زهره توکلی
روزنامه‌نگار

حلیمه محمدعلی‌پور ملکشاه، دبیر انجمن حرفه‌ای و صنفی راهنمایان استان مازندران در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره روستای فیلبند می‌گوید: در روستای «دیوا» 2 طایفه ملکشاه و عمران زندگی می‌کنند. هرکدام از آنها ییلاقی دارند که ییلاق طایفه عمران، سنگچال است که قبل از فیلبند قرار دارد و ییلاق طایفه ملکشاه، فیلبند است.
به گفته وی، در سقف خانه‌های بخش کوهستانی این روستا از سبک معماری «لته سنگ» بهره گرفته شده یعنی از تخته‌سنگ صاف استفاده شده است. در مناطق جلگه‌ای هم جنس سقف خانه‌ها از «لته چوب» یعنی تخته چوب‌های صاف بوده است. در ستون‌های بنای خانه‌های قدیمی، مدل قرارگیری چوب‌های به کار رفته، به شکلی در هم قفل می‌شدند که اصطلاحاً به آن «کل به کلی» گفته می‌شود و همین نحوه قرارگیری، موجب مقاوم‌سازی ساختمان و مانع ریزش آن در زمان زلزله می‌شده است. برای استحکام و نمای دیوارها هم از گِل زرد و فضولات حیوانی استفاده می‌کردند که خاصیت گرمابخشی را در زمستان داشت و در تابستان هم خانه را خنک نگه می‌داشت. در عین حال به زیباسازی دیوارها کمک می‌کرد. به این شیوه، اصطلاحا گِل‌اندود کردن دیوارها گفته می‌شود.

مسیر سخت و کوهستانی فیلبند
به خاطر کوهستانی بودن منطقه و شیب‌های تند آن، ترددها در این منطقه با استفاده از مینی بوس ایمن‌تر است. اگر مبدأ از پایتخت باشد با طی 240 کیلومتر از جاده هراز، وارد منطقه «چِلاو» می‌شوید و پس از عبور از چند روستای دیگر، یک ساعت و نیم دیگر به فیلبند، یعنی بالاترین نقطه این منطقه می‌رسید. به گفته ملکشاه، در جاده پرپیچ و خم و خطرناک منتهی به فیلبند، علائم راهنمایی و رانندگی وجود ندارد و مسیر تا ابتدای روستا و بخش‌هایی از داخل روستا نیز آسفالت شده است. به همین دلیل اگر تصمیم دارید برای نخستین‌بار با خودروی شخصی وارد این مسیر شوید حتماً زمانی که هوا آفتابی است، سفر کنید تا با مه غلیظ برخورد نکنید. همچنین حتماً در روز حرکت کنید چون جاده فاقد چراغ‌های روشنایی است. اگر مسیر بارانی شد، بهتر است از رانندگان بومی که با پیچ‌های جاده آشنایی دارند، کمک بگیرید. دلیل اینکه یک‌سری مسیرها آسفالت نیست، شیب‌های تند است که اگر مسیر خاکی باشد در کاهش سرخوردن مؤثر خواهد بود.
وی می‌افزاید: با وجود سختی‌ها و خطراتی که این جاده در شرایط بد آب‌و‌هوایی دارد، زیبایی‌اش بسیار خیره‌کننده است بنابراین بهتر است در طول روز از این مسیر عبور کنید تا از زیبایی‌های مسیر هم بهره ببرید. بهتر است کفش‌های کوهنوردی یا کتانی مناسب همراه داشته باشید چون مسیرهای این روستا، شیب دارد. در ورودی فیلبند، چشمه‌ای با عنوان «کشکه بِن» یا «کچکه بِن» قرار دارد که سرشار از املاح معدنی فلوئور است و برای بیماری‌های کلیه و دردهای استخوانی، خاصیت درمانی دارد. این روستا، چشمه‌های دیگری هم دارد که آنها را بیشتر روستاییان و محلی‌ها می‌شناسند. آب فیلبند بسیار تمیز و گواراست. از آنجا که گفته شده آب این روستا برای بیماران کلیوی مفید است، برخی گردشگران وقتی به این منطقه می‌آیند، مقداری آب با خودشان می‌برند. به گفته راهنمای فرهنگی استان مازندران، آبی که در روستا وجود دارد آب لوله‌کشی شهری نیست و مستقیم از چشمه «لار» که سرپوشیده شده، سرازیر می‌شود. همین آب برای تمام خانه‌ها لوله‌کشی شده است. به همین دلیل املاح موجود در آب روستا حتی طعم خوراکی‌هایی نظیر‌اش و چای را متفاوت کرده است.
وی می‌افزاید: سنگینی مواد و املاح موجود در آب این منطقه، به گونه‌ای است که محلی‌ها هنگام پخت برنج، معمولاً یک خوراکی دیگر نظیر سیب‌زمینی، چغندر، باقالی و... را هم به آن اضافه می‌کنند تا برنج سفتی خود را از دست بدهد و نرم شود.

جاذبه‌های گردشگری فیلبند
چشمه کشکه بِن، منطقه شَخاک و بالاکوه، در ارتفاعات چشمه‌های نَرو و وَرسو، جِفری بِن و تک‌درخت از جمله مکان‌های دیدنی و پرجاذبه فیلبند است. این روستا مکان زیارتی هم دارد. این مکان‌های زیارتی، 2 تکیه با نام‌های «تکیه غربی و شرقی» است که تکیه غربی قدمت بیشتری دارد. امروز بخشی‌های زیادی از تکیه غربی تخریب شده اما تصویر تکیه قدیمی ‌در داخل تکیه جدید قرار داده شده است. مسافرخانه‌ای هم در کنار هر دو تکیه قرار دارد تا محلی برای استراحت گردشگران باشد.
به گفته ملکشاه، در مجموع گردشگرانی که به فیلبند سفر می‌کنند با اهداف مختلف می‌آیند. برخی با هدف کوهنوردی می‌آیند که بهتر است با راهنمایی که مسیر را بلد است همراه شوند. عده‌ای دیگر را دیدنی‌های این منطقه جذب می‌کند اما فقط دانستن اسامی مکان‌های دیدنی فیلبند کافی نیست و حتماً باید از راهنمای محلی در این خصوص کمک بگیرید چون آنها اطلاع بیشتری از شرایط آب و هوایی مناطق مختلف دارند. حال که سخن از شرایط آب و هوایی فیلبند شد، بهتر است بدانید که آنچه فیلبند را از سایر روستاها و مناطق پیرامون آن متمایز کرده، همین شرایط خاص آب و هوایی است. شما ممکن است طی یک روز در فیلبند چند نوع شرایط آب و هوایی متفاوت را تجربه کنید. وی در این باره اظهار می‌دارد: روستای فیلبند به عنوان بلندترین روستای ییلاقی در مناطق جنوبی آمل و بابل است. بطوری که حتی به «بام شرقی مازندران» مشهور است. ارتفاع 2700 تا 2300 متری روستا از سطح دریا، باعث شده شاهد حرکت ابرها باشیم؛ ویژگی که از آن به عنوان «اقیانوس ابر» یاد می‌شود. این اختلاف سطح با دریا موجب شده حتی هوا در ماه‌های گرم سال نظیر تیر و مرداد، نه تنها گرم نباشد بلکه در صورت بارش باران، نیاز باشد بخاری هم روشن کنید.
در شب، وقتی در بالاترین نقطه منطقه قرار می‌گیرید گویا روی بامی قرار گرفته‌اید که زیر پایتان پر از لامپ‌های رنگانگی است که در حال چشمک زدن هستند. طلوع و غروب خورشید در این منطقه بسیار زیباست و عکاسان زیادی را برای ثبت تصاویر طلوع و غروب، به این منطقه کشانده است؛ بخصوص اگر طلوع و غروب با نشست ابرها همزمان شده باشد. گرچه این ارتفاع توانسته شرایط خاص آب و هوایی و مطلوب را در تابستان ایجاد کند اما همین شرایط می‌تواند برای افرادی که مشکلات تنفسی و فشار خون دارند، آسیب‌زا باشد بنابراین توصیه می‌شود افراد دچار فشار خون و مشکلات تنفسی با مشورت و موافقت پزشک به این منطقه سفر کنند.
وی با بیان اینکه فصل بهار و تابستان، بویژه خرداد ماه تا شهریور، زمان مناسبی برای گردشگری در این منطقه است، ادامه می‌دهد: شرایط آب و هوایی این منطقه به گونه‌ای است که نمی‌توان پیش‌بینی کرد 3 روز دیگر هوای اینجا چگونه است. ممکن است چند روز متوالی باران ببارد یا برخی روزها شاهد مه غلیظی باشید که تا نیم متری خود را هم نتوانید ببینید. حتی ممکن است در یک روز، چند نوع آب و هوا را مشاهده کنید. به گفته ملکشاه، در روزهای سرد سال و با بارش برف و یخبندان، این منطقه فوق‌العاده صعب‌العبور می‌شود و جاده منتهی به فیلبند بسیار خطرناک خواهد شد. ارتفاع برف در برخی سال‌ها به بام خانه‌ها هم می‌رسد. با وجود اینکه این منطقه در زمستان گردشگر ندارد اما اگر کوهنوردان می‌خواهند بیایند باید با راهنما همراه شوند چون علاوه بر شیب تندی که منطقه دارد، شرایط آب و هوایی به گونه‌ای است که ممکن است ریزش بهمن را هم شاهد باشند.