بـه اعتیـاد نـه بگوییـم
سردار سعید منتظرالمهدی
معاون فرهنگی اجتماعی فراجا
ناگفته پیداست که مثلث فرد، خانواده و سیستم آموزش و پرورش، پازل اصلی پیشگیری از اعتیاد است.
فرد
اینکه افراد متعادل و خودکنترل‌گر می‌توانند زندگیشان را حفظ کنند و خودشان را سالم و شاد نگه‌دارند، بسیار مهم است. خودکنترل‌گر‌ها، تأخیر در لذت را تکرار و تمرین کرده‌اند و به هر لذت شیرین آنی، جواب مثبت نمی‌دهند.
اما اگر فرزندان به حال خود رها شوند، در دایره همسالان نابخرد باشند یا در محیطی قرار گیرند که یک رخداد ناخوشایند مانند اعتیاد افراد نزدیک در خانواده بطور مداوم جریان داشته باشد؛ در نهایت تسلیم خواسته‌های مغز شده و پای در مسیر وحشت افزا و تاریک اعتیاد می‌گذارند.
خانواده
پدران و مادران در پیشگیری از اعتیاد فرزندان نقش اصلی و اساسی را برعهده دارند. شاید پدر و مادری، خودشان معتاد نباشند اما رفتارهای غلطشان می‌تواند فرزند را به حوزه اعتیاد سوق دهد. رابطه نوجوان- والد، نقطه آغازین پیشگیری از اعتیاد است. متأسفانه اعتیادشویی بحران جدید والدگری است؛ والدین ناآگاهی که قبح اعتیاد به مواد را در نزد فرزندان می‌کاهند.
سیستم آموزش
نقش معلمان و مربیان نوجوان و جوانان نیز نباید از نظر دور بماند؛ هرچه احساسات عمیق و سالمی بین معلمان، مشاوران، مربیان تربیتی، مدیران و سایر دست‌اندرکاران مدرسه که وظیفه تربیت نسل آینده و رسالت انسان‌سازی متعالی را برعهده دارند، با دانش‌آموزان برقرار باشد؛ بی‌شک از آمار اعتیاد در این سنین حساس کاسته خواهد شد. وجود جوّ بی‌روح و خشک در کلاس‌های درس، ارتباط یک‌سویه معلم با دانش‌آموزان و... می‌تواند زمینه‌ساز تمایل دانش‌آموزان به سمت اعتیاد باشد.
عدم یادگیری مهارت‌های زندگی، ناتوانی در نه گفتن، نگرش مثبت به موادمخدر در سنین بلوغ، حضور در جمع‌های دوستانه بدون کنترل و نظارت و... از جمله عوامل خطرساز است. در نهایت باید اذعان کنیم که با بهره‌گیری از انواع متدهای علمی و عملی باید تاب‌آوری روانی را در سطح جامعه بالا ببریم. تقویت ظرفیت و توانمان در مقابله با انواع آسیب‌هایی که قرار است از بیرون به ما تحمیل شود، یک اصل مهم در عدم برگزیدن گزینه خوفناک اعتیاد در زندگی است. این تاب‌آوری، وجود اعتیاد را نفی نمی‌کند و نمی‌تواند آن را از میان بردارد اما کمک می‌کند تا ما با «نه گفتن» به اعتیاد که لذت آنی و سرخوشی کاذب لحظه‌ای را در پی دارد، راحت‌تر کنار بیاییم.