این در حالی است که در زمستان 1400 که به تدریج سیاست‏های اقتصادی دولت سیزدهم به ثمر نشست، شاهد رشد چشمگیر تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در کشور بودیم. طبق گزارش بانک مرکزی، در زمستان 1400 تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نسبت به زمستان 1399 بیش از 14 درصد افزایش یافت.
میزان «تشکیل سرمایه ثابت» از نیمه دوم سال 92 تا نیمه اول سال 1400 درمجموع 30٫6 درصد کاهش یافت، اما بر اساس گزارش بانک مرکزی در فصل زمستان 1400، میزان تشکیل سرمایه 14٫4 درصد رشد داشت که در سال 1401 نیز روند رشد آن ادامه یافت.
نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص شامل تشکیل سرمایه در بخش ساختمان و تشکیل سرمایه در بخش ماشین‏آلات می‏شود و بیانگر تغییرات میزان سرمایه‏گذاری در اقتصاد یک کشور است. کاهش نرخ تشکیل سرمایه به معنای کاهش سرمایه‏گذاری و افزایش آن نشان‏دهنده رشد سرمایه‏گذاری در اقتصاد است. علت استفاده از عبارت ناخالص هم عدم احتساب استهلاک است.
یکی از چالش‏هایی که اقتصاد ایران در دوران 8 ساله دولت‏های یازدهم و دوازدهم با آن مواجه بود، کاهش سرمایه‏گذاری در اقتصاد بود. مدیران ارشد دولت گذشته عمدتاً بر جذب سرمایه‏گذاری خارجی تاکید می‏کردند اما حتی برای جذب سرمایه‏گذار خارجی قوانین و فرایندهای صدور مجوز تسهیل نشد.
گزارش نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی در طول سال‏های 92 تا 1400 نشان می‏دهد درمجموع، در طول دوره 8 ساله دولت گذشته، میزان سرمایه‏گذاری در اقتصاد ایران به قیمت‏های ثابت، 30٫6 درصد کاهش یافته است.
حتی در طول 4 سال اول دولت که بحث‏های سیاست خارجی و برجام بسیار مورد توجه بود باز هم درمجموع تشکیل سرمایه ثابت افت 8٫7 درصدی داشته است.
کاهش تشکیل سرمایه در اقتصاد به معنای کاهش پتانسیل افزایش تولید ناخالص داخلی، کاهش ظرفیت در رشد درآمد سرانه و رفاه و کاهش ظرفیت اشتغال است. برای کشوری در حال توسعه، رشد تشکیل سرمایه امری حیاتی است و کاهش این شاخص بیانگر کند شدن سرعت توسعه در یک اقتصاد است.
با این وجود در فصل زمستان سال 1400 برای اولین بار در یک دهه گذشته نرخ تشکیل سرمایه ثابت در فصل زمستان به رکورد 14٫4 درصدی رسید که بیانگر تغییر جهت منحنی تشکیل سرمایه در اقتصاد ایران است.
رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین‏آلات به معنای افزایش تمایل سرمایه‏گذاری در بخش تولیدات صنعتی در کشور است.
بر اساس گزارش مرکز آمار، رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین‏آلات کشور در دولت دوازدهم به شدت نزولی بود. از بهار 1397 تا بهار 1400 متوسط رشد فصلی تشکیل سرمایه در بخش ماشین‏آلات، منفی 16.3 درصد بود. اما از تابستان 1400 با تغییر دولت شاهد روند مثبت تشکیل سرمایه در بخش ماشین‏آلات هستیم.
گزارش مرکز آمار نشان می‏دهد نرخ رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین آلات کشور طی چهار سال اخیر به شرح زیر بوده است.

ارقام نمودار فوق دو تصویر کاملا متضاد از وضعیت تشکیل سرمایه در بخش ماشین آلات را طی سال‏های اخیر نشان می‏دهد. در حالی که رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین آلات در دولت قبل روندی شدیدا نزولی را تجربه می‏کرد، در دوره جدید این روند کاملا معکوس شده و رشد فزاینده را تجربه می‏کند.
بررسی روند نرخ رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین آلات از آن جهت مهم است که این شاخص معیار مهمی در سنجش رونق اقتصادی به ویژه در بخش‏های مختلف صنعت است؛ چنانکه طبق گزارش مرکز آمار، بخش‏های صنعتی کشور همچون «استخراج نفت و گاز» و «صنعت» دو موتور اصلی رشد اقتصاد در سال گذشته بودند.
از سوی دیگر یکی از مهمترین اثرات تحریم، افت شدید تشکیل سرمایه در ماشین آلات به دلیل محدود شدن دسترسی کشور به ماشین آلات تولید است. با این حال رشد چشمگیر تشکیل سرمایه در بخش ماشین آلات، نشانه‏ای دیگر از کاهش محسوس تاثیر تحریم‏ها در دوره جدید به شمار می‏رود.