جنگ روایت‌ها در نوار غزه
رسانه‌ها کدام طرف جنگ را خـــشن می‌خوانند؟
با وجود اینکه برخی رسانه‌های شناخته‌شده خود را بی‌طرف و حرفه‌‌ای می‌دانند اما در جنگ اخیر حماس و اسرائیل باز هم دست آنها رو شده است.
حتماً این ایده را شنیده‌‌اید که رسانه می‌تواند واقعیت را وارونه جلوه دهد؛ موضوعی که تنها سد آن، آگاهی هر چه بیشتر مخاطب و برخورد درست با اخبار است. در جنگ اخیر حماس و اسرائیل بار دیگر شیطنت‌های رسانه‌ای باعث شد تا نظر افکار عمو‌می در خصوص میزان حرفه‌‌ای‌گری رسانه‌ها جلب شود.
در این مدت هر چند بسیاری از کشورها علناً خود را بی‌طرف نشان داده و اعلام کرده‌اند که در این جنگ نقشی نداشته و یا نمی‌خواهند داشته باشند، اما برخی رسانه‌های وابسته یا فعال در جغرافیای خاص با موضع‌گیری خود بمباران جدیدی به راه انداخته‌اند. از مصادیق علت جنگ و خشونت‌آمیز خواندن یک جبهه و تظاهر به مظلومیت جبهه دیگر تا اخبار اشتباه از میزان کشته‌شده‌ها و وضعیت غیرنظامیان، نمونه‌‌ای از برخوردهای غیرحرفه‌‌ای بوده است.
ساختن بعد از ویران کردن
بمب خبری در روزهای اخیر مربوط به وضعیت کودکان جنگ بوده و هر چندکشته‌شده غیرنظا‌می از هر دو جبهه اعلام شده اما در خبری، اسرائیل، حماس را به سربریدن کودکان و به اسارت گرفتن آنها متهم کرد.
این در حالی است که براساس گزارش سازمان ملل متحد که وب‌سایت دفاع از حقوق کودکان فلسطینی آن را منتشر کرده، نیروهای صهیونیستی و شهرک‌نشینان از سال 2008 تا کنون حداقل 3752 غیرنظا‌می فلسطینی را در سراسر کرانه باختری اشغالی ازجمله بیت‌المقدس شرقی و نوار غزه به شهادت رسانده‌اند. همچنین براساس اسناد جمع‌آوری‌شده توسط بنیاد دفاع از حقوق کودکان فلسطینی، از سال 2000 تاکنون نیروهای صهیونیستی و شهرک‌نشینان بیش از 2300 کودک فلسطینی را به شهادت رسانده‌اند. در خصوص قتل عام کودکان نیز جنبش حماس با انتشار بیانیه‌ای ضمن تکذیب قتل کودکان توسط نیروهای فلسطینی، جنایتکار اصلی را رژیم صهیونیستی توصیف و اعلام کرده است: «رژیم اشغالگر از طریق بمباران هوایی و شلیک موشک‌های ممنوعه بین‌المللی 1055 غیرنظا‌می فلسطینی ازجمله بیش از 300 کودک و 200 زن را به شهادت رسانده و 5150 غیرنظا‌می دیگر که بیش از 1200 نفر از آنان کودک و 1000 نفر نیز زن هستند، را مجروح کرده و 10ها نفر از کادر پزشکی را هم شهید یا زخمی کرده است و هنوز هم 10ها نفر از شهروندان اعم از زن و کودک و سالخورده زیر آوارها در حال جان دادن هستند. غیرنظامیان همچنان به شیوه‌ای هدفمند مورد هدف قرار می‌گیرند و این رژیم اقدام به قطع برق و آب به روی ساکنان غزه کرده و مانع از ورود کمک‌های غذایی و دارویی برای آنان می‌شود.»
در این بیانیه با اشاره به اینکه ادعاهای مورد بحث «فقط روایت‌های ساخته‌شده از سوی اسرائیل برای تهمت‌زدن به ملت فلسطین و مقاومت آنها است»، آمده است: آخرین این تهمت‌ها این بود که کودکان را به قتل رساندند و غیرنظامیان را هدف قرار دادند.
در بیانیه فوق تأکید شد که پذیرش و ترویج بدون تحقیق روایت اسرائیل و جانبداری از آن «فروپاشی رسانه» بوده و این ادعاها در راستای «تلاش برای سرپوش گذاشتن بر جنایات کشتارجمعی» توسط اسرائیل در نوار محاصره‌شده غزه صورت می‌گیرد. اما با برملا شدن ماهیت واقعی تصاویر کودکانی که ادعا می‌شد قتل عام شده‌اند، سارا سیدنر خبرنگار CNN بابت خبر دروغ سربریدن نوزادان توسط حماس عذرخواهی کرد. خانم سیدنر نوشت: خبر سربریدن نوزادان توسط حماس کذب بوده و دولت اسرائیل امروز اعلام کرده نمی‌تواند اخبار دفتر نتانیاهو را تأیید کند.
همچنین حماس با بیان اینکه محرومیت غیرنظامیان در نوار غزه از برق، آب، غذا و خدمات پزشکی «کشتار دسته‌جمعی» است، تأکید کرد که شاخه نظا‌می این جنبش، گردان‌های عزالدین قسام، تنها دستگاه‌های نظا‌می و امنیتی اسرائیل را هدف قرار می‌دهد و به غیرنظامیان آسیبی نمی‌رساند.
ادبیات گفتاری به نفع چه کسی است؟
اما در عین حال که برخی محتواهای تولیدی گویای این واقعیت است که اتفاقاً رسانه‌هایی هستند که جانبدارانه رفتار کرده و سیاست‌های پشت‌پرده خود را دنبال می‌کنند، کافی است نگاهی به اخبار و ادبیات گفتاری در خصوص اخبار بیندازید تا مظلوم‌نمایی یک جبهه و جانبداری از آن را به عینه مشاهده کنید.
به عنوان مثال بی‌بی‌سی در خبری آورده است: «نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو پس از آنکه جنگجویان این گروه شبه‌نظا‌می در حمله وحشیانه‌‌ای به اسرائیل 1300 نفر را کشتند، گفت، هر عضو حماس یک مرد مرده است.»
هدف عملیات شمشیرهای آهنین بسیار بلندپروازانه‌تر از هر چیزی است که ارتش قبلاً در غزه برنامه‌ریزی کرده بود. اما آیا این یک مأموریت نظا‌می واقع‌بینانه است و فرماندهان آن چگونه می‌توانند آن را انجام دهند؟
تهاجم زمینی به نوار غزه شامل نبردهای شهری خانه‌به‌خانه است و خطرات زیادی برای جمعیت غیرنظا‌می دارد. حملات هوایی تاکنون جان صدها نفر را گرفته است و بیش از 400000 نفر خانه‌های خود را ترک کرده‌اند.
ارتش وظیفه اضافی نجات حداقل 150 گروگان را دارد که در مکان‌های نامعلو‌می در سراسر غزه نگهداری می‌شوند.
هرزی حلوی، رئیس ستاد نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF)، قول داده است که حماس را برچیده کند و رئیس سیاسی آن در غزه را مشخص کرده است. اما آیا چشم‌انداز نهایی برای چگونگی نگاه غزه پس از 16 سال حکومت خشونت‌آمیز حماس وجود دارد؟
امیر بار شالوم، تحلیلگر نظا‌می از رادیو ارتش اسرائیل می‌گوید: «فکر نمی‌کنم اسرائیل بتواند تک‌تک اعضای حماس را منحل کند، زیرا این ایده اسلام افراطی است. اما شما می‌توانید آن را تا جایی که می‌توانید، ضعیف کنید تا عملیاتی نشود.»
استفاده از کلمات خاص و ادبیات گفتاری برای یک سوی جبهه جنگ از شیطنت‌های رسانه‌ای است که موجب می‌شود مخاطب ناآگاه در مسیر فکری که رسانه به دنبال آن است، قرار گرفته و از واقعیت دور شود.
حذف هویت در گوگل‌مپ
نه‌تنها در اخبار بلکه در تحقق سیاست‌ها نیز رسانه‌هایی هستند که مداخله می‌کنند؛ تا جایی که به ظاهر یکی از بی‌طرف‌ترین رسانه‌ها یعنی گوگل‌مپ در اظهارنظرهای جدید به حذف روستاهای فلسطین در نقشه متهم شده است. در اکتبر ۲۰۱۶ گروهی از فلسطینی‌های همکار در «اتحاد بازسازی»۳ در برلینگیمِ کالیفرنیا نامه‌هایی را به دفاتر گوگل و اپل در سیلیکون‌ولی تحویل دادند و تقاضا کردند هر دو نقشه‌هایشان را با داده‌های گمشده به‌روز کنند. دانا بارنسکی واکر، بنیانگذار و مدیر اجرایی اتحاد، به مجله اینترنتی تروث‌آوت توضیح داد که «در نقشه‌های اپل، حداقل ۵۵۰ روستا از دید جهان مخفی شده‌اند. نقشه‌های گوگل ۲۲۰ روستا (در منطقه سی۴) را نشان نمی‌دهد». در حال حاضر نقشه‌های گوگل و اپل شهرک‌های بامجوز و بی‌مجوز اسرائیلی را نشان می‌دهند، که همه بر اساس حقوق بین‌الملل غیرقانونی هستند و سیاست رسمی امریکا را نقض می‌کنند و همزمان مناطقی حومه‌ای را خالی نشان می‌دهد که در واقع دربرگیرنده صدها روستای فلسطینی است. در وضعیتی که آتش جنگ در غزه همچنان شعله‌ور است، بی‌شک بازی‌های رسانه‌ای می‌تواند با آگاهی و دقت مخاطبان خنثی شود.