فیلم باربی، رادیکال‌ترین نوع فمینیسم با نقاب نقد عروسک باربی!
مریم اسدزاده
نویسنده
جدیدترین نسخه از داستان باربی این روزها روی پرده سینماهای دنیا است. در این مجال مطالبی را در مورد این فیلم و حواشی آن مرور می‌کنیم.
فیلم باربی در فروش جهانی بلیت به رقم یک میلیارد دلار رسید و گرتا گرویگ، کارگردان آن رکورد کارگردانان زن پیش از خود را شکست. باربی اکنون بزرگ‌ترین فیلمی است که توسط یک زن ساخته شده است و گرتا گرویگ کارگردان آن، جایگزین پتی جنکینز کارگردان فیلم زن شگفت‌انگیز که قبلاً رکورددار فروش بود، شده است.
روزنامه گاردین در مطلب دوشنبه 7 آگوست خود در مورد فروش این فیلم نوشت:«کمپانی برادران وارنر روز یکشنبه اعلام کرد این فیلم 459 میلیون دلار از سینماهای امریکای‌شمالی و 572.1 میلیون دلار دیگر در فروش خارج از کشور در آخر هفته به دست آورده که در مجموع به رقم 1.0315 میلیارد دلار (1.56 میلیارد دلار استرالیا، 800 میلیون پوند) رسیده است. این رقم توسط شرکت تحلیل رسانه‌ای Comscore تأیید شده است.»
البته با گذشت یک هفته از تاریخ مطلب منتشر شده در روزنامه گاردین، در صفحه فیلم باربی در ویکی پدیای انگلیسی رقم کنونی فروش فیلم 1.077 میلیارد دلار ذکر شده است و قطعاً این رقم تا انتشار این مطلب و پایان اکران فیلم بیشتر هم خواهد شد.
گرتا گرویگ، نویسنده و کارگردان فیلم قبلاً به خاطر کارگردانی فیلم «لیدی برد» نامزد اسکار بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه غیراقتباسی و برای «زنان کوچک» نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی شده بود.
فیلم باربی از هنرپیشه‌های مخاطب‌پسندی چون مارگو رابی و رایان گاسلینگ در نقش باربی، عروسک زن و کن، عروسک مرد و اسباب‌بازی‌‌های معروف بازی می‌کنند. این دو به بهترین نحو نقش عروسک‌ها را در دنیای واقعی به نمایش
می‌کشند.
فروش بلیت باربی امسال پس از انیمیشن «برادران سوپرماریو» که در مجموع 1.357 میلیارد دلار در گیشه فروش داشت، تا این لحظه رتبه دوم را دارد، اما چه می‌شود که داستان عروسکی نام‌آشنا پس از بارها ساخته شدن و به زعم برخی منتقدان داشتن سوژه‌ای تکراری به چنین موفقیتی دست پیدا می‌کند؟
باربی عامل افسردگی زنان
باربی عروسکی است که بیش از 60 سال است کودکان در تمام دنیا با آن سروکار دارند. از خود عروسک، لوازم جانبی آن و طرح روی لباس کودکان گرفته تا کیف و کفش مدرسه، لوازم‌التحریر، لوازم اتاق خواب و دکور منزل.
این غرق شدن در دنیای باربی تا بزرگسالی هم همراه دختران جوان است و آنها را پس از سال‌ها همذات‌پنداری با دنیای شیرین و خیالی باربی به سمت الگو‌برداری در واقعیت زندگی روزمره برده است به طوری که در چند دهه اخیر جراحی‌های زیبایی برای تبدیل شدن به باربی افزایش زیادی داشته است و زنان جوانی که خود را با باربی مقایسه می‌کنند از چهره طبیعی خود راضی نیستند. این موضوع فقط با تطبیق چهره افراد مرتبط نیست و اندام آنها را هم دربر‌می‌گیرد تا جایی که برای تبدیل شدن به باربی و وزن تراز او که 110 پوند و معادل 50 کیلوگرم است و وزن ایده‌آل به حساب می‌آید، توصیه باربی برای رسیدن به این وزن شعار don’t eat به معنی نخوردن است که حتی روی دفتر یادداشت عروسک باربی هم درج شده است.
البته چند سالی است که عده‌ای از روانشناسان وجود عروسک باربی و نرسیدن به ایده‌آل دختران یعنی شباهت به شکل و اندام باربی را باعث افسردگی زنان جوان دانسته و خانواده‌هایی هم در تمام دنیا هستند که از خرید باربی و لوازم جانبی آن برای فرزندانشان خودداری می‌کنند، اما صنعت اسباب‌بازی و سینما این را برنمی‌تابد.
شرکت بزرگ Mattel که در زمینه ساخت اسباب‌بازی فعالیت می‌کند و همواره علاوه بر ساخت اسباب‌بازی برای فروش بیشتر محصولاتش داستان‌های خیالی از زندگی آنها روی پرده سینما یا روی صفحه تلویزیون برده است، با این کار به آنها جان بخشیده است تا فروش‌شان را بیشتر کند. روث هندلر، طراح و سازنده عروسک باربی است. او که عضو هیأت مدیره شرکت متل و سال‌ها مدیر آن بوده است، این عروسک را برای دخترش باربارا با الهام گرفتن از عروسکی آلمانی به نام Bild Lilli doll طراحی کرد و ساخت. روث هندلر در فیلم باربی نقش خالق باربی را بازی می‌کند و این نقش دقیقاً در جایگاه خالق است و نه طراح و سازنده این عروسک و این نیز یکی از نقدهای مهم به فیلم است که در جهان داستان فیلم، جایگاه خدا در نظر گرفته نشده و این مقام به روث هندلر داده شده است و این موضوع بیشتر به تبلیغاتی بودن فیلم برای اقبال بیشتر مخاطب به عروسک باربی صحه می‌گذارد.
وقتی باربی روی زمین راه می‌رود
شرکت متل اکنون به کمک کمپانی برادران وارنر در جدیدترین محصول خود از داستان عروسک باربی، فیلم باربی را نه به صورت انیمیشن که به صورت رئال ساخته است تا این جان‌بخشی واقعی‌تر به نظر برسد.
در این فیلم باربی دیگر روی پنجه‌هایش راه نمی‌رود و این استعاره از این است که او پایش را روی زمین گذاشته است و دیگر در ابرها نیست و موجودی است شبیه زنان دیگر، البته در فیلم این به‌عنوان نقص باربی عنوان می‌شود اما همین نقص او را به مرتبه رسیدن به درک و شناخت از جهان واقعی مردان و زنان می‌رساند و در نهایت باربی با قبول نقص‌هایش تبدیل به یک زن واقعی می‌شود.
در مورد این فیلم نقدهای مثبتی در رسانه‌ها وجود دارد؛ از بازی بازیگران تا رویکرد کارگردان، دکور و....اما با نگاهی به نظراتی که در سایت‌های نظرسنجی وجود دارد، متوجه می‌شویم با وجود تبلیغات گسترده رسانه‌ها به نفع این فیلم و درج نقدهای مثبت در سایت‌های معتبر، اما رویکرد فمینیستی فیلم باعث دریافت نقدهای منفی از سوی کاربران شده است. هم‌اکنون امتیاز این فیلم روی سایت IMDb با تعداد 222 هزار رأی عدد 7.4 از 10 است.
فروش بالا در پی تبلیغ هوشمندانه برادران وارنر
به نظر می‌رسد آنچه باعث شد فیلم باربی با توجه به رویکرد فمینیستی که دارد بازهم در صدر فروش باشد، تبلیغ هوشمندانه برادران وارنر است. آنها برای سود بیشتر حاضر شدند دوست و هم‌پیمان خود یعنی کریستوفر نولان را از دست بدهند و زمان اکران باربی را همزمان با اکران آخرین فیلم نولان یعنی اوپنهایمر قرار دهند و این سبب رقابت بیش از تصور بین این دو فیلم شد. در بازار اکران فیلم معمولاً دو فیلم بزرگ همزمان پخش نمی‌شوند تا دو فیلم زیر سایه یکدیگر قرار نگیرند، چرا‌که قطعاً فیلم بزرگ‌تر بر اکران فیلم دیگر سایه خواهد انداخت و نولان با شنیدن این تصمیم به برادران وارنر تاخت اما دنیای هالیوود بی‌رحم است و دوستان دیروز رقبای امروز شدند و برادران وارنر روی تصمیم خود ماندند.
کاربران اینترنتی به کنار هم قرار گرفتن فیلم‌ها اشاره کردند و در توئیتر میم‌هایی را با تلفیق تصاویر این دو فیلم منتشر کردند.
طراحان لباس در امریکا هم شروع به تولید کالا بر اساس رویداد باربنهایمر کرده و لباس‌هایی با طرح‌های تلفیقی از پوستر اوپنهایمر و باربی طراحی کردند. نسخه‌های اولیه این پیراهن‌ها مستقیماً از نشانه‌های فیلم‌ها استفاده می‌کردند و آنها را در کنار هم قرار می‌دادند، در حالی که نسخه‌های بعدی از یک علامت با واژه «باربنهایمر» الهام گرفته که از ادغام دو کلمه باربی و اوپنهایمر استفاده شده است.
این موضوع باعث شد کمپانی برادران وارنر هم یک پوستر باربنهایمر طراحی کند؛ پوستری که باربی روی دوش اوپنهایمر است و در پس زمینه تصویر انفجار یک بمب اتمی وجود دارد.
باربی قدرتمندتر از بمب اتم
این پوستر نشان‌دهنده این است که با اینکه اوپنهایمر با پشتوانه ماجرای ساخت بمب اتمی، بسیار قدرتمند وارد دنیای سینما شده اما باربی بالاتر از او و روی دوشش نشسته است. البته این تبلیغ به مذاق کاربران ژاپنی خوش نیامد و این پوستر را توهینی به خود دانستند و در جواب این تبلیغ کمپانی وارنر، پوستری را با طرح تلفیق ماجرای 11 سپتامبر و باربی منتشر کردند تا وارنری‌ها به زشتی کارشان پی ببرند.
در طرح ژاپنی‌ها، باربی بر دوش بن‌لادن سوار شده است. هرچند این تصاویر برای امریکایی‌ها اهمیت ندارد و در نظرسنجی‌ها، مردم و سیاستمداران امریکا هنوز هم از واقعه انفجار بمب اتم در ژاپن آن‌هم در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم و پس از اینکه تکلیف جنگ معلوم شده بود پشیمان نیستند اما قطعاً این اتفاق روی میزان فروش فیلم در کشور ژاپن تأثیر منفی خواهد گذاشت.
نکته آخر درباره فیلم باربی پیش‌بینی‌های اهالی سینما و منتقدان درباره مورد اقبال قرار گرفتن فیلم باربی در اسکار روبه‌رو است.
اغلب منتقدان، بازی رایان گاسلینگ را واجد شرایط دریافت اسکار ارزیابی می‌کنند، البته بازی مارگو رابی هم درخشان است. علاوه بر بازیگران، کارگردانی گرتا گرویگ هم می‌تواند یکی از شانس‌های اسکار 2023 باشد. باید منتظر بود و رویکرد اسکار را در قبال این فیلم فمینیستی آن‌هم از نوع رادیکالش دید!