نسرین تقی خانی
مهندس کشاورزی و مشاور نگهداری گیاهان آپارتمانی

 
گیاه سانسوریا یک گیاه زینتی است که به‌نام‌های دیگری مثل زبان مادرشوهر و برگ شمشیری نیز معروف است. این گیاه همیشه سبز است. سانسوریا یک گیاه تصفیه‌کننده هوا است و مولکول‌های مضر هوا را جذب کرده و به مولکول‌های بی‌خطر تبدیل می‌کند.
این گیاه مقاوم است اما شرایط رسیدگی و نگهداری مناسب برای آن باعث افزایش طول عمر این گیاه می‌شود. سانسوریا انواع مختلف و متنوعی دارد که براساس ویژگی‌های برگ‌های آن نام‌گذاری و دسته‌بندی می‌شود: سانسوریا ابلق طلایی، سانسوریا نیزه آفریقایی یا لوله‌ای، سانسوریا پا کوتاه و سانسوریا بلک.
گیاه سانسوریا به سرعت خود را با شرایط محیطی تطبیق می‌دهد. سانسوریا یک گیاه مقاوم به نور کم است، اما در نور زیاد هم به رشد خود ادامه می‌دهد. نور ایده‌آل برای سانسوریا نور غیرمستقیم و نسبتاً زیاد است. بهتر است در آپارتمان یا ادارات این گیاه در کنار پنجره‌های جنوبی ساختمان قرار گیرد تا نور بیشتر و باکیفیت‌تری در اختیار داشته باشد. نور عامل بسیار مهمی در حیات گیاه سانسوریاست. نور کافی به شرایط آبیاری گیاه هم کمک می‌کند و از غرقاب شدن ریشه گیاه جلوگیری می‌کند.
سانسوریا یک گیاه کم‌آب است و می‌توان گفت هر دو هفته یک‌بار در صورت اطمینان از شرایط خشکی خاک می‌توان آن را آبیاری کرد. توجه به میزان آب در دفعات آبیاری وشرایط زهکشی خاک و گلدان از آسیب دیدن ریشه گیاه (ریشه غده مانند به نام ریزوم) جلوگیری می‌کند. سانسوریا به دما و رطوبت حساس نیست. در دمای بالا یا پایین و رطوبت زیاد یا کم به رشد خود ادامه می‌دهد؛ اما بهترین محیط برای رشد این گیاه باید تغییرات دمایی کم و رطوبت متعادل داشته باشد.
بهتراست این گیاه در مقابل وزش باد شدید قرار نگیرد. خاک مناسب رشد سانسوریا، خاک سنگین و ترکیبی از شن و ماسه و رس و مواد آلی است. برای کمک به تغذیه گیاه و رشد بهتر آن می‌توان از کود و مواد مغذی استفاده کرد. بهتر است از کودهای رقیق شده استفاده کنید. کود 20:20:20 یا سه بیست گزینه مناسب برای تغذیه سانسوریا است.
گیاه سانسوریا امکان رشد در گلدان و خاک باغچه را دارد. بهتر است گلدان انتخاب شده برای سانسوریا، گلدان کوتاهی باشد چرا که برای آبرسانی ریشه غده مانند این گیاه مناسب‌تر است. ریزوم‌های سانسوریا در خاک کم‌عمق بهترین عملکرد خود را دارند. گل‌های سانسوریا از رنگ سبز تا سفید متغیر است. گلدهی ویژگی معمول بین سانسوریاها نیست اما در صورتی که شرایط محیطی مناسب باشد، شکوفه‌های سانسوریا قابل مشاهده هستند. سانسوریا بیشتر از اینکه گلدهی بالایی داشته باشند، پاجوش‌دهی خوبی دارد. ریزوم‌های سانسوریا قادر به تولید ریزوم‌های بیشتر و در نهایت سانسوریاهای بیشتر است. برای تکثیر سانسوریا، روش‌های مختلفی وجود دارد. کاشت بذر، قلمه‌زدن و یا قراردادن برگ در آب از جمله این روش‌هاست. ساده‌ترین راه تکثیر سانسوریا، کاشت بذر است. می‌توان از برگ‌های سالم سانسوریا قلمه تهیه کرد و در خاک کاشت. همچنین با قراردادن برگ سانسوریا در آب می‌توان این گیاه را تکثیر کرد. برای این کار باید آب ظرف چند وقت یک‌بار تعویض شود تا در نهایت ریشه‌های گیاه رشد کرده و آماده قرارگیری در خاک شود.
از آفات رایج که رشد گیاه سانسوریا را تهدید می‌کند، شپشک آردی و کنه تارعنکبوتی است. این آفات با مکیدن شیره گیاه، باعث پلاسیده شدن برگ‌های سانسوریا می‌شوند.گاهی نیز با ایجاد حفره و یا زخم روی برگ‌ها، گیاه را ضعیف می‌کنند.
برای پیشگیری و مقابله با این آفات بهتر است برگ‌های گیاه هرچندوقت یکبار بررسی شده و با دستمال، برگ‌ها تمیز شود. رطوبت متعادل هوا و همچنین توجه به پاک کردن برگ‌ها، می‌تواند سانسوریا را از آفات و بیماری‌ها دور نگه دارد.
سانسوریا بیشتر به سبب باور غلط و عدم آبیاری صحیح، دچار بیماری‌های قارچی می‌شود. این بیماری باعث ضعف گیاه و پوسیدگی ریشه و در نهایت مرگ گیاه می‌شود. بهتراست برای جلوگیری از دچار شدن گیاه به بیماری قارچی، در زمان آبیاری، خاک گیاه کاملاً خشک باشد و آب از زیر گلدان خارج شود. زهکشی خاک و گلدان از موارد مهم و ضروری در نگهداری سانسوریا است. دمای متعادل محیط از رطوبتی شدن هوا جلوگیری می‌کند.
از مشکلات رایج در نگهداری سانسوریا، زرد و یا کم‌رنگ شدن برگ‌هاست. این مهم نشان از نور کم و همچنین کمبود مواد مغذی گیاه دارد. با جابه‌جایی گیاه به محلی پرنورتر و استفاده از کودهای کمکی می‌توان این مشکل را برطرف کرد. خشک شدن نوک برگ‌های سانسوریا، می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. اگر گیاه تشنه باشد یا نور زیادی دریافت کرده باشد و همچنین دمای بالای محیط می‌تواند باعث بروز چنین مشکلی شود. برای رفع مشکل تشنگی در صورت بررسی خاک و اطمینان از خشکی خاک می‌توان نسبت به آبیاری گیاه اقدام کرد. درصورت سوختگی نوک برگ در اثر نور زیاد، می‌توان با جابه‌جایی گیاه به محیط با نور متعادل، شرایط را برای رشد گیاه بهبود بخشید. توجه به تغذیه سانسوریا نیز می‌تواند از کمبود عناصر تغذیه و سوختگی نوک برگ‌ها جلوگیری کند.