گفت‌وگو با نویسنده و کارگردان سریال معمایی شبکه یک سیما
«بازپرس» مردم را خانه‌نشین کرد
«بازپرس» سریالی با ژانر کارآگاهی به کارگردانی احمد معظمی، تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی و نویسندگی حسین تراب‌نژاد است و در 26 قسمت به روایت ماجرای بازپرسی به نام صدرا که در جریان پرونده مفاسد اقتصادی به سرنخ‌های جدید می‌رسد، می‌پردازد. سریال «بازپرس» از مضمونی معمایی برخوردار است و مهدی فخیم‌زاده، فریبا کوثری، فرهاد قائمیان، ایوب آقاخانی، هادی دیباجی و فریبا متخصص در آن ایفای نقش کرده‌اند. این سریال که مضمونی اجتماعی دارد، در سکوت خبری ساخته شد اما در پخش با استقبال مطلوبی از سوی بیننده‌های تلویزیون مواجه شده است.
بهناز شریفی
روزنامه‌نگار
نویسنده سریال بازپرس:
«بازپرس» زنجیره‌ای از سرنخ‌هایی
که در پایان به هم می‌رسند
حسین تراب‌نژاد نویسنده سینما و تلویزیون که پیش از این آثاری چون «پرده‌نشین»، «خانه امن» و« شوق پرواز» را به رشته تحریر درآورده است، از شیب صعودی مخاطبان سریال تلویزیونی «بازپرس» سخن گفته و به سرنخ‌هایی اشاره می‌کند که در پایان این اثر معمایی و پلیسی زنجیر‌و‌ار به هم می‌رسند. شرح گفت‌وگو با این نویسنده دهه شصتی را در ادامه می‌خوانید.
چرا به سراغ پرونده مفاسد اقتصادی رفتید؟ ایده اولیه فیلمنامه از کجا آمد؟
نوشتن فیلمنامه سریال «بازپرس» به سفارش قوه قضائیه آغاز شد و طی آن پرونده‌هایی با موضوعات جنایی، مفاسد اقتصادی و جرایم رایانه‌ای در اختیار ما قرار گرفت که برای من مفاسد اقتصادی جذاب‌تر و تازه‌تر بود؛ لذا با پیشنهادهایی که در اولویت مرکز رسانه قوه قضائیه نیز بود، ایده اولیه شکل گرفت و قصه «بازپرس» که ترکیبی از چندین پرونده واقعی است، طراحی و اجرا شد.
علت پرداختن به موضوعات جدید در «بازپرس» چیست؟ آیا سریال در پایان به همه سؤالات و ابهامات مخاطب پاسخ می‌دهد؟
بازپرس‌های واقعی ممکن است همزمان 20 پرونده را پیگیری کنند که ما به‌خاطر محدودیت‌های شرایط درام نمی‌توانستیم آن را نشان دهیم؛ لذا قصه را به دو سه پرونده محدود کردیم که تلاش می‌شود با هم ارتباط داشته باشند. حتی هنگام نگارش داستان، اشکالاتی از سوی قوه قضائیه به ما گرفته می‌شد که چرا پرونده‌های دست بازپرس کم است و باید پرونده‌های بیشتری دنبال کند اما می‌بایست قصه دراماتیک پیش برود و امکان پرداختن به پرونده‌های بیشتر وجود نداشت؛ در «بازپرس» پرونده‌ای که دست صدرا قرار می‌گیرد، به‌صورت زنجیره‌ای حل می‌شود، بازپرس یک سرنخ می‌گیرد و به کاراکتر جدیدی می‌رسد و موضوع تازه‌ای کشف می‌کند و به سرنخ‌های جدید بعدی می‌رسد. قصه شخصیت‌ها در بخش‌هایی پررنگ و کم‌رنگ می‌شود اما در نهایت همه به یک سو می‌روند. قصه‌ها مجزا و بی‌ربط نیستند؛ ساختاری که در نظر گرفته‌ایم به‌هم‌پیوسته است.
علت علاقه شما به فیلمنامه‌های سایر آثار شما چیست؟
من نمی‌توانم بگویم ژانر امنیتی و معمایی را لزوماً دوست دارم؛ وقتی قصه جذاب باشد اصولاً جذبم می‌کند و آن را می‌نویسم. تفاوت «بازپرس» با «خانه امن» و «ترور خاموش» در تحلیل و پرداختن به جنبه‌های اجتماعی پرونده‌ها در این سریال است که نوعی مزیت به‌شمار می‌رود؛ در سایر سریال‌ها پرونده‌ها امنیتی بودند و از زاویه دید مأموران امنیتی قصه را روایت می‌کردیم.
تفاوت داستان «بازپرس» با سریال‌هایی که پیش از این در مورد مفاسد اقتصادی آقازاده‌ها دیده‌ایم،چیست؟
سریال‌های دیگری که با موضوع مفاسد اقتصادی تولید شده‌اند، تا جایی که من می‌دانم مبنای واقعی نداشتند و براساس تخیل بوده‌اند اما در «بازپرس» پرونده‌های واقعی مورداستفاده قرار گرفتند و این مسأله خودش را در المان‌هایی که در سریال هست، نشان می‌دهد؛ المان‌هایی که بعضی از آن را مخاطب خاص متوجه می‌شود و برخی دیگر را مخاطب عام؛ برای اولین بار است که قوه قضائیه پرونده‌های مفاسد اقتصادی را در اختیار فیلمسازان قرار داده است.
ارتباط میان کارگردان و نویسنده در سریال «بازپرس» چگونه بود؟ آیا فیلمنامه در میانه کار دچار تغییرات شد؟
چون با آقای احمد معظمی زیاد کار کرده‌ام و پیش تولید طولانی داشتیم و کارگردان به فیلمنامه مسلط بود، نظرات در پیش تولید ارائه شد و تغییراتی که لازم و مهم بود و بیشتر به دیالوگ‌های بازیگران مربوط می‌شد، همان ابتدا لحاظ شد؛ از طرفی در طول ساخت و تولید هر روز با هم در ارتباط بودیم و با توجه به بازیگرانی که انتخاب شده بود، دیالوگ‌ها را بازنویسی می‌کردیم و در صحنه چیزی تغییر نکرد.
آیا با سانسور یا محدودیت‌هایی از سوی قوه قضائیه هم مواجه شدید؟
ازطرف قوه قضائیه ناظرانی تعیین شده بودند که در مرحله نگارش کنار ما حضور داشتند و هنگام نوشتن فیلمنامه آن را مطالعه و نظرات را مطرح می‌کردند که البته به کار لطمه‌ای وارد نمی‌کرد؛ ضمن اینکه نکاتی وجود داشت مانند بحرانی که در زندگی خانوادگی بازپرس اتفاق افتاد که به زعم من می‌توانست بزرگ‌تر باشد اما نگرانی‌هایی از جانب سفارش‌دهنده وجود داشت که در این خط داستانی تأثیر گذاشت؛ به طور کلی همکاری خوبی بود و تعامل مطلوبی بین من و ناظران قوه قضائیه ایجاد شده بود.
بازخوردهایی که از «بازپرس» گرفتید چگونه بوده است؟ مردم چقدر با سریال ارتباط برقرار کرده‌اند؟
اوایل پخش سریال بازخوردهای زیادی نمی‌گرفتم؛ از طرفی هم مدتی تلویزیون سریال با تعداد بالا نداشت و مردم دور شده بودند؛ هر چه قصه جلوتر رفت، بازخوردهای بیشتری گرفتم و بازخوردهای مثبت بیشتر از منفی شدند و با توجه به التهاب‌هایی که در آینده در قصه اتفاق می‌افتد، فکر می‌کنم تعداد مخاطب شیب صعودی داشته باشد.
کارگردان سریال معمایی و پلیسی «بازپرس»
«بازپرس» جای خود را در تلویزیون باز کرده است
احمد معظمی ساخت مجموعه‌هایی چون «حریم شخصی»، «سرجوخه» و «سارق روح» را در کارنامه دارد و در حال حاضر سریال «مارماهی» به تهیه‌کنندگی ابوالفضل صفری را در نوبت پخش دارد که سال گذشته فصل اول آن تحت عنوان «سرجوخه» از شبکه سه سیما پخش شد و مانند سایر آثار او از تم پلیسی و امنیتی بهره می‌برد و روایت‌گر پرونده‌های واقعی است. با این فیلمساز جوان که در کسوت کارگردان سریال پرماجرا و معمایی «بازپرس» به‌عنوان پربیننده‌ترین سریال تلویزیون قرار گرفته است و از تعامل بسیار خوب قوه قضائیه و ناظران در تولید و پخش سریال «بازپرس» سخن گفته است، گفت‌وگو کردیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
با توجه به اینکه قبلاً هم همکاری‌هایی با نویسنده داشته‌اید، لطفاً در مورد تفاوت یا شباهت آنها با «بازپرس» صحبت کنید.
تفاوت «بازپرس» با دو سریال قبلی مشترک‌مان در ژانر و قصه آن‌هاست؛ فضای بازپرس نسبت به کارهای قبلی کاملاً متفاوت بوده و دیالوگ‌محور و معمایی است و هیچ شباهتی نداشتند؛ خیلی مهم است که کارگردان و نویسنده دیدگاه‌های یکدیگر را بشناسند و این نگاه مشترک موجب می‌شود آنچه در ذهن خالق اثر نقش بسته است، بخوبی توسط کارگردان اجرا شود؛ نزدیک بودن دیدگاه‌ها به یکدیگر نکته مهمی در سریال‌سازی است که به‌دنبال فهم صحیح از اثر نویسنده به باورپذیری درست تماشاچی منجر می‌شود.
از سختی‌های پیش‌روی تولید سریال‌های امنیتی مثل «بازپرس» بگویید.
برای پرداختن به موضوع مفاسد اقتصادی و اختلاسگران باید به درک و شناخت قابل توجهی از فضای قصه رسید و در «بازپرس» تلاش کردیم این درک حاصل شود. پیش‌تولید بازپرس سه ماه طول کشید و فیلمبرداری آن یک‌سال زمان برد و تدوین کار همزمان در حال انجام است؛ وقتی به‌سمت سریال‌هایی از جنس «بازپرس» می‌رویم، این سختی فقط برای کارگردان نیست، بلکه شامل همه گروه می‌شود چون کار با لوکیشن زیاد و بازیگران متعدد و بسیار حساس و پیچیده است و نیاز به تمرکز و تجربه کافی دارد تا به خروجی قابل قبولی برسد و برای بیننده جذاب باشد.
در کارنامه فیلمسازی شما آثار متفاوت اجتماعی، کارآگاهی و خانوادگی دیده می‌شود؛ جای چه اثری را خالی می‌بینید؟
من به کارهای معمایی، جنایی و ژانر اکشن و وحشت علاقه‌مندم و تاکنون تجربه‌ای در حوزه دفاع مقدس و تاریخ نداشته‌ام و جای آنها را در میان کارهایی که ساخته‌ام خالی می‌بینم و دوست دارم در این حوزه‌ها نیز آثاری بسازم و معتقدم یک فیلمساز می‌تواند در هر ژانری موفق باشد؛ اگر به‌دنبال هر کاری تحقیق، پژوهش و مشاوره و علاقه‌مندی و انگیزه وجود داشته باشد، نمره قبولی می‌گیرد.
برای انتخاب بازیگران بازپرس چه ملاک‌هایی را مدنظر قرار دادید؟
برای ساخت «بازپرس» تصمیم گرفتیم به سراغ بازیگرانی برویم که حتی‌الامکان دیده نشده‌اند و برای اولین بار کار حرفه‌ای را تجربه می‌کنند؛ یکی از رویکردهای من میدان دادن به بچه‌هایی است که تازه وارد عرصه بازیگری شده‌اند تا هم فضا را تجربه کنند و هم چهره‌های جدید معرفی کنیم. در مورد انتخاب نقش‌ها نیز وقتی فیلمنامه را می‌خواندیم، تعدادی از بازیگران را به‌عنوان گزینه در نظر گرفتیم که همان گزینه‌های اولیه انتخاب شدند و بسیار هم موفق بوده‌اند.
آیا انتظار شما از استقبال اثر توسط مردم و مخاطبان تلویزیون برآورده شد؟
به جرأت می‌توان گفت اکنون تمامی اقشار جامعه از کاسب و بازاری تا خانه‌دار و محصل مشتاقانه سریال را دنبال می‌کنند و با توجه به اینکه در حال حاضر بسیاری از مردم تلویزیون نمی‌بینند، «بازپرس» توانسته جای خود را در میان برنامه‌های سیما باز کرده و ضمن ارتباط با بیننده، مخاطبان را با خود همراه کند. حدس من این بود که این سریال یکی از پربیننده‌ترین آثار تلویزیون خواهد شد و همین اتفاق نیز افتاد. ما تمام تلاشمان را کردیم، امیدواریم مردم نیز بخوبی قضاوت‌مان کنند. «بازپرس» در گروه فیلم و سریال شبکه یک و مرکز رسانه‌ای قوه‌قضائیه تولید شده و مجری طرح آن مؤسسه فرهنگی‌هنری وصف صبا است. این سریال تلویزیونی هر هفته از شنبه تا سه‌شنبه ساعت ۲۲:۱۵ از شبکه یک سیما پخش می‌شود.