نقالی از اصیل‌ترین هنرهای نمایشی ایرانی است
کامبیز فروغی
خبرنگار
نقالی یک نوع هنر نمایشی و دراماتیک و از اصیل‌ترین هنرهای نمایشی ایرانی است که در فرهنگ ما ریشه دارد و قدیمی‌ترین شکل بازگو کردن قصه‌ها و داستان‌های اکثراً حماسی یا مذهبی است.
نقالی علاوه بر نقش‌آفرینی در حفظ و ماندگاری ادبیات پارسی و افسانه‌های ایرانی می‌تواند زمینه‌ساز اعتلای فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی باشد.
پاییز سال گذشته بود که فراخوان نخستین جشنواره «نقالان سوره» با هدف بسط و گسترش سیره شهدا در راستای اصل تولید محوری و شناسایی استعدادهای هنرهای نمایشی نوجوانان و دانش‌آموزان، جهت حمایت مادی و معنوی از آثار نمایشی فاخر به همت حوزه هنری خراسان شمالی اعلام شد.
با اتمام مهلت فراخوان نخستین جشنواره نقالان سوره ۲۶۶ اثر به این جشنواره توسط دانش‌آموزان استان ارسال شد که ۶۳ اثر به بخش داوری راه پیدا کرد و ۲۰ اثر استانی در مرحله اول برگزیده شد تا در مرحله نهایی داوری شوند.
این جشنواره به همت حوزه هنری خراسان شمالی و با همکاری اداره کل آموزش و پرورش، کانون فرهنگی و هنری مساجد، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی، بنیاد شهید و امور ایثارگران استان و شرکت پتروشیمی خراسان در ۲۸ اردیبهشت ماه در مجتمع فرهنگی، هنری گلشن، سالن تماشاخانه شمس بجنورد برگزار شد.
در این جشنواره دانش‌آموزان با لباس شبیه پرده‌خوانان و نقالان در حالی که یک مطراق به دست بودند به نقالی شهید محمدعلی صفا (شکارچی تانک)، سردار عیوض خان (حماسه فیروزه)، سردار شهید رجب محمدزاده (شهید وحدت)، سردار شهید ایرج رستمی (جانشین شهید چمران)، شهید محمدابراهیم باقری (شهید فاجعه منا)، شهید فیروز حمیدی‌زاده (شهید مدافع حرم)، تحفه گل (حماسه فیروزه)، شهید علی ره‌آموز (شهید ترور) و شهید مصطفی کریمی (شهید ترکمن) پرداختند.
آثار منتخب نقالی و پردهخوانی توسط این دانش‌آموزان در جمع کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به این هنر اجرا شد که این اجراها در مرحله نهایی توسط سه نفر از داوران استان، عباس کریمی، محمد یحیی آبادی و انسیه حاجی‌زاده داوری شدند.
حال و هوای این جشنواره بسیار متفاوت بود وسالن برگزاری مراسم چنان شلوغ بود که بیشتری از علاقه‌مندان سرپا اجراهای نقالی و پردهخوانی را دنبال کردند.
نقالی خوانی نوجوانان
موجب رشد ارزش‌های دینی می‌شود
دکتر محمدرضا حسین‌نژاد استاندار خراسان شمالی نیز در ادامه ضمن تقدیر از حوزه هنری استان برای برگزاری چنین جشنواره‌ای، در راستای حمایت از نقالان جوان و نوجوان قول مساعد داد و نقالی توسط نوجوانان را موجب حفظ، تقویت و رشد ارزش‌ها و معیارهای دینی جامعه دانست. وی با اشاره به اینکه حوزه هنری بنیانگذار حرکتی نو در زمینه پرده خوانی بود، اظهار داشت: باید بتوانیم با روایت سیره شهدا در راستای حفظ ارزش‌های دینی و اسلامی و مواردی که باعث افتخار جمهوری اسلامی ایران است، تلاش کنیم.
امید است جشنواره نقالان سوره
تداوم داشته باشد
مدیر کل آموزش و پرورش استان خراسان‌شمالی نیز در خصوص فرایند کار این جشنواره گفت: جشنواره دانش‌آموزی نقالان سوره از اواخر پاییز با همکاری دبیرخانه حوزه هنری استان و اداره کل آموزش و پرورش آغاز و با محوریت نقل زندگی شهدای شاخص استان و دونفر از قهرمانان ملی مبارزه با استعمار برگزار شد.
ابوالقاسم اکبری اظهار داشت:جهت تقویت و آمادگی بیشتر شرکت‌کنندگان کارگاه‌های آموزشی زیرنظر حوزه هنری و هنرمندان شاخص رشته نمایش برگزار شد؛ ضمن اینکه تمامی شرکت‌کنندگان در این کارگاه حضور داشتند.
وی در ادامه بیان کرد: در نخستین جشنواره نقالان سوره اجراها با حضور ۹ نفر از دانش‌آموزان برتر(پسر و دختر) از مقاطع ابتدایی و متوسطه داوری شد.
وی ضمن تقدیر و تشکر از همت و تلاش بی‌بدیل مدیریت حوزه هنری استان افزود: امیدواریم این جشنواره در سال‌های آینده تداوم بیشتری داشته باشد.
عظمت و بزرگی کار شهدا غیرقابل توصیف است
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان خراسان شمالی نیز برگزاری نخستین جشنواره نقالان سوره موجب شد تا حماسه سازان و مؤثران در اجتماع، شهدا را به جامعه معرفی کنیم که این کار بسیار بزرگ و ارزشمندی بود که توسط حوزه هنری استان صورت گرفت.
محمدزاده اظهار داشت: عظمت و بزرگی کار شهدا، جانبازان و ایثارگران غیرقابل توصیف است و نمی‌توان این شکوه و بزرگی را به رشته تحریر درآورد.
وی با بیان اینکه اکنون دنیا دنیای تسخیر فکرها و اندیشه‌هاست، افزود: انتقال زندگی سرداران و بزرگان و فرماندهان شهید دوران دفاع مقدس در قالب نقالی و پرده خوانی موجب می‌شود فرزندان ما با این ارزش‌ها رشد و زندگی کنند.
در آیین اختتامیه نخستین جشنواره نقالان سوره ابتدا از مرشد حسین مداح نیا پیشکسوت و آخرین نسل از بازماندگان نقالی و پرده خوانی در شرق کشور و از دانش‌آموزان برتر در بخش نقل اسطوره فاطمه رمضانی (بجنورد)، در بخش نقل شهدا امیرعلی روحانی (فاروج)، ۱۶ نفر از سایر برگزیدگان و همچنین دیپلم افتخاری به غزل هنرپیشه (دبستان شهید معتمدی روستای گزکوه در فاروج) و نیز از مربیان برتر در همایش(فاطمه نیکنام؛رتبه اول) (حلیمه ارغوان؛ رتبه دوم)، (محبوبه جوانمرد؛ رتبه سوم) تجلیل شد.
اجرای ۹ مجلس پرده خوانی
در اختتامیه جشنواره ۹ مجلس هنری منتخب به پرده خوانی موضوعات مطرح شده پرداختند. در بخش اول علیرضا امانی از شهرستان بجنورد با اجرای پردهخوانی شهید رجبعلی محمدزاده به روی صحنه رفت و با نشان دادن تصاویر روی پرده، زندگی این شهید را روایت کرد.
همچنین در این مراسم زهرا برات‌زاده از شهرستان بجنورد به عنوان پرده‌خوان شهید ایرج رستمی در این برنامه ایفای نقش کرد.
اجرای آخرین نمایش در بخش اول نقالی تحفه‌گل و حماسه مردم فیروزه بود که نقال این اجرا فاطمه رمضانی از شهرستان بجنورد با رخصت گرفتن از بزرگان و پیشکسوتان به نقالی این نمایش پرداخت.
اما در این میان یکی از جذاب‌ترین لحظه‌های جشنواره حضور دختری از روستای گزکوه از شهرستان فاروج بود، با اینکه جزو نفرات انتخاب شده برای اجرای امروز نبود اما با لباس‌های محلی به جشنواره آمده بود و شوق و اشتیاق برای اجرا در صحنه رقابت را داشت که با هماهنگی دبیرخانه به او و یک نفر دیگر زمان داده شد تا هنر خود را به نمایش بگذارند.
براساس این گزارش بخش دوم اجراهای نخستین جشنواره استانی نقالان سوره ادامه پیدا کرد و نقال سیدمهدی حسینی از شهرستان فاروج با اجرایی زیبا داستان زندگی این شهید را تا لحظه شهادتش روایت کرد.
همچنین متینا حسینی یکی دیگر از دانش‌آموزان فاروجی نیز در حالی که یک مطراق به دست دارد یک تنه توانایی‌های خود را در تجسم بخشیدن به حال و هوای داستان و قهرمان حماسه فیروزه(سردار عیوض‌خان) به خوبی به کار گرفت.
محسن رشیدی به عنوان آخرین نقال بخش دوم اجراها، با نقل جذاب و دوست‌داشتنی به اجرای پردهخوانی شهید محمد ابراهیم باقری(شهید منا) پرداخت.
در بخش سوم و آخر اجراهای نخستین جشنواره استانی نقالان سوره امیرعلی روحانی از شهرستان فاروج، سیده مریم رسولی از شهرستان راز و جرگلان و مهشید غلامانی به ترتیب اتفاقات پیش آمده برای شهید محمدعلی صفا، شهید ره‌آموز(شهید ترور) و شهید فیروز حمیدی‌زاده(شهید مدافع حرم) را روایت کردند.
استقبال مردم از این مراسم بسیار خوب بود به شکلی که دوستداران هنر از هر سنی به همراه کودکان‌شان پای تماشای این پرده‌خوانی‌ها نشستند.
اکرم صدیقی کلاته رئیس حوزه هنری استان خراسان شمالی در خصوص این جشنواره گفت: ایده این اقدام از اواخر سال ۱۴۰۰ ایجاد شد و با برگزاری جلسات کارشناسی دقیق، به این سبک اجرای جشنواره رسیدیم و فراخوان آن آذر ماه با همکاری دبیرخانه حوزه هنری استان و اداره کل آموزش و پرورش، اداره کل بنیاد شهید و امور ایثارگران و پتروشیمی خراسان و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی و با محوریت نقل زندگی شهدای شاخص استان و دو نفر از قهرمانان ملی مبارزه با استعمار کلید خورد.
صدیقی با اشاره به اینکه این جشنواره صرفاً یک رقابت نیست و نقالان سوره یک جریان هدفمند برای بسط و گسترش مفاهیم ارزشمند ایثار و شهادت و زمینه ساز آگاهی نوجوانان به وطن، دین غیرتمندی است، افزود: حوزه هنری استان در نظر دارد علاوه برتدوین فیلم این اجراها در vod پرمخاطب، ۲۰ نفر برگزیده این جشنواره نیز در تیرماه سال‌جاری در باشگاه نقالان سوره به‌عنوان سفیران نقال در شهر و روستای خود باشند و به افراد علاقه‌مند به این هنر آموزش دهند.
در صورت تأمین اعتبار در آبان ماه سال‌جاری فراخوان دومین جشنواره نقالی صادر خواهد شد و تلاش می‌کنیم با رایزنی‌های صورت گرفته با حوزه هنری کودک و نوجوان این جشنواره در سطح ملی نیز برگزار شود.