کتابهایی که فرانسویهای معترض دوستشان دارند
در میانه اعتراضات، همگام با ادبیات اعتراضی فرانسه
قریب به اتفاق تاریخنگاران 14 ژوئیه سال 1789 میلادی، همزمان با یورش مردم به زندان باستی را آغاز انقلاب فرانسه قلمداد میکنند و پایانش را 15 سال و پس از به قدرت رسیدن ناپلئون. با این حال قضیه به اینجا ختم نمیشود و پس از آن هم در عرض یک قرن تحولات سیاسی پی در پی کار را به جایی رساند که این کشور پنج جمهوری را تجربه کرد و اکنون جمهوری پنجم در آن حکمفرماست. با این حساب ادبیات هم در این کشور از خیل معترضان جا نمیماند و به تناسب هر قشر و تفکری نویسندگان شروع به تولید محتوا میکنند. ما در این مقال چهار عنوان را انتخاب کردهایم تا به شما خوانندگان عزیز معرفی کنیم.
فاطمه آشتیانی
خبرنگار
ژرمینال
کتابی تقریباً 600 صفحهای که توانست تعهد خود را نسبت به مسألهای که در زمانهاش رخ داد برجسته کند: مسأله مبارزه طبقاتی.
«ژرمینال» داستان اتین لانتیه، مرد جوان بیکاری را روایت میکند که برای یافتن کار در معادن مونسو، در شمال فرانسه آمده است. او در آنجا با خانوادهای معدنچی به نام مائو و بویژه دخترشان کاترین آشنا شد که عاشق او شد.
با این حال، اتین بسرعت تحت تأثیر واقعیت کارگران معدن قرار میگیرد و در جستوجوی عدالت اتین لانتیه شورش واقعی را در میان معدنچیان به راه میاندازد و اعتصاب علیه شرکت (نماد سرمایهداری) کلید میخورد، شرکتی که آنها را پس از تصمیم به کاهش دستمزدشان به کار گرفت. در نهایت، این جنبش چند هفته بعد با شکست مواجه شد، زمانی که معدنچیان پس از مداخله ارتش مجبور به بازگشت به کار شدند. نویسنده رمان را در حالی به پایان میرساند که اتین پس از تصادف در معدن که به قیمت جان کاترین و تعداد زیادی معدنچی تمام شد، شکست خورده به پاریس باز میگردد.
بنابراین، درام اجتماعی و سیاسی تصویر شده در «ژرمینال» بهعنوان نماد واقعی مبارزه طبقاتی و ایدئولوژی مارکسیستی قرار میگیرد که در قرن نوزدهم شکوفا شد و زولا برای ساخت رمان خود بر آن تکیه کرد. اگرچه این رمان با شکست معدنچیان به پایان میرسد، اما تئوری تسلط طبقات بورژوا و سرمایهدار بر فقیرترین طبقه را چه از نظر اقتصادی و چه از نظر سیاسی بخوبی نشان میدهد.
قلب بوکسور
این کتاب رمانی مستند از حوادثی است که در در 5 ژانویه 2019 مقابل مجلس ملی در پاریس برای «کریستف دتینگر» رخ داد و توسط «آنتوان پیلون» نوشته شده است. این بوکسور ملی در جریان هشتمین خیزش جلیقه زردها برای محافظت از دختری که مورد حمله پلیس ضد شورش قرار گرفته بود به نحو شدیدی با آنها درگیر میشود. قهرمان سابق بوکس فرانسه با تأیید اینکه از زنی که توسط پلیس به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود، دفاع کرده است، به نماد شورش علیه خشونت پلیس، مقاومت در برابر قدرت امانوئل مکرون و همچنین نماد «مبارزه عمومی» تبدیل میشود. این کتاب در سال 2019 توسط آنتوان پیلون انتشار یافته است.
در معرفی کتاب نوشته شده: «بیایید واضح بگوییم این کتاب به هیچ وجه خشونت را ترویج نمیکند، برعکس و کریستف دتینگر خود اعتراف کرد که باید در آن لحظات خشم خود را مهار میکرد، اما «قلب بوکسور» قصد دارد نشان دهد که از آغاز جنبش جلیقه زردها، خشونت پلیس به طور چشمگیری از آنچه در فرانسه از ماه مه 1968( جنبش دانشجویی-کارگری مه ۱۹۶۸ خیزشی که از اعتراض یک گروه دانشجویی شروع شده بود، میلیونها نفر از مردم شهرنشین فرانسه را به میدان مبارزه کشاند) تاکنون بوده، فراتر رفته است و آتش سیاسی را برمیانگیزد. بنابراین، این رمان انسانگرا از همه کسانی دفاع میکند که از شنیده نشدن آنها رنج میبرند، با وجود بسیج شجاعانهشان، توسط رئیس دولتی که آشکارا آنها را تحقیر میکند.»
دستهای آلوده
اثر ژان پل سارتر نمایشنامهای است که در سال 1948 منتشر شد. داستان در کشوری خیالی به نام ایلیریا میگذرد و معضلات اخلاقی و سیاسی انقلابیون را بررسی میکند. این نمایشنامه بر شخصیت هوگو، رهبر یک حزب سیاسی انقلابی به نام حزب انقلابی پرولتری تمرکز دارد. هوگو یک ایدهآلیست مصمم است که برای عدالت و رهایی مردم مبارزه میکند. او توسط شریک زندگی خود، جسیکا و خواهرش، اولگا، یک چهره سیاسی عملگرا و با نفوذ حمایت میشود. وقتی هوگو وظیفه ترور یک رهبر سیاسی رقیب، «هودرر» را که یکی از اعضای برجسته حزب است بر عهده میگیرد، با یک دوراهی اخلاقی مواجه میشود. هوگو، هودرر را به خاطر آرمانهای انقلابیاش تحسین میکند و او را یک الگو میداند. با این حال، او همچنین متقاعد شده است که ترور هودرر در خدمت منافع حزب و انقلاب خواهد بود.
این نمایش به بررسی تنشهای بین آرمانها و واقعیت سیاسی میپردازد و فراز و فرودهایی را که انقلابیون باید برای رسیدن به اهداف خود انجام دهند، برجسته میکند. شخصیتهای اصلی، هوگو، جسیکا، اولگا و هودرر، با انتخابهای دشوار و درگیریهای درونی بین اعتقادات ایدئولوژیک خود و واقعیتهای مبارزه برای قدرت روبهرو هستند.
هر چه داستان به پایان خود نزدیک میشود، رازها و خیانتها فاش میشود و انگیزهها و اقدامات، شخصیتها را به چالش میکشد. این نمایش، معضلات اخلاقی را که انقلابیون با آن روبهرو هستند و همچنین مسائلی چون خیانت و درستکاری را بخوبی نمایان میکند.
تاریخ تحرکات اجتماعی فرانسه
از سال 1814 تا امروز
این کتاب که در سال 2014 توسط دو نویسنده ترتاکوسکی و پینه انتشار یافته است، در زمان خود میآید تا یک شکاف را پر کند. تاریخ فرانسه در مسیر تحول از قرن نوزدهم تا به امروز بر انواع جنبشهای اجتماعی، انقلابها، شورشها، اعتصابها، مبارزات انتخاباتی، طومارها و غیره متمرکز است که بازیگران آن را از هر قشر کارگران، دهقانان، جوانان، کاتولیکها، نژادها و... تشکیل میدهند، که هر کدام به تفصیل در این کتاب ذکر شده است.
این کتاب سعی دارد با توجه به پیوند امر اجتماعی با امور سیاسی، فرهنگی، ایدئولوژیک و مذهبی، خیزشهای جمعی را که در تاریخ نقش مؤثری داشته و ماندگار شدهاند در یک اثر جمع و گردآوری کند.