روایتی از ناگفته ها و محرمانه های قدرت پهپادی ایران
مهدی بختیاری
آوریل 2021 «ژنرال مک کنزی» فرمانده وقت «سنتکام» (قرارگاه مرکزی آمریکا در خاورمیانه و شمال آفریقا) با حضور در کنگره اعلام کرد که "برای اولین بار از زمان جنگ کره (اوایل دهه 50 میلادی) آمریکا برتری هوایی در منطقه را در عرصه عملیاتی از دست داده است."
این شاید اولین و یکی از مهمترین اظهارات علنی و رسمی مقامات آمریکایی درباره جدیدترین مولفه قدرت نظامی ایران بود.
ایران از سال ها قبل (تقریباً همزمان با حوزه موشکی در اواسط سالهای جنگ) تمرکز برروی استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین را آغاز کرد اما روند پرشتاب تر در حوزه موشکی و اخبار و چالش های پیرامون آن، توجهات کمتری را به حوزه پهپادی جلب کرد.
روند پهپادی در نیروهای مسلح ایران تا مدت ها مورد توجه واقع نشد اما در سال های اخیر با طراحی، ساخت و بکارگیری انواع پرنده های بدون سرنشین که در ادبیات نظامی ایران به پهپاد (پرنده هدایت پذیر از دور ) شهرت یافتند، به یکی از مهمترین، موثرترین و البته چالشی ترین حوزه های نظامی ایران تبدیل شده است.
پرنده های ایرانی که امروز با طیف متنوعی از آنها در نیروهای مسلح و در عرصه های ماموریتی مختلف -از شناسایی تا رزمی- مواجهیم، به سرعت رشد کرد و اندکی بعد، حضور آن از مرزهای ایران نیز فراتر رفته و امروز به یکی از اصلی ترین ابزارهای جمهوری اسلامی ایران برای پشتیبانی از متحدینش در منطقه بخصوص در «جبهه مقاومت» تبدیل شده است.
وقتی صحبت از «جبهه مقاومت» به میان می آید، منظور بر روی نقشه، منطقه بزرگیست که گسترده آن بخش های بزرگی از غرب آسیا در سوریه، عراق، لبنان، فلسطین، تا یمن را در برمی گیرد؛ منطقه ای که مهمترین دشمن ایران و جبهه مقاومت یعنی رژیم صهیونیستی نیز در آن قرار دارد.
در سالهای اخیر، به‌موازات افزایش قدرت پهپادی ایران، توان پهپادی در جبهه مقاومت نیز به سرعت گسترش یافت که به‌کارگیری پهپادهای مشابه در سازمان رزم نیروهای مقاومت در سراسر این منطقه –از فلسطین تا یمن- و افزایش عملیات پهپادی این گروه‌ها بیانگر همین مسئله است.
با آغاز بحران در کشور سوریه از اوایل دهه 90 شمسی، بلافاصله پهپادهای ایرانی ماموریت خود را در این کشور علیه گروههای تروریستی و تکفیری آغاز کردند و این ماموریت علاوه بر شناسایی، حوزه های رزمی را نیز شامل می شد.
حمایت ایران از مبارزین یمنی در سال های گذشته بخصوص در حوزه پهپادی، بدون شک یکی از اصلی ترین مولفه های پیروزی در یک جنگ 8 ساله بود که برای اولین بار شاید قدرت و دقت کم نظیر پهپادهای ایرانی را در آینه جنگ یمن به نمایش درآورد.
تجهیز گروههای مقاومت فلسطینی به هواپیماهای بدون سرنشین و از همه مهمتر تجهیز حزب الله لبنان به این پرنده های رزمی، معادلات نبرد با رژیم صهیونیستی را تغییر داد و این تغییرات به صورت محسوس در این منطقه دیده شد که یک نمونه اخیر آن، تحمیل اراده لبنان به اسرائیل در موضوع میدان گازی کاریش (یکی از نزاع های تاریخی بین اسرائیل و لبنان) بود.
سخن درباره تجهیز حزب الله -به عنوان اصلی ترین متحد ایران و خط مقدم مقابله با صهیونیستها- که یکی از فرماندهانش (شهید حسان لقیس) نقش بسیار مهمی در پی ریزی و روند حوزه پهپادی در ایران داشت -و این نقش تاکنون آنچنان که باید بازگو نشده- بسیار زیاد است و حزب الله نیز جز در موارد محدود، اطلاعات زیادی در این باره منتشر نکرده است.
این درحالی است که ارتش رژیم صهیونیستی در سالهای اخیر –خصوصاً پس از جنگ 33روزه در سال 2006- سرمایه‌گذاری گسترده‌ای برای ارتقای توان پدافند هوایی خود کرد و علاوه بر تشکیل یک شبکه یکپارچه پدافندی، سامانه‌های متعددی را برای حفاظت از آسمان فلسطین اشغالی بکار گرفت که سامانه گنبد آهنین معروف‌ترین آنهاست.
با این حال، چند عملیات پهگادی حزب الله در آسمان این منطقه، نشان داد که اسرائیل با چالش های زیادی در مواجه با توان نوظهور حزب الله مواجه است.
در یک نمونه، پهپاد «ایوب» در اولین اعلام رسمی تجیهز حزب الله به پهپاد، توانست با عبور از سیستم های پدافندی چند لایه، وارد آسمان فلسطین اشغالی شود و وقتی صهیونیستها متوجه آن شدند که این پرنده با طی مسیر چندین کیلومتری و چند ساعته، خود را به نزدیکی نیروگاه اتمی «دیمونا: در جنوب سرزمین های اشغالی رسانده بود.
درهم‌تنیدگی و یکپارچگی عملیات پهپادی در جبهه مقاومت که این رزوها زمزمه ایجاد آن طی تشکیل شبکه یکپارچه پهپادی را می شنویم، اسرائیل را با نسل جدیدی از تهدیدات مواجه خواهد کرد و موجب خواهد شد این رژیم که پیش از این در تقاطعی از آتش موشکی قرار داشت، حالا در جبهه‌ای جدید با تقاطع آتش پهپادی نیز مواجه شود، چه اینکه اخیراً یمن نیز به پهپادها و موشک‌های کروز و بالستیک با برد بیش از 2000 کیلومتر مجهز شده که برد آنها براحتی به سرزمین‌های اشغالی نیز می‌رسد.
در کنار برنامه گسترده ایران برای تجهیز متحدینش در جبهه مقاومت، پهپادها به یکی از مهمترین محصولات در سبد صادراتی کشورمان نیز تبدیل شده اند، به طوری که امروز رد پای این پرنده ها را می توان از خاورمیانه تا شرق آسیا و آمریکای جنوبی دید.
در واقع ایران مهمترین حوزه های نظامی خود را با متحدینش به اشتراک گذاشته است و این قدرت نمایی تا جاییست که رسانه های دنیا ایران را تجهیز کننده روسیه در حوزه پهپادی می دانند (روسیه ای که یکی از قطب های اول نظامی در دنیا محسوب می شود) و چینی ها به دنبال پهپادهای ایرانی هستند و علاوه بر آن، به گفته رئیس سناد کل نیروهای مسلح، میزان درخواست برای پهپادهای ایرانی از حد توان تولید آن بیشتر شده است.
همه اینها در کنار هم، یک مولفه را تقویت می کند و آن اینکه جمهوری اسلامی ایران با بکارگیری پهپادهای خود نقش قابل‌توجهی در افزایش قدرت جبهه مقاومت و به چالش کشیدن برتری نظامی آمریکا و متحدانش در منطقه ایفا می کند؛ موضوعی که مقامات آمریکایی نیز به آن اذعان دارند و آن را موجب نفوذ بیش از پیش ایران در منطقه می دانند.
یک بار دیگر به ابتدای این متن برگردیم. فرمانده وقت سنتکام به درستی متوجه روند افزایش قدرت ایران و ضریب نفوذ آن در منطقه شده بود. -اگرچه نباید از رویکرد ایران هراسی آمریکایی ها و غربی ها در نحوه پرداختن به توانایی های نظامی ایران غافل شد- او در آن سخنرانی در کنگره هشدار هم می دهد و می گوید: ''تا زمانی که نتوانیم شبکه ای برای شناسایی و انهدام سامانه های پروازی بدون خلبان تولید کنیم، برتری در اختیار مهاجمان خواهد بود. ''