لو رفتن‌سؤالات‌کنکور معضـــلی‌جهــانی
آرزو کیهان سؤالات کنکور لو رفت. این جمله‌ای است که در تیتر اخبار کشورهای مختلف در زمان برگزاری کنکور به چشم می‌خورد. لو رفتن سؤالات کنکور برای سال‌هاست که تبدیل به معضلی جهانی شده و در کشورهایی چون چین، ژاپن، مصر، هند و... دیده می‌شود. در حالی که پیشرفت در فناوری اطلاعات و ارتباطات هر روز بیشتر می‌شود، شگردهای تقلب و سوء‌استفاده از سؤالات کنکوری و سؤالات امتحانی هم افزایش می‌یابد. کنکور 1401 در کشورمان، در شرایطی به نقطه پایان رسید که با حاشیه‌های بسیاری بویژه در ماجرای لو رفتن سؤالات گروه‌های آزمایشی همراه بود. از همان نخستین روز برگزاری کنکور 1401 یعنی رقابت داوطلبان گروه آزمایشی هنر، سؤالات در برخی کانال‌های تلگرامی منتشر شد و حتی رئیس سازمان سنجش با اعتراف ضمنی، ضعیف‌تر بودن کنترل‌ها در روز برگزاری این آزمون را پذیرفت و بیان کرد: ساعت 12.30، عکسی از یک صفحه دفترچه منتشر شد!
باید بدانید این اتفاق تنها مربوط به ایران نیست بلکه در دیگر کشورها نیز به دفعات مکرر رخ داده است. فرایند امتحان یکی از فرایندهای مهم ارزیابی عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان است. هر گونه نشت سؤالات بر ارزش برند مؤسسه آموزشی یا دانشگاه مربوطه تأثیر منفی می‌گذارد.
در برخی از کشورها، گاهی اوقات لو رفتن سؤالات بیانگر تبانی بین مقامات ناراضی در وزارت آموزش است و زمانی نیز افراد سودجو در قالب مافیای کنکور با تبانی و فروش سؤالات، برگزاری این آزمون سراسری مهم را با مشکل مواجه میکنند. به‌طور مثال در کنکور قاهره مصر رسانه‌های محلی اعلام کردند که سؤالات کنکور لو رفته و این کار بیانگر تبانی «اخلال‌کنندگان دیجیتال» در جامعه فعالان آنلاین رخ داده است. در ماجرایی متفاوت، در آزمون سراسری کشور ژاپن، یک دانشجوی 19 ساله دانشگاهی اعتراف کرد که سؤالات امتحانات ورودی دانشگاه را که برای دو سال متوالی در آن شرکت کرده بود، در اختیار دانش‌آموزان قرار داده است. در همان زمان اداره پلیس متروپولیتن توکیو پرونده‌هایی را درباره این زن که در استان اوزاکا زندگی میکند به دادستانی عمومی ارسال کرده بود.
نشت سؤالات در امتحانات عمومی‌هند
دکتر سهراب حسین و دکتر عبیدالله، دستیاران پژوهشی در مرکز تحقیقات اجتماعی پیشرفته داکا در هند بیان کردند نشت سؤالات قبل از امتحانات عمومی در چند سال گذشته نسبتاً عادی شده است. درز سؤالات آزمون ورودی دانشگاه و پزشکی نیز وجود داشته است. به عنوان مثال، برگه سؤالات پزشکی برای جلسه 2015-2016 لو رفت و پس از آن سؤالات واحد D دانشگاه داکا همه جا پخش شد. در سال 2020، اداره تحقیقات جنایی (CID) پلیس هند گزارش داد که بین سال‌های 2013 تا 2018، حداقل 4000 دانشجو پس از پاسخ دادن به برگه‌های امتحانی در دانشکده‌های مختلف پزشکی و دندانپزشکی پذیرفته شده‌اند که همگی از سؤالات لو رفته استفاده کرده بودند.
تجارت پر سود فروش‌سؤالات‌کنکور
این یک تجارت پرسود نیز هست. به گفته پلیس هند و بنا بر اطلاعات به‌دست آمده از مقام‌های مسئول این کشور، فروش سؤالات کنکور، تجارتی جذاب، بدون دردسر و پرسود به شمار می‌رود. اگر منصف باشیم، برخی دولت‌ها جلسات متعددی را با فرهنگیان و روشنفکران کشورشان برگزار کردند تا از نشت اوراق سؤال جلوگیری شود با این حال تنها برخی کشورها در این زمینه موفق‌تر عمل کرده‌اند.
مجازات اندک و تکرار این تراژدی
باید گفت با توجه به درز مکرر سؤالات کنکور، هر بار تنها چند مجرم تحت مجازات قرار می‌گیرند. در هر مورد کمیته‌های تحقیق تشکیل می‌شود. اما در بیشتر موارد، علیرغم اثبات ادعاها، تنها تعداد کمی مجازات می‌شوند. با عدم اجرای صحیح اقدامات تنبیهی، مجرمان به‌طور طبیعی احساس میکنند که گویی به تکرار همان کار تشویق می‌شوند. بنابراین باید از اجرای صحیح قوانین اطمینان حاصل شود. هم افشاکنندگان سؤالات و هم گیرندگان باید به یک اندازه مجازات شوند. این کار نخستین راهکار مقابله با لو رفتن سؤالات کنکور است. در برخی کشورها در مواردی، مقامات تمایل دارند امتحانات را با توجه به لو رفتن سؤالات لغو کنند. با این حال، این پروسه هرگز نمی‌تواند راه‌حل مناسبی باشد و گاهی ممکن است عواقب ناخواسته‌ای به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، در مورد امتحانات هیأت مدیره، لغو امتحانات اغلب ضربه سنگینی به سلامت روحیه شرکت‌کنندگان وارد میکند. زیرا امتحانات به اندازه کافی دشوار است و هیچ‌کس نباید دو بار فشار یکسانی را تحمل کند، به خصوص زمانی که هیچ اشتباهی انجام نداده باشد.
راه‌های مقابله با لو رفتن سؤالات
برخی کارشناسان استفاده از فناوری آنلاین برای برگزاری امتحانات را بهترین شیوه برای مقابله با فساد می‌دانند. در این طرح استفاده از یک سرور مرکزی نیم‌ساعت قبل از امتحان ضروری است. سؤال از سرور مرکزی به تبلت یا کامپیوتر مرکز آزمون تحویل داده می‌شود. این توصیه قبلاً در آزمون‌های پذیرش پزشکی هند موفقیت‌آمیز بوده است. از طرف دیگر، می‌توان آن را از طریق ایمیل انجام داد. دانش‌آموزان باید نیم ساعت قبل از آزمون وارد مرکز شوند. در این زمان، سؤال باید روی چاپگر چاپ شود و بر اساس آن ارائه شود. چنین سیاستی مقرون به صرفه است. در حال حاضر هزینه چاپ و ارسال سؤالات به مراکز آزمون بسیار بیشتر است. بدون شک استفاده از تکنولوژی برای ارسال سؤالات به مرکز باعث کاهش چندین برابری هزینه می‌شود.
در دنیای پیشرفته امروزی، اقدامات تکنولوژیکی مختلفی برای محافظت از محرمانه بودن تست‌ها وجود دارد. با استفاده از این فناوری‌ها می‌توان از لو رفتن اوراق سؤال جلوگیری کرد.
راه‌حلی برای فرایند تنظیم یک برگه سؤال
فناوری می‌تواند به بهینه‌سازی این کار کمک کند تا مشکل لو رفتن سؤال‌های کنکور را از بین ببرد. آیا قابل اعتماد است؟ بله، این فناوری توسط یکی از دانشگاه‌های پزشکی پیشرو در هند هم‌اکنون مورد استفاده قرار گرفته است. این فناوری می‌تواند کمک کند تا با توجه به برنامه درسی و الگوی امتحانی، سؤالات برگه را از مجموعه بانک سؤالات تهیه کنید.
بررسی‌‌کننده می‌تواند اعتبارسنجی کند، ناظم می‌تواند دوباره بررسی کند، تنظیم‌کننده برگه امتحانی می‌تواند همه چیز را دوباره بررسی کند.
همه نهادها می‌توانند با هم روی سیستم کار کنند تا برگه‌های سؤال برای یک موضوع خاص تولید شود. برگه سؤال با فرمت رمزگذاری شده دیجیتالی همراه با قفل ایمن به محل امتحان مربوطه تحویل داده می‌شود. برگه امتحانی 30 دقیقه قبل از شروع امتحان در مرکز آزمون قابل دانلود است.
در این روش هزینه‌های حمل و نقل برگه سؤال به محل امتحان در یک محیط امن نیزحذف می‌شود. فرایند دیجیتال، پیچیدگی مدیریت فرایند امتحان را از بین می‌برد. دانشگاه پزشکی پیشرو هند با اجرای فرایند تولید و تحویل مقاله آنلاین با استفاده از فناوری توانسته در حد قابل‌توجهی در هزینه‌ها صرفه‌جویی و تا حد بالایی از لو رفتن سؤالات کنکور جلوگیری کند.
استفاده از ابزارهای کوچک برای برقراری ارتباط در طول آزمون
در استان‌های «آنهویی و هنان» چین برای مقابله با معضل تقلب در امتحان و لو رفتن سؤالات، شرکت‌کنندگان در آزمون باید از دستگاه‌های فلزیاب عبور کنند تا ممتحنان ببینند آیا آنها وسایلی را حمل میکنند که ممکن است به تقلبشان کمک کند یا خیر؟ در عین حال دوربین‌های مداربسته در تمامی سالن‌های امتحان نصب شده تا ناظران با کوچکترین حرکت غیرعادی آنان با تقلبشان مقابله کنند.
با این همه شرکت‌کنندگان در امتحان به طور فزاینده‌ای به ابزارهای کوچک برای برقراری ارتباط در طول امتحانات روی آورده‌اند. به‌عنوان اقدام متقابل، دانشگاه‌های استان جیانگشی و شهر چونگ کینگ، دستگاه‌هایی را راه اندازی کرده‌اند که در طول امتحانات ارتباط از راه دور از طریق اینترنت را مختل میکند. با در نظر گرفتن چنین مواردی دیگر از لو رفتن سؤالات در امتحانات خبری نیست.
چگونه حالت آنلاین آزمون ورودی می‌تواند لو رفتن سؤالات را متوقف کند؟
برای امتحانات آفلاین، در سیستم کنونی ارسال سؤالات به مراکز امتحانی، تعداد زیادی از افراد درگیر هستند از کسانی که در چاپخانه هستند گرفته تا کسانی که در تدارکات تحویل کالا قرار دارند و مسئولان دفاتر خزانه‌داری و مراکزی که در آنجا کار میکنند. اوراق ذخیره می‌شود و خطر لو رفتن با هر مرحله از فرایند افزایش می‌یابد. یک آزمون آنلاین یا کامپیوتری از همه این فرایندها اجتناب میکند. آزمون‌ها همیشه در سرورهای امنی ذخیره می‌شوند که فقط در زمان برنامه‌ریزی شده امتحان در دسترس هستند.
این فقط امنیت و جلوگیری از لو رفتن سؤالات نیست، آزمایش‌های آنلاین نتایج سریع‌تری را با دخالت محدود انسانی پردازش میکنند. این آزمون‌ها همچنین نتایج بدون خطا را ارائه می‌دهند.
یک سؤال متقابل این است که اگر شخصی سرور مرکزی را هک کند چه؟
انجام این کار هم دشوار نیست. در این صورت، آیا نمی‌توانیم از متخصصان باهوش فناوری اطلاعات برای ایجاد امنیت فوق‌العاده سیستم کمک بگیریم؟ با استفاده از کارشناسان کامپیوتر برای طراحی بهتر و با ایمنی سطح بالای سرورهای مرکزی احتمال هک شدن سؤالات به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و به حد ضریب غیرممکن می‌رسد.