بررسی نحوه عملکرد و نیازهای تیم بانوان ایران در بازی‌های آسیایی هانگژو چین
زنان در اوج بازی‌های آسیایی
سرانجام نوزدهمین دوره از بازی‌های آسیایی که امسال در هانگژو چین برگزار شده بود به اختتامیه رسید؛ مسابقاتی که هر ۴ سال یک‌بار برگزار شده و هر دوره کشوری آسیایی میزبان آن است. کاروان ایران که ۲۸۹ ورزشکار در ۳۴ رشته ورزشی داشت و مزین به نام شهید حججی بود، مقام هفتم را در این مسابقات از آن خود کرد. تیم ورزشی ایران در این دوره از بازی‌های آسیایی ۵۴ مدال گرفت که ۱۳ مدال از آن طلا، ۲۱ مدال نقره و ۲۰ مدال را برنز تشکیل می‌داد. ۱۶ دوره است که ایران یکی از شرکت‌کنندگان مهم بازی‌های آسیایی است و در ادوار گذشته نیز تیم ایران در جایگاه‌های دوم، پنجم و ششم قرار گرفته است. ایران در این دوره یک پله پایین‌تر از دوره قبل قرار گرفت اما با وجود این، مسابقات هانگژو دستاوردهای دیگری نیز در بخش بانوان برای ایران داشت. بانوان ایرانی سال‌هاست که در مسابقات بین‌المللی ورزشی جای خود را باز کرده و در هر دوره نسبت به قبل حضور و فعالیتی گسترده‌تر دارند، طوری که امسال حضور بانوان ورزشکار ایران ۲.۵ درصد رشد داشت. مسابقات هانگژو شاهد مدال‌آوری و درخشش ۱۶ ورزشکار خانم ایرانی در رشته‌های مختلف بود. رشته‌هایی نظیر: قایقرانی، ووشو، تکواندو، کوراش، کاراته، تیراندازی، وزنه‌برداری، کبدی، دوچرخه‌سواری، اسکیت، تنیس روی میز، جودو، کوهنوردی، بدمینتون، تنیس، دوومیدانی، شطرنج، تیراندازی با کمان و سوارکاری.
فاطمه امی
کارشناس ارشد مطالعات خانواده دانشگاه شهید بهشتی
اولین‌های زنانه
تیم ورزشی ایران شامل ۲۱۱ آقا و ۷۶ خانم بود. ۷۶ خانم ورزشکاری که در ۱۹ رشته ورزشی شرکت کردند و برخی از آنها صاحب اولین مدال‌های زنانه یک رشته ورزشی شدند؛ مانند زینب آقایی که اولین مدال زنان رشته کوراش ایران را کسب کرد. ترانه احمدی در رشته اسکیت و فرزانه پرتوآذر هم در رشته دوچرخه‌سواری کوهستان صاحب اولین مدال زنانه ایران در رشته خود شدند.
داستان افتخارآفرینی زنان ورزشکار ایرانی به همین‌جا ختم نمی‌شود بلکه جابه‌جایی رکوردهای جهانی نیز یکی از افتخارات آنها بود. رومینا سالک در رشته اسکیت رکورد انفرادی جهان را شکست. همچنین ۲۰ خانم ایرانی در نقش داور و ناظر این مسابقات نیز حضور داشتند. بانوان ورزشکار اعزامی از سوی ایران صاحب مدال طلا نشدند اما ۷ مدال نقره و ۱۱ مدال برنز را از آن خود کردند. سارا بهمنیار آخرین مدال را کسب کرد و حسن‌ختامی برای این دوره از مسابقات آسیایی شد.
محرومیت‌های دوچندان برای زنان
گذشته از شرح موفقیت‌های آنها، لایه عمیق‌تری نیز در ورزش بانوان وجود دارد. ویژگی عمده زنان ورزشکار این است که به دور از هیاهو و حاشیه و البته بدون دریافت توجه و بودجه کافی در حال تلاش هستند. آنها بعد از نقش‌های اجتماعی دیگر خود و تحمل شرایطی که گویا آمادگی پذیرش زنان مسلمان را ندارد، هربار لبخند بر لب مردم ایران می‌نشانند اما به نظر می‌رسد به موفقیت آنها آن‌طور که باید توجه نشان داده نمی‌شود. بخشی از این دیده نشدن را می‌توان در اعطای هدایای عجیب به بانوان ورزشکار دید. مثلاً سارا عبدالملکی نایب قهرمان پاراقایقرانی آسیا، خردادماه امسال پس از به دست آوردن مدال نقره از سوی شورای شهر به‌عنوان قدردانی، قوری هدیه می‌گیرد. این بخش مضحک ماجرا است اما سمت دیگر، بودجه‌هایی است که به ورزش‌های غیرفوتبالی، خصوصاً در بخش زنان اختصاص نمی‌یابد. درواقع با وجود اینکه زنان ورزشکار از لحاظ کمی و کیفی در حال رشد هستند اما هنوز توسط نهادهای حاکمیتی جدی گرفته نمی‌شوند و اساساً اهمیت فعالیت ورزشی حرفه‌ای زنان را نمی‌دانند.
حواشی مهم‌تر از متن
طبق بیانات رهبری، یکی از برترین تبلیغ‌ها برای حجاب و اسلام، حضور زنان ورزشکار در مسابقات بین‌المللی و درخشیدن آن‌هاست. به همین جهت حضور و افتخارآفرینی آنها اهمیت بسیاری دارد. آن هم در شرایطی که هجمه‌های رسانه‌ای، تصویر زن ایرانی را به‌عنوان فردی محدود و منفعل به همه مخابره کرده است. توجه به ورزش بانوان و همچنین مشکلات و بی‌توجهی‌هایی که در حق آنها می‌شود، بارها در کلام رهبر معظم انقلاب دیده و شنیده شده است اما به نظر می‌رسد نهادها و سازمان‌های مربوطه در موضوع ورزش حرفه‌ای زنان توجیه نشده‌اند تا برنامه‌ریزی دقیقی داشته و بودجه مناسب به آن اختصاص دهند.
این بی‌برنامگی‌ها منجر به این می‌شود که برخی از زنان در ورزش‌های تیمی و فردی از مسابقات بین‌المللی جا می‌مانند. در اولویت نبودن ورزش حرفه‌ای زنان را در کنار این موضوع بگذارید که هنوز جامعه زنان ورزشکار ما درگیر مشکلات فرهنگی و بعضاً حقوقی هستند که هرچند وقت یک‌بار سهم رسانه‌های معاند، پوشش خبری ممنوع‌الخروج شدن یک خانم ورزشکار یا مهاجرت او است که قرار است در لایحه مقابله با خشونت علیه زنان فکری به حال آن شود؛ لایحه‌ای که امید است زودتر فکری برای به سرانجام رسیدن آن شود.
بی‌توجهی رسانه‌های ایرانی
اساساً رسانه‌های ایرانی عادت کرده‌اند به حواشی و هر چیزی که برای رسانه‌های غربی مهم باشد، واکنش نشان دهند زیرا موفقیت زنان ایرانی در بازی‌های آسیایی آن هم بدون حاشیه برای رسانه‌های غربی چندان اهمیتی نداشت. رسانه‌های ایرانی نیز تنها به ذکر نام آنها بسنده کرده و می‌روند تا دور بعدی مسابقات آنها را به فراموشی بسپارند. به همین دلیل مطالبات در زمینه بهبود شرایط ورزش بانوان اندک است و در بعد رسانه‌ای ضریب چندانی نمی‌گیرد. گویا اولویت مردم نیز در بحث ورزش، توجه به حضور زنان در ورزشگاه و تماشای فوتبال است. سمت دیگر ماجرا مشکلات جدی‌تر آنها مانند نیاز به مربی‌های خانم و حرفه‌ای است. در واقع حرفه‌ای دنبال کردن ورزش و رسیدن به مقام مربیگری برای زنان با مشکلات درآمدی و کمبود امکانات مواجه است که نتیجه آن سهم کمتر زنان در برخورداری از مربی‌های برتر خانم است و این مسأله هرسال مطرح می‌شود مثلاً اردیبهشت ماه امسال نایب‌رئیس بانوان هیأت کشتی استان تهران در مصاحبه با رسانه‌ها تأکید می‌کند که یکی از چالش‌های بزرگ کشتی آلیش، کمبود مربی است: «به دلیل برگزار نشدن دوره‌های مربیگری، در استان تهران فقط ۵ مربی کشتی آلیش داریم درحالی‌که استاندارد جهانی آن، ۶۰ مربی است.»
امید رمز پیروزی دختران
باوجود مطالبات همیشگی ورزشکاران زن در مورد نبود تجهیزات و محیط مناسب برای تمرین، هر بار شاهد این هستیم که دختران ایران‌زمین افتخارآفرینان عرصه ورزش می‌شوند. حالا که مسابقات آسیایی به پایان رسیده و ورزشکاران چشم انتظار مسابقات المپیک هستند، فرصت مناسبی است تا با یک هم‌افزایی در بخش‌های دولتی و خصوصی و نهادهای مربوطه برای حضور قوی‌تر زنان در المپیک تلاش کنند و از سوی دیگر رسانه نیز نقش فعال‌تری در پیگیری امور بانوان ورزشکار و ورزش حرفه‌ای زنان بازی کند.
