبنان، عراق، سوریه و بویژه فلسطین نمود دارد که شاهدیم علاوه بر نقش سازنده در خانواده، بانوان در جنگ‌های نظامی و عملیات‌های استشهادی نیز کنشگری فعال هستند. «مرضیه حدیدچی دباغ» از بنیانگذاران سپاه در جمهوری اسلامی ایران، «لیلی خالد» عضو شورای ملی فلسطین، «وفا ادریس» شهید انتفاضه، «خدیجه حرز» عضو حزب‌الله لبنان و «عفاف حکیم» مشاور دبیرکل حزب‌الله لبنان، تنها نمونه‌هایی از زنان مبارز جبهه مقاومت هستند. اما اگر قصد داشته باشیم به‌صورت اختصاصی نقش زنان فلسطینی را در پویایی محور مقاومت بررسی نماییم، می‌توانیم آنها را یکی از پیشتازان فعال در شکل‌گیری و ادامه نهضت اسلامی در فلسطین معرفی نماییم. طی بیش از ۷ دهه مقاومت ملت فلسطین در برابر رژیم غاصب صهیونیستی عوامل مختلفی در گسترش و پایداری این نهضت تأثیرگذار بوده است. قدر مسلم آن‌چه که به‌عنوان یکی از عوامل اصلی پیشبرد این قیام نقش مهمی را ایفا کرده، زنان فلسطینی هستند.
نقطه عطف شکل‌گیری نیروی زنان مبارز فلسطینی را نه در سال ۱۹۴۸، بلکه پیش‌تر از زمان قیمومت بریتانیا باید جست‌و‌جو کرد. آنجا که در شورش سال ۱۹۲۹ چندین بانوی مبارز و شجاع نیز به شهادت رسیدند و حتی از همان هنگام در میان زنان جهان اسلام در عرصه دیپلماسی پیش‌رو بودند. آن هنگام که هیأتی ۱۴ نفره از زنان فلسطینی در ملاقات با نماینده اعظم انگلیس شجاعانه خواستار لغو بیانیه بالفور و توقف تجاوز به فلسطین شدند. این نقش مهم در دوران استعمار انگلیس حتی سبب شهادت تعدادی از بانوان مبارز نیز شد. در سال ۱۹۳۶ «فاطمه غزال» اولین زن مبارز فلسطینی بود که به‌صورت مستقیم توسط سربازان انگلیسی به شهادت رسید. گروه محرمانه «زهره‌الاقحوان» نیز متشکل از زنان مبارز فلسطینی بود که در سال ۱۹۴۸ با هدف امدادرسانی و آماده‌سازی غذا و اسلحه تأسیس شد. بعد از تأسیس رژیم صهیونیستی، مبارزات بانوان فلسطینی با انسجام و هماهنگی بیشتری پیگیری شد و در عرصه مشارکت سیاسی با تأسیس اتحادیه‌ها، برگزاری کنفرانس و حتی تحصن اعتراضی، به مبارزه پرداختند.
یکی از بزرگترین تجمعات بانوان در سال ۱۹۷۷ و بعد از امضای قرارداد کمپ دیوید در شهرهای رام‌الله و نوار غزه شکل گرفت؛ اعتصاب و شهادت تعداد زیادی از بانوان نیز ثمره اعتراض به کشتار اردوگاه‌های صبرا و شتیلا بود. آغاز انتفاضه اول زمینه‌ای را مهیا ساخت تا مظلومیت و درعین حال مقاومت زنان در روند مبارزه برجسته و آشکار گردد. علاوه بر ۷ دهه فعالیت بانوان فلسطینی که نماد مقاومت و مظلومیت است، امروز نیز شاهد کنش مؤثر و تعیین‌کننده بانوان در عملیات طوفان‌الاقصی هستیم؛ از تربیت فرزندانی که این روزها سربازان محور مقاومت در حماس و فتح هستند تا مشارکت فعال سیاسی و اجتماعی که موجب تمایز نقش زنان فلسطینی نسبت به دیگر همتایان عرب شده است. بنابراین با توجه به این جایگاه شایسته، ضروری است تا با ابتکار عمل علاوه بر انعکاس مظلومیت بانوان فلسطینی در عرصه بین‌الملل، با تبیین شاخصه‌های تأثیرگذار این بانوان در خانواده و جامعه، ضمن تصویرسازی مثبت از بانوی مسلمان، بتوانیم ارائه الگویی کامل را برای زنان در جهان داشته باشیم؛ چرا که الگوی زن غربی در فرایند جهانی‌سازی به‌دلیل عدم تکامل‌گرایی دچار انزوا و اسارت شده است.
تمام معیارها به جایگاه و حقوق زنان در غرب طبق اصالت سود منطبق است. یعنی الگوی حضور اجتماعی پیش‌روی زن غربی بر اساس کسب سود و استفاده از زنان به‌عنوان ابزار است و با این مبنا در پی اختلال در ادراکات معرفتی جامعه و تغییر در الگوی زن هستند.
رهبر انقلاب نیز بارها این نگاه لذت‌جویانه و بر مبنای سود اقتصادی را از ضربه‌های اساسی غرب به زن خواندند و اظهار داشتند:«این ماجرا واقعاً غم‌انگیز است، نظام سرمایه‌داری با استفاده از انواع روش‌ها، زن را قانع می‌کند که منفعت و ارزش او در رفتاری است که جذابیت‌های جنسی‌اش را برای مردان کوچه و خیابان، برجسته‌تر و بیشتر کند و این، بزرگترین ضربه به حیثیت و جایگاه زن است.»
بنابراین با توجه به الگوی منحط زن غربی معاصر برای جهانیان و نیاز فطری انسان به تقلید و اسوه‌پذیری، لازم است تا زمینه شناخت و معرفی الگوها و مربی شایسته با مبنایی اسلامی فراهم شود. قطعاً در این برهه زمانی، جنگ غزه می‌تواند زمینه‌ای را از سمت بانوان مسلمان ایجاد نماید تا بانوان فلسطینی را به‌عنوان کنشگران مؤثر در حمایت از محور مقاومت، به عنوان اسوه‌هایی قابل تقلید به جامعه جهانی معرفی نمایند؛ زنانی که طی صد سال اخیر با الهام از انگیزه‌های اسلامی علاوه بر نقش تربیتی مؤثر در خانواده، با ورود به عرصه‌های جهاد و مبارزه، تسلیم وضع موجود نشده‌اند و این زنان تمدن‌ساز را با ارائه طرح برتر الگوی زنان در نظام بین‌الملل و ارائه شاخص‌های نوین جهت ارزیابی کرامت و منزلت زنان معرفی کرد. همچنین این اقدام مهم و تأثیرگذار می‌تواند از طریق شبکه‌سازی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بانوان اندیشمند جهان اسلام و فعال کردن نهادهای دولتی و غیردولتی در جهت بهره‌برداری از حوادث کنونی غزه، با هدف معرفی برتر از الگوی زن مسلمان صورت پذیرد.
