محمد شلتوکی

روزنامه‌نگار

ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اکنون با گذشت بیش از200 روز دریانوردی و سفر به دور کره زمین درآستانه بازگشت به کشورمان ایران قرار دارد؛ ناوگروهی که برای نخستین‌بار در تاریخ دریانوردی نظامی ایران با عبور از اقیانوس‌های هند، آرام و اطلس و بسیاری از آبراه‌های مهم جهان دراین سه اقیانوس، یک دور کامل به دور کره زمین زده و رکوردی جدید را برای کشور بر جای گذاشته است.
در تحلیل این اتفاق مهم و تاریخی و آثار و تبعات فعلی و آینده آن برای کشور چند نکته قابل توجه است که درادامه به آنها خواهیم پرداخت.
نخست آنکه دریانوردی‌های طولانی‌مدت و حضور در آب‌های دوردست موضوعی است که از سال 1388 و با اعزام نخستین ناوگروه ارتش جمهوری اسلامی ایران به محدوده خلیج عدن، تنگه باب‌المندب و دریای سرخ به منظور مقابله با خطر دزدان دریایی، در دستور کار قرار گرفت، اما طی دو سال اخیر این موضوع با تشکیل فرماندهی‌های اقیانوسی نیروی دریایی ارتش شامل فرماندهی‌های اقیانوسی هند، اطلس و آرام رنگ و روی جدیدی به خود گرفته و نداجا تاکنون با اعزام دو ناوگروه 75 و 86 به سفرهای دریایی طویل‌المدت و بسیار دور عرصه جدیدی را در حضور دریایی جمهوری اسلامی ایران در آب‌های دور باز کرده است.
ناوگروه 75 نیروی دریایی ارتش شامل ناوبندر مکران و ناوشکن سهند نیز در سال 1400 برای نخستین‌بار توانست در اقیانوس اطلس حضور پیدا کند و سپس با ادامه مسیر و عبور از چندین آبراه حساس و مهم خود را به بندر سنت پترزبورگ روسیه برساند و در رژه سالروز نیروی دریایی روسیه شرکت کند. حضور در حیاط خلوت امریکایی‌ها و اروپایی‌ها در شمال اقیانوس اطلس که سال ها محل سیطره آنها بوده و هیچ نیروی نظامی بجز اروپا و امریکا در آن حضور نداشته از جمله نکات بارز پیرامون ناوگروه 75 بود که برای نخستین‌بار کشور ایران توانست دراین حیاط خلوت وارد شود.
دومین نکته پیرامون مأموریت حیاتی ناوگروه 86، استفاده از تجهیزات تمام ایرانی در انجام این مأموریت و همچنین مدیریت چالش‌های آن است. این ناوگروه شامل ناوشکن دنا به عنوان یگان رزمی و ناوبندر مکران به عنوان یگان پشتیبانی است که هر دوی این شناورهای ساخته و تجهیزشده ایران اسلامی هستند.
ناوشکن دنا، ناوشکنی ایرانی از خانواده کلاس موج با طول 96 متر و وزن کمی بیش از 1100 تن است؛ آنچه تاکنون حیرت کارشناسان امر را به دنبال داشته، چگونگی انجام این مأموریت خطیر توسط این ناوشکن بوده چراکه پیمودن چنین مسافت طولانی و عبور از تمام اقیانوس‌های جهان که بعضاً نقاط پرخطر دریانوردی در جهان برای شناورهای با تناژ پایین‌تر محسوب می‌شوند و به گورستان کشتی‌ها معروف هستند، با شناوری در کلاس وزنی ناوشکن دنا امری تقریباً محال و غیرممکن محسوب می‌شود، غیرممکنی که با همت فرزندان ملت بزرگ ایران در نیروی دریایی ارتش به ممکن تبدیل شده است.
از سوی دیگر نیز ناوبندر مکران نیز به عنوان کشتی پشتیبانی مأموریت نقش قابل توجهی را درعملی شدن اینگونه مأموریت‌ها برعهده دارد، یک بندر متحرک روی سطح آب با 228 متر طول و بیش از 100 هزار تن وزن که می‌تواند ذخیره انبوهی از انواع اقلام مختلف آمادی را با خود حمل کند و به کشتی‌های همراه خود برساند.
سومین نکته را می‌توان از منظر روابط بین‌الملل و نقش کشورمان در مناسبات آینده جهانی مطرح کرد. براین مبنا اعزام ناوگروه‌های 75 و 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را می‌توان مقدمه‌ای بر تغییر پارادایم قدرت جمهوری اسلامی ایران از یک قدرت منطقه‌ای به یک قدرت جهانی برشمرد.
به اعتقاد نگارنده، حضور ایران در سه اقیانوس بزرگ جهان و همچنین تشکیل فرماندهی‌های اقیانوسی در نیروی دریایی ارتش در آینده‌ای نزدیک منجر به ایجاد پایگاه دائمی ایران در این سه اقیانوس خواهد شد و حضور جمهوری اسلامی ایران برای تأمین امنیت خطوط مواصلاتی تجاری در دریا و همچنین حفاظت از منافع ایران در آب‌های دوردست امری است که نیازمند پایگاه دائمی است و همین موضوع منجر به ظهور و بروز جمهوری اسلامی ایران در تراز یک قدرت بزرگ جهانی خواهد شد؛ قدرتی که حرف نخستش را توسط نیروی دریایی قدرتمند خود خواهد زد.
در حقیقت آنچه که تاکنون توسط نیروی دریایی ارتش با اعزام ناوگروه 86 به سفر دور کره زمین صورت گرفته است، تمرین و دست‌گرمی برای حضور طویل‌المدت در مناطق دور از سرزمین اصلی برای محک زدن تجهیزات، نفرات و... محسوب می‌شود.
شاید ترس از همین موضوع یعنی تبدیل شدن ایران به یک قدرت جهانی است که منجر به عصبانیت ایالات متحده امریکا از مأموریت این ناوگروه شده است به طوری که در اقدامی نمایشی هر دو یگان یعنی ناوشکن دنا و ناوبندر مکران را تحریم کرد تا در مسیر این مأموریت کشورهای دیگر از ارائه خدمات بندری به این دو ناوشکن و اجازه پهلوگیری به آنها خودداری کنند؛ موضوعی که با بی اعتنایی کشورهای ثالث مواجه شد به طوری که همزمان با سفر رئیس جمهور برزیل به امریکا، ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش در بندر ریودوژانیرو این کشور پهلو گرفت.