فائزه زمانی

روزنامه‌نگار

حضور در دریاهای‌ دور دست شاید در کنار همه پیچیدگی‌هایش از نظر فنی نیز پیچیده و سخت باشد. یک ناوگان به موازات هم و بدون لحظه‌ای ‌وقفه باید دور دنیا بچرخند و هر لحظه در حال ‌مأموریت باشند. از موتور برقی که برق یک شهر شناور را 24ساعته و در تمام 8ماه سفر تأمین می‌کند تا موتوری که قلب تپنده ناو است و تمامی ‌بار ‌این سفر را بردوش دارد، تا تجهیزات مخابراتی و نظامی ‌و تأسیساتی همگی نیازمند یک تیم فنی قوی و پای‌کار است که به اصطلاح همه فن حریف هم باشند و بتوانند از پس کار بربیایند. در‌این باره پای‌گفت‌وگوی امیردریادار فاضلی‌نیا معاونت فنی نیروی دریایی ارتش جمهوی اسلامی‌ایران نشسته‌ایم تا درباره پیچیدگی‌های ‌فنی سفر ناوگروه 86 بیشتر بدانیم.
 
ناوچه دنا اقیانوس‌پیما نیست برای ‌چنین اعزامی ‌چه تمهیداتی فنی برایش اندیشیدید؟ چطور رفته است؟
تقریباً در تمام دنیا به‌این شکل است که ناوشکن‌های ‌رزمی‌ قابلیت حضور در دریای ‌دور را دارند به شرطی که یگان پشتیبان هم کنار آنها باشد؛ برای‌این منظور ناوبندر مکران را که یک پایگاه شناوری قوی است برای‌ناوشکن دنا با تیم فنی قوی پیش‌بینی کردیم البته قبل از اعزام همه چالش‌هایی که امکان داشت برای‌ناوشکن دنا اتفاق بیفتد آینده‌نگری شد و برای ‌هر موضوعی ما تجویز خاص خودش را ‌پیش‌بینی کردیم و علت‌ اینکه توانست به عنوان یک ناوشکن عرض اقیانوس آرام و اطلس را طی کند ‌این نکته مهم بود که ما قابلیت اطمینان ناوشکن دنا را بالا بردیم؛ افزایش قابلیت اطمینان یکی از راهبردی‌ترین موضوعاتی بود که در‌این ناو گروه برنامه‌ریزی کردیم.
طرح ما ‌این بود که هر دو شناور به 300 درصد عملیاتی و رزمی‌ برسند، 300 درصد را از‌این لحاظ گفتیم که با توجه به طولانی بودن مسیر باید قابلیت اطمینان بالا باشد؛ ما قابلیت اطمینان دستگاه‌ها و تجهیزات را بالا بردیم و پشتیبانی خوب و فرانمای ‌تعمیراتی را ‌پیش‌بینی کردیم و با توجه به ‌این تدابیر توانستند عرض اقیانوس آرام را طی کنند.
آیا دنا در ‌این عملیات از لحاظ فنی به مشکلی هم برخورد کرد؟
زمانی که شناوری چنین مسیر طولانی و منحصر به فردی را طی می‌کند، بروز مشکلات فنی امری طبیعی است اما مهم ‌این است که برای‌ بروز مشکلات راهبردهایی پیش‌بینی کرده‌ایم یا نه؟ اگر در راهبردمان، تیم تعمیراتی و قطعات فنی پیش‌بینی نکرده باشیم حتماً یگان همانجا غیر‌عملیاتی می‌شود، ولی ‌اینکه شناورها در فرایند طی مسیر تجهیزاتشان با مشکلاتی مواجه می‌شود و مشکلات فنی را با پتانسیلی که خودشان دارند و طرحی که ما برایشان پیش‌بینی کردیم مشکل را حل کردند و مسیر را ادامه می‌دادند.
ناوبندر مکران با توجه به ‌اینکه تغییر کاربری داده شده در‌این ‌مأموریت مشکلی  داشت یا خیر؟برای‌حل مشکلات چه کردند؟
من خاطره‌ای‌ بگویم؛ زمانی که من ناوبندر مکران را طراحی کردم و ساختم در زمان الحاقش یک مصاحبه مثل الان پیش آمد و کانالی با من صحبت کرد که ‌پیش‌بینی شما برای ‌طی مسیر‌این شناور چقدر است؟! من آن زمان گفتم 20 هزار مایل می‌تواند طی کند، در همان زمان امریکا ۵ شناور شبیه به مکران ساخت، یعنی ۵شناور کلاس افرامکس را آورده و به همین وجهی که ما انجام دادیم تغییراتی روی سازه و بدنه‌اش انجام داده بود و در اطلاعات آن که الان می‌توانید روی گوگل هم جست‌وجو کنید عدد 9 هزار مایل را قید کرده است؛ پس از‌اینکه من ۲۰هزار مایل را گفتم، همتای ‌من در امریکا واکنش نشان داد و لفاظی کرد و من در پاسخ توجیه فنی‌ای‌ نوشتم؛ خود مکران 100 هزار تن سوخت می‌گیرد اما امریکا مخازن را برید و دیک پروازش را در مخازن گذاشت که با‌ این کار ۸۰ درصد سوخت را از دست داد در حالی که ما کل مخازن سوخت را حفظ کردیم و یک دک روی مخازن سوخت ساختیم و در پاسخ به لفاظی همتای ‌امریکایی نوشتم که اشتباه راهبردی شما ‌این بود که دک را در مخزن گذاشتی و 80 درصد مخازن سوخت را از دست دادی اما ما یک دک اضافه کردیم و الان صد هزار تن سوخت می‌گیرد؛ با وجود‌اینکه من 20 هزار مایل را اعلام کردم اما عدد طی مسافت چند برابری شد و نمی‌توانستیم آن زمان ریسک کنیم و عدد بیشتری از 20 هزار مایل را بگوییم و شما دیدید ‌این مسافت بی‌نظیر با همین منابع سوخت طی شد و امریکا در طراحی خود زیر دک را خالی گذاشتند، اما ما در طراحی بومی‌خودمان، نانوایی، سرویس بهداشتی، خوابگاه و آشپزخانه صنعتی، یخچال‌ها و...تعبیه کردیم که پس از ۷ ماه فقط میزان خیلی کمی‌آذوقه ارسال شد.
نیازهای‌فنی و لجستیکی کل ناوگروه در حین عملیات با توجه به دوری از خانه چطور تأمین می‌شد؟
از زمانی که طراحی مکران را انجام دادیم به همه موضوعات فکر کردیم و پیش‌بینی کردیم که اگر مکران بخواهد دور دنیا را بزند چه می‌خواهد؟ دیدیم یخچال خودش پاسخگو نیست باید یخچال کاربو بزرگ داشته باشد و زیر دکش ما یخچال ‌پیش‌بینی کردیم و ساختیم، بعد گفتیم نان به او می‌دهیم‌ این نان تمام می‌شود پس چکار کنیم گفتیم آرد می‌دهیم خودش درست کند پس نانوایی هم برایش درست کردیم، بعد پیش‌بینی کردیم اگر در وضعیت بدی قرار بگیرند و بخواهند یک نفر را عمل جراحی کنند پس برای‌ناو، اتاق عمل و دندانپزشکی درست کردیم و همه نیازهایی که در حوزه پشتیبانی نیاز بود ما در همان ابتدا در طرح و نقشه پیاده‌سازی کردیم و با‌ این الگو جلو رفتیم.
 در حوزه فنی علاوه بر‌اینکه همه یگان‌ها تیم فنی دارند، اما یک تیم فنی مضاف را فقط برای ‌پشتیبانی فنی هد دو ناوگروه تجهیز کردیم و متناسب با نیازمندی فنی همه قطعات را پیش‌بینی کردیم.
ناوگروه در طول عملیات از نظر اتکای‌فنی به خود با نمونه‌های‌خارجی چقدر قابل مقایسه است؟
مسیری که کد 360 رفت را اگر بررسی کنید، حتی بزرگترین ناوگان‌های‌ دنیا‌ این مسیر را نمی‌روند، چون پرمخاطره و سخت است و نیروی دریایی امریکا از‌این مسیر عبور نمی‌کند بلکه از کمترین عرض، اقیانوس اطلس را طی می‌کند و به کانال سوئز و از کانال سوئز به‌اینجا می‌آید. ولی مسیری که الان طی شد، یک مسیر بسیار طولانی بود و به‌همین دلیل‌ این قابلیت اطمینان در حوزه فنی و پشتیبانی فنی ضروری بود.‌این ناوگروه خود اتکا بود و در تمامی‌ فرایند ‌این مدت طولانی اشکالات فنی زیادی برایش پیش می‌آمد و طبیعی هم بود ولی به هیچ عنوان ما وابسته به یک یارد یا یک بندر نشدیم و تمامی‌کارهای‌ فنی را در طول مسیر خودمان انجام دادیم.‌این اولین بار بود که از‌ایران که حرکت کرد تا زمانی که به برزیل برسد، در حالی که دو سوم کره زمین را در‌این مسافت انجام دادیم، در هیچ بندری توقف نداشتیم و نزدیک به 70 درصد مسیر را که طی کردیم، هیچ بندری توقف نکردیم و تمامی ‌اشکالات فنی و نیازهای‌فنی را خودشان با تدبیری که ‌پیش‌بینی شده بود یعنی تیم فنی و قطعات پشتیبانی خودشان با اتکا بر خداوند انجام دادند.
در پهلوگیری‌ها از چه خدماتی استفاده کرده‌اید؟
باز در پهلوگیری‌ها هم تقریباً می‌شود گفت ما اولاً خدمات تعمیراتی نگرفتیم. واقعیتش باید ما بحث مصونیت فنی را هم رعایت کنیم و‌این اجازه را نداریم که زیاد خدمات فنی را از کشورهای‌ دیگر دریافت کنیم. به همین دلیل در مسیرها و جاهای‌دیگر که یکی دو جا توقف کردند، به هیچ وجه خدمات فنی نگرفتیم
در تغییر کاربری مکران از چه دانش‌های ‌فنی انجام شده و سر ریز ‌این فعالیت‌ها برای‌نیروهای‌مسلح و جامعه دانشگاهی کشور چه بوده است؟
زمانی که کار طراحی ‌این شناور به عنوان پایگاه شناوری شروع شد، مجبور بودیم که طرح جامعی داشته باشیم و ‌این شناور باید خودش بتواند از خودش محافظت کند. همچنین باید هم حوزه پدافندی، هم حوزه آفندی، هم حوزه جنگی و هم حوزه اطلاعاتی را می‌دیدیم و یک پایگاه شناور باید تمامی‌این سبد ارائه‌ها را داشته باشد. یک مجموعه کاملی از همه فناوری‌ها در مکران و دنا دیده شده که بتوانند خود اتکایی در همه حوزه های‌جنگ و پدافند و موشکی و سیستم‌های ‌فنی و اطلاعاتی اقدام کنند.
برای‌اولین بار بود که جمهوری اسلامی‌ایران ناو بندر ساخت و تا آن زمان، تکنولوژی ساخت‌ این نوع شناور را فقط امریکا داشت و ‌ایران دومین کشوری بود که به یک پایگاه شناوری مدرن دستیابی پیدا کرد و اولین سفرش به سن پترزبورگ بود و اقیانوس اطلس را طی کرد و‌این سفر دومش که دو یا سه برابر آن مسیر را طی کرد، الحمدلله تمامی‌فناوری‌هایی که روی‌ این طراحی شد، در طول‌این مسیر بازخورد و ارزیابی مثبتی از آن داشتیم و خوب ارزیابی شد.
در طول انجام ‌مأموریت به شناورهای‌ دیگر خدماتی ارائه داده‌اید؟
رویکرد نیروی دریایی نگاه صلح‌آمیز است و برای ‌ما فرق نمی‌کند. من سال‌ها در شناور بودم و هر شناوری از هر کشوری که نیاز به کمک دارد، بدون توجه به پرچم آنها را کمک می‌کنیم. از همین مسیر که طی شد، شناورهایی که راهشان را گم می‌کنند یا مشکل فنی دارند در طول مسیر برای ‌ناو گروه به وفور پیش آمده و نیروی دریایی بیش از 10 سال است که امنیت ‌این خطوط مواصلاتی کشور را تأمین می‌کند. داشتیم که کشتی چین مورد حمله دزدان دریایی قرار گرفت و تکاورهای‌ما از نزدیک جنگیدند و شناور را پس گرفتند و به کشور چین دادند. چون نگاه ما صلح‌آمیز است، در طول مسیر دریانوردی اگر مواجه شویم با کشتی که نیاز به کمک دارد و جان انسان‌ها در خطر باشد، کمک می‌کنیم و‌این ناو گروه هم با پیام‌هایی که داشته، با‌ این موارد به وفور روبه‌رو بوده است.
در پایان اگر نکته‌ای‌ باقی مانده مطرح بفرمایید.
 الان نیروی دریایی در حوزه توان رزم به اشباع رسیده ولی ‌این اشباع به‌این‌ معنا نیست که ما راضی به عدم پیشرفت شویم. در چند سال اخیر با سرعت تصاعدی در همه حوزه‌های‌ فناوری‌های‌دریایی پیشرفت کردیم که مرهون تلاش‌های ‌شبانه روزی همکاران و همرزمان من در نداجا و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای ‌مسلح بوده است. همچنین شرکت‌های ‌دانش‌بنیان و جوانان ‌ایرانی که پای‌کار‌ایستادند و به ما کمک کردند و اکنون نداجا در حوزه فناوری‌های‌ دریایی هیچ حلقه مفقوده‌ای ‌ندارد و اگر می‌گوییم موشک کروز برد بلند داریم عملاً در صحنه رزم آن را نشان می‌دهیم.