فاطمه آشتیانی
خبرنگار

 ماجرا از چه قرار بود؟
ناهل مرزوق نوجوان 17 ساله فرانسوی-الجزایری، روز سه‌شنبه 27 ژوئن در منطقه نانتر توسط پلیس گشت و کنترل ترافیک بر اثر گلوله به قتل رسید. دو پلیس موتورسوار ایمنی جاده‌ و ترافیک منطقه‌ای وقتی سر شیفت خودشان می‌رسند، حدود ساعت 7:55 دقیقه صبح در بلوار ژاک ژرمن سوفلو متوجه یک مرسدس بنز زرد شدند. سرعت بالا، حرکت وسیله نقلیه در مسیر ویژه اتوبوس و سن کم سرنشینان خودرو توجه دو پلیس را به خود جلب می‌کند. آن‎ها چراغ چشمک زن خود را فعال می‌کنند، با چراغ قرمز به سمت وسیله نقلیه می‌روند و از آن می‌خواهند که پارک کند. دادستان نانتر توضیح می‌دهد: «چندین تخلف از قوانین بزرگراه، بویژه به خطر انداختن یک عابر پیاده و یک دوچرخه‌سوار در دوربین مدار بسته ثبت شده است.»
ماشین بار دیگر شروع به حرکت می‌کند اما تعقیب پلیس نتیجه می‌دهد و ماشین متوقف می‌شود. دو افسر پلیس پیاده می‌شوند و با قرار گرفتن در سمت چپ خودرو، یکی روبه‌روی در راننده و دیگری کمی جلوتر و نزدیک بدنه ماشین می‌ایستد و به راننده فریاد می‌زند که بایستد. از اینجا اختلاف در روایت داستان آغاز می‌شود. طبق گزارش پلیس، نوجوان قصد رساندن آسیب به دو مأمور را داشت به همین دلیل آن دو اسلحه خود را بیرون می‌آورند تا او را بترسانند اما بعد از انتشار فیلم حادثه از دوربین گوشی اولیویا -کارمند شرکتی که درست آن‌ طرف خیابان مشغول فیلمبرداری بود- مشخص شد که خروج اسلحه پیش از هر اقدامی از سوی نوجوان بوده است. دادستان پرونده می‌گوید: «هر دو مأمور اسلحه‌های خود را بیرون آوردند و آنها را به سمت راننده نشانه رفتند تا با درخواست از او برای خاموش کردن خودرو، او را از راه‌اندازی مجدد منصرف کنند.»
وقتی ماشین دوباره روشن می‌شود، یکی از پلیس‌ها تیراندازی می‌کند و وسیله نقلیه با جدول برخورد می‌کند. تلاش‌ها برای احیای ناهل بی‌نتیجه می‌ماند و مرگ در ساعت 9:15 صبح ثبت می‌شود. بر اساس کالبد شکافی، گلوله‌ای از چپ به راست از بازوی چپ و قفسه سینه قربانی عبور کرده است. این اتفاق در حالی رخ داده است که طبق قوانین این کشور تیراندازی بدون دلیل قتل عمد لحاظ می‌شود و مستوجب مجازات است. به حکم دادستان «شرایط قانونی برای استفاده از سلاح رعایت نشده» و نهاد نظارتی پلیس فرانسه پس از روشن شدن ابعاد این حادثه دستور بازداشت عامل تیراندازی را صادر کرد.

 قتل ناهل و شعله‌ور شدن خشم فرانسوی‌تبارها
چندین بار اشاره کرده‌ایم که فرانسه کشور هفتاد و دو ملت است و این مسیری است که از بعد جنگ جهانی دوم برای خودش ترسیم کرده. کشوری که افق و امتداد نگاهش جذب مهاجر است (دست کم در برهه‌ای از تاریخ نتیجه سیاست‌هایش چیزی غیر از این نبود) و حالا شاهد سومین و چهارمین نسل از مهاجران. رنگین پوست‌هایی که در گذر سال‌های مدید فرانسوی به شمار می‌روند اما در عین حال تبعیض‌هایی را شاهد هستند که به بهانه‌‌ای ناگهان خشم عمومی را به همراه می‌آورد. مهاجران ساکن فرانسه اکثراً در banlieue (حاشیه شهر) ساکن هستند. جایی که متأسفانه از نظر محیطی، بهداشتی و وضع اخلاقی دارای شرایط مناسبی نیست و این نتیجه عملکرد و نوع سیاستگذاری شهری است. گویی هدف و غایت این است که مرکز و پیرامون از هم فاصله داشته باشند و این شکاف هر چه عمیق‌تر و گسترده‌تر شود. بازنمایی این اوضاع آشفته در فیلم‌‌های سینمایی طنز اجتماعی هم مشهود است. «عرب در شهر» عنوان اثری سینمایی است که در سال 2011 اکران شده است. محل فیلمبرداری Aulnay-sous-Bois که حومه پاریس محسوب می‌شود و در فیلم محل جنایت یک قاتل زنجیره‌ای است که از قضا سه پلیس تازه کار دارد که یکی مغربی است، یکی سیاهپوست و دیگری چشم بادامی (هر سه مهاجر فرانسوی هستند) خالد که شخصیت اول داستان است مرد جوان با اصالت آفریقای شمالی است که در همه امتحان‌‌های زندگی‌اش مردود است! حالا به طریقی استخدام پلیس شده تا در در یک منطقه پر هرج و مرج نقاب از چهره یک قاتل زنجیره‌ای بردارد. این وسط هم کلی خنگ بازی در می‌آورد، خرابکاری می‌کند و همه را می‌خنداند. یک نمونه فاخر از قابی که قرار است نوع نگاه یک فرانسوی را نسبت به هموطنش تعیین و تنظیم کند. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!...

 پاریزین پیشگام دمیدن در شکاف اختلافات
چند روز پیش لو پاریزین با حمایت Opinion Way نظرسنجی‌ای ترتیب داد تا نسبت مواجهه مخاطبان خود را با شلوغی‌های اخیر بسنجد و نتیجه:
61 درصد از پاسخ دهندگان تأیید کردند که چیزی که بیش از همه به آن اهمیت می‌دهد قدرت خرید است. شرایط سخت اقتصادی و تأثیرات جنگ روسیه بر اوکراین، تأمین معاش روزانه فرانسوی‌ها را اولویت اصلی خود قرار داده است و 42 درصد از پاسخ‌دهندگان تأکید کردند که اولویت آنها حمایت اجتماعی است، بویژه آنچه مربوط به بیمه بازنشستگی و سلامت است، در حالی که 36 درصد تأیید کرده‌اند موضوع محیط زیست چیزی است که در حال حاضر نگران آن هستند.
 همچنین 49 درصد از پاسخ دهندگان پس از روزها اعتراضات پر سر و صدا که با کشته شدن ناهل همراه بود، نگرانی خود را در مورد امنیت کشور در رتبه دوم پس از اولویت قدرت خرید بیان کردند. 36 درصد نگرانی خود را با موضوع مهاجرت و 21 درصد به جنگ با تروریسم
تأیید کردند.
بر اساس این نظرسنجی، 59 درصد از پاسخ دهندگان ترجیح داده‌اند از «روش سختگیرانه» در برخورد با مشکلات حومه شهر استفاده کنند، در حالی که 25 درصد «گفت‌و‌گو» را ترجیح داده‌اند و 15 درصد نیز «عدم امکان حل این مشکلات» تأکید کردند.

 فضای مجازی و کنترل اغتشاشات
اوایل اعتراضات در برخی رسانه‌ها خبری منتشر شد مبنی بر قطع شبکه‌های اینترنتی تعدادی از مناطق فرانسه که خب اندکی بعد غیر واقعی بودنش مشخص شد، اما سه رو بعد از حادثه رئیس جمهور فرانسه در گفت‌و‌گوی زنده خبری نکات قابل تأملی در مورد نگاه دولت در این بزنگاه‌‌ها نسبت به فضای مجازی ارائه می‌‌کند: «پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی نقش بسزایی در رویدادها دارند، ما شاهد تشکیل تجمعات در پلتفرم‌ها بوده‌ایم و نوعی تقلید از خشونت را شاهد بوده‌ایم.» مکرون وعده داد: «ما اقدامات متعددی انجام خواهیم داد: از جمله حذف محتواهای حساس. همچنین در جایی که حذف هویت کسانی که خشونت را تشدید می‌کنند مفید باشد.»
«وضعیت غیرقابل قبول محکوم است». رئیس جمهور تأکید کرد: «هیچ چیز خشونت را توجیه نمی‎کند». او همه والدین را به «مسئولیت‌پذیری» دعوت کرد و افزود که «یک سوم از دستگیرشدگان شب گذشته جوان هستند، چه بسا بسیار جوان».

 آتش خشم زیر خاکستر
هفته آینده روز ملی فرانسه است و در گوشه و کنار این خبر شنیده می‌شود که در صورت ادامه اعتراضات روند هر ساله جشن تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. اهانت به دین و فرهنگ، تبعیض نژادی، به رسمیت نشناختن هویت ملی مهاجران، ساخت شهرک‌های انباشتی برای دور نگه‌داشتن چند ملیتی‌ها از اعیان فرانسوی، انحصار خدمات و تسهیلات در مرکز و بی‌توجهی به مطالبات و.... از جمله مواردی است که اعتراضات این قشر را تشدید می‌کند. شعله‌های آتش برافروخته‌ای که حتی اگر به ظاهر عیان نباشد با کوچکترین وزشی دوباره زبانه می‌کشد و جان می‌گیرد.