پوشش فضای مجــــــــــــــــــــــــــــــازی بر رزمایش 360 درجهای به دور کره زمین
هانیه شجاعی زند
نویسنده
انتشار خبر غرورآفرین شکست رکورد دریانوردی نظامی ایران بازتاب گستردهای در رسانهها بهخصوص شبکههای اجتماعی به همراه داشت و کاربران البته آنهایی که از درز باریک رسانهها این خبر را فهمیدند به آن عکسالعمل نشان دادند و به فخر ایرانی بودن خود بالیدند.
با این عملیات، ارتش ایران نشان داد که نه تنها در حوزه خلیجفارس میتواند برای امریکا سد محکمی باشد بلکه صدها مایل دورتر در امریکای جنوبی برای این ابرقدرت زنگ خطری است که با این عملیات به صدا درآمده است.
آبهای آزاد در تسخیر دانش ایرانی
بزرگترین مأموریت و سفر تاریخی چند هزارساله نیروی دریایی ارتش ایران ناوگروه 86 کشورمان متشکل از ناو بندر مکران و ناوشکن سهند با شروع ماه ربیع الاول سال1400 سفر خود را به دور کره زمین در مجموعه آبی آغاز کرد تا با عبور از پنج قاره، اقتدار مردم ایران را به جهانیان مخابره کند.
فرمانده نیروی دریایی ارتش، شهرام ایرانی، مهرماه سال گذشته خبر از آغاز سفری داد که طبق برنامهریزی قرار بود ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران متشکل از ناوشکن دنا و ناو لجستیک مکران، با طی مسافت 51هزار کیلومتر، یک بار دور کره زمین گردش کند. پیش از این، ناوگروه 75 نداجا متشکل از ناوشکن سهند و ناو لجستیک مکران، با طی مسافت حدود 45 هزار کیلومتر در سفر به سنپترزبورگ روسیه، رکورددار بود.
بهمنظور حراست از منافع کشورمان به منطقه خلیج عدن و دریای سرخ، اقیانوسهای هند، آرام و اطلس این ناوگروه به این مأموریت اعزام شدند. این ناو نیروی دریایی ارتش برای اولین بار از کانال سوئز خود را به مدیترانه رساند، حضوری که به قدری حساس و مهم بود که حساسیت صهیونیستها را برانگیخت. از طرفی این سفر از این جهت برای ارتش خاص بود که ناو ایرانی بعد از یک مسافت طولانی وارد آبهای امریکای جنوبی میشد. ورودی که جزو اولینهای نیروی دریایی ایران بهحساب میآید. ناوگروه86 دریایی ارتش که به ناوگروه 360 شهرت یافته با وجود بسیاری از تهدیدات در اردیبهشت امسال بالاخره بعد از عبور از کانال پاناما وارد اقیانوس اطلس شد و سپس در مقصد خود بندر ریودوژانیروی برزیل پهلو گرفت. این رکوردشکنی نداجا و درعینحال قدم نهادن این ناو به امریکای جنوبی برای اولین بار سبب شد در فضای مجازی بازتاب گستردهای داشته باشد.
واکنشها در فضای مجازی
علی در حساب توئیتری خود با اشاره به ورود ناو ایرانی به محدوده حیاط خلوت امریکا از کارشکنیهای امریکا در این سفر مینویسد:
«ناوگروه 86 نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران، متشکل از ناو بندر مکران و ناو دنا با عبور از اقیانوس اطلس وارد بندر ریودوژانیرو در برزیل شدند. علاوه بر مسیر عبوری از دل اقیانوس، تلاش امریکا برای کارشکنی در امر حضور نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در برزیل در نوع خود جالب بود.»
و یا این کاربر برزیلی که در صفحه شخصیاش در فضای مجازی به دستهای پنهانی اشاره میکند که مانع حضور ایران در امریکای جنوبی میشدند، کاملیا میگوید:
«گزارشها حاکی از آن است که الیزابت بیلی سفیر ایالاتمتحده از دولت برزیل درخواست کرده است که اجازه لنگر انداختن کشتیهای نیروی دریایی در ریو را ندهد.»
بنابراین این ناو علاوه بر مسیر طولانی که در پیش داشت باید از موانع زیادی عبور میکرد که در نوع خود یک اقدام شجاعانه محسوب میشود، اقدامی که به گفته برخی از کاربران یک امر نشدنی بود، اما برخی دیگر همچون امیرحسین امیدوارانه پیگیر این مأموریت بود تا سفرشان به سرانجام برسد، این کاربر که در توئیتر حساب کاربری دارد در فضای مجازی خود نوشته:
«ناوگروه ۸۶ نداجا عازم مأموریت دریانوردی به دور کره زمین شد.بنا به گفته امیردریادار ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش، ناوگروه ۸۶ این نیرو متشکل از ناو بندر مکران و ناو دنا در روز ۶ مهر عازم مأموریت دریانوردی به دور کره زمین شدند.مسیر دقیق این مأموریت اعلام نشده است.»
هرچند بحبوحه حوادث اخیر که از مهر ماه سال گذشته کشور را دچار آشوب کرد سبب شد با این حاشیهسازیها جریان این سفر غرورآفرین تحتالشعاع قرار بگیرد و فضای مجازی و فضای رسانهای کشور در آبوتاب تلاش براندازان از دستبهدست کردن این خبر مهم ارتش باز بماند و گم شود. گم شدنی که اکنون بعد از حدود هشت ماه کاربران نسبت به آن روزها اینگونه اظهارنظر میکنند:
«خواستم بگم، شما که داشتید ما رو براندازی میکردید، ما ناوگروه 86ارتش رو فرستادیم بیخ گوش امریکا، بندر ریودوژانیرو.»
شاید این سفر از چشم برخی کاربران داخلی در همان روزهای پرالتهاب داخلی بیاهمیت آمد، اما امریکا که طعم قدرت و ابرقدرتی را چشیده خوب میدانست که این مأموریت حامل چه پیام اقتدار و قدرتنمایی است و این همزمانی دو اتفاق یکی آغاز سفر ناوگروه86 و شروع تحولات براندازی در داخل کشور این شبه را ایجاد میکند که برخی معاندان تلاش داشتند از طریق فضای مجازی و بهواسطه آن افکار عمومی داخلی و شاید خارجی تحت تأثیر آشوبهای داخلی، این قدرتنمایی را از توجهات دور کنند. تقارنی را که برخی از کاربران آشنا به فضای مجازی هم آن را درک کردند مثل این کاربر که بعد از فروکش کردن التهابهای خیابانی دو خبر مسمومیت دانشآموزان و مرگ پیروز را به معاندان نسبت میدهد و معتقد است دشمن تلاش داشته با برجسته کردن این اتفاقات، این مأموریت مقتدرانه ارتش ایران را در قاره امریکا به حاشیه براند. این کاربر در شبکه اجتماعی مینویسد:
«خبری که معاندان تلاش کردند با برجسته کردن اخبار مسمومیت دانشآموزان و مرگ پیروز، پنهانش کنند.»
پنهان کردنی که از چشم بسیای از مردم دور نماند و مصرانه پیگیر این سفر بودند مانند مهدی بختیاری که درصفحه مجازی خود مدام مخاطبانش را در جریان آخرین اخبار از موقعیت این ناو قرار میداد، مانند این پیامش که گفته:
«ناوگروه 86 نداجا رکود دریانوردی ایران را با طی مسافت 51 هزار کیلومتر در اقیانوس اطلس شکست.پیش از این رکورد در اختیار ناوگروه 75 با حدود 45 هزار کیلومتر بود. این رکوردشکنی در حالی است که هنوز یکسوم مسیر مأموریت ناوگروه 86 باقی است.»
با تمام حواشی داخلی و موانع و خطرات خارجی در مسیر این ناوگروه ملقب به 360 از کانال پاناما عبور کرد و با پهلوگیری در بندر ریودوژانیروی برزیل در اردیبهشت امسال نخستین حضور نظامی ایران در قاره امریکا را رقم زد. غرورآفرینی که سبب شد کاربران با غرور این پیام را دستبهدست کنند.مثل این کاربر که نوشته: «ارتش ایران برای اولین بار در طول تاریخ از قلب امریکا عبور کرد.»
و یا این کاربر که این عملیات را دوربردترین سفر تاریخ دریانوردی ایران بیان میکند و با بصیرت بر تأثیر جهانی این عملیات، آن را یک قدرتنمایی شگفتیساز میخواند و آنچه را شگفتزدهاش کرده با سایر کاربران به اشتراک میگذارد و در صفحه شخصیاش اینگونه مینویسد: «رکورد دوربردترین سفر تاریخ دریانوردی ایران شکسته شد/ موفقیت و قدرت دو ناو تمام ایرانی که شگفتی دوست و دشمن را برانگیخت / پیمایش 45 هزار کیلومتری از کنار 55 کشور جهان بدون نیاز به سوختگیری.»
و یا این کاربر که نوشته: «بالاخره ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش ملقب به ناوگروه ۳۶۰ با عبور از کانال پاناما و پهلوگیری در بندر ریودوژانیروی برزیل نخستین حضور نظامی ایران در قاره امریکا را رقم زد» و در ادامه هشتک ایران-قوی را دستبهدست میکند.
اما تعداد کاربرانی که این رزمایش 360 درجهای به دور کره زمین را جالب توصیف میکنند کم نیستند، کاربر دیگر آنچنان مشعوف شده که با تأکید بر رکوردشکنی دریانوردی نظامی ایران این موفقیت را بینظیر میخواند و از دیگر کاربران میخواهد که این افتخار را فریاد بزنند و هشتک ارتش- قوی را بولد میکند او در صفحه مجازی خود اینطور آورده: «ناوگروه86 نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران متشکل از ناوشکن دنا و ناو لجستیک مکران، رکورد دریانوردی نظامی ایران را شکست. این یک رکورد بینظیر در تاریخ ایران. هر چه قدر میتوانید این افتخار را فریاد بزنید. دریانوردی دور دنیا با دنا.»
موفقیتی که حتی بیبیسی نتوانست آن را نادیده بگیرد و در صفحه اختصاصی خود درفضای مجازی این رکوردشکنی ارتش ایران را اینگونه تیتر کرد: «ایران میگوید ناوهای دنا و مکران در بندر کیپ تاون آفریقای جنوبی پهلو گرفته است.»
تیتری که اعتراض مخاطبان زیادی را به همراه داشت مانند این کاربران که نوشتند: «چرا وقتی یه ناو امریکا حرکت میکنه میگی ناو امریکا حرکت کرد و رسید فلان جا اما ناو ایرانی پهلو گرفته تو بندر کیپ تاون آفریقا میگی ایران میگوید، یعنی ایرن دروغ میگوید شما راست میگویی»
«ایران میگوید: شبکههای امریکایی خودشون دارن پخش میکنن اونوقت شما نقل قول میکنین. دیگه این جوری تیتر زدنا قدیمی شده یه زمانی اینجوری ترفندا جواب میداد.الان نه.»
اما کسانی دیگری هم بودند که از سر بیاطلاعی و ناآگاهی از آنچه واقعاً اتفاق افتاده تحت تأثیر جو حاکم، با این نمایش اقتدار و شکسته شدن حریم امن امریکا در اقیانوس اطلس، هنوز برای امریکا نسخه قدرت میپیچند، مانند این کاربر که مینویسد: «نه نیروی دریایی بلکه نیروهای دیگه هم کاری از دستشون بر نمیاد شاید کمی بتونیم دفاع کنیم که اونم باعث ویران شدن بیشتر کشورمون میشه پس بهتره همون گفتوگو کنیم.»
و یا این کاربران که قبل از رسیدن این ناو به مقصد این عملیات را شکست خورده میدانستند: «دو ناو سهند و مکران جرأت عبور از مقابل اسرائیل و کانال سوئز را ندارند.»
پس از موفقیت ناوگروه 86 در مقابل به این اظهارنظرها، کاربران دیگر با این پیام به استقبالشان رفتند:«سهند و مکران رکورد طولانیترین دریانوردی تاریخ ارتش ایران رو ثبت کردن، از شاخ آفریقا رفتند و از کانال سوئز برگشتن همینجا خیلیها گفته بودن سهند و مکران جرأت عبور از مقابل اسرائیل و کانال سوئز رو نداره و حتماً اسرائیل تلافی خواهد کرد.چی شد پس؟ چه کسی جرأتش رو نداشت.»
برخی دیگر برای نمایش این اقتدار به محاسبات دقیق این عملیات اشاره کردهاند و با اشاره به دعوت نیروی دریایی ارتش روسیه به ناوگان دریایی ارتش جمهوری اسلامی برای امریکا خط ونشان میکشد، مانند این کاربر که در صفحه مجازی خود اینگونه آورده:«ناوگان دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به دعوت نیروی دریایی ارتش روسیه جهت حضور در ۳۲۵ امین سالگرد تأسیس این نیرو، در عملیاتی تاریخی، با دو شناور بومی خود، با نبود هیچ تجربه قبلی.» یا این پیام که کاربری با نام شهرام ایرانی به اشتراک گذاشته. وی مینویسد:«نیروی دریایی ارتش، مثلث شوم تحریم، تهدید و توطئه را درهم کوبید.»
اظهارنظری که موجی از بازخوردهای مثبت را به همراه داشت، مانند این کاربران که همگی به ارتش کشور تبریک گفتهاند:«درود بر دریادلان ارتشی مبارک. افتخار ایران هستین.»
«امروز روز شماست، شما رزمآزمایان ایران زمین که طلایه دار میهناید و در صف ارتش، ارتشی که با روح مقاومت آمیخته و با هیاهو و تکاپو عجین است، مبارک باد.»
«درود بر شما ارتشیان، شما مردان خدا که میراثدار خون شهیدانید، پاینده و سربلند باشید.»
«انشاءالله پرچم نیروی دریایی ارتش در ساحل بندر تل الربیع (تلآویو) برافراشته شود و تمام سواحل مدیترانه پایگاه دریایی جمهوری اسلامی ایران گردد.»
کاربری هم بود که این سؤال را در صفحه خود به اشتراک گذاشت: «به نظر شما اگه با امریکا وارد جنگ بشیم نیروی دریایی ایران کاری از دستش برمیاد؟»
سؤالی که کاربران جوابهای متفاوتی به آن ابراز کردند:
گروهی که توان نظامی ایران را ستایش میکنند و گروهی که با اذعان به توان نظامی جمهوری اسلامی آن را در مقابل امریکا کم توان خواندند.
مانند این کاربران که اظهار کردند:«ماشین دریایی امریکا بسیار قدرتمند.»
«شاید ایران قوی باشه ولی در مقابل امریکا من فکر نمیکنم هیچ کشوری بتونه 48 ساعت دوام بیاره.»
این در حالی است که ناوگروه 86 در حالی وارد حیاط خلوت امریکا میشود که بر پوشالی بودن اقتدار واشنگتن صحه میگذارد. این ناوشکن عظیم که حامل پیام قدرت ایران به قاره امریکا است، اولین کشتی نظامی ایرانی است که در طول تاریخ کشورمان موفق شده تا به این قاره سفر کند. این ادعای برخی از کاربران بر ناتوانی نیروی دریایی ارتش در مقابل امریکا آنجا به سنگ میخورد که برخی از کاربران اظهار میکنند:
«این کشور به ظاهر قدرتمند حتی نتوانست کشور برزیل را وادار کند تا مانع صدور مجوز به این ناوگان دریایی شود و با تمام کارشکنیهای جو بایدن ناو دریایی در ریودوژانیرو پهلو گرفت و این قدرت ایرانی است که سبب شد تا «کارلوس ادواردو هورتا آرتنز»، معاون کارکنان نیروی دریایی برزیل مجوز پهلوگیری این کشتیها را صادر کند.»
این درحالی است که برخی دیگر از کاربران، قدرت امریکا را در مقابل رکورد ناو دریایی ارتش ایران زیر سؤال میبرند و با اشاره به ناوگروه 86 که یک ناو جهانپیماست از شروع یک نظم نوین جهانی جدید نام میبرند؛ نظم نوینی که قرار است با دستاوردهای رو به جلوی ایران تغییر کند. تغییری که با پیام یکی دیگر از فعالان فضای مجازی کامل میشود، این کاربر با تیتر بزرگی با عنوان «ما میتوانیم» عینیت کامل این ادعا را اثبات میکند، این کاربر فضای مجازی اینگونه نوشته است:
«موفقیت ناوگروه 86 تحقق ما میتوانیم. ناوگروه 86 ارتش جمهوری اسلامی ایران که پس از طی کردن 51 هزار کیلومتر و مسیر 360 درجهای زمین یک ماه آینده به وطن باز میگردد و تحقق ما میتوانیم را به جهانیان اثبات میکند.»
اما این ناو تنها برای امریکا قدرتنمایی نکرد و در مقابل تهدیداتی که در طول مسیر با آن روبهرو شد، توانست به مقصد برسد، تهدیداتی از طرف کشورهای فرانسوی و استرالیایی که سعی میکردند تا با تخطی از قوانینی که خودشان وضع کردند مانع عبور ناوگروه ایرانی شوند و در مقابل اقتدار ایرانی عقبنشینی کردند. این عبور پرخطر ناوگروه86 از چشم برخی کاربران دور نماند مانند این فعال فضای مجازی که مینویسد: «ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران، متشکل از ناو بندر مکران و ناو دنا با عبور از اقیانوس اطلس وارد بندر ریودوژانیرو در برزیل شدند. علاوه بر مسیر عبوری از دل اقیانوس، تلاش امریکا برای کارشکنی در امر حضور نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در برزیل هم در نوع خود جالب بود.»
با تمام این قدرتنماییها در فضای مجازی آنچه هدف اصلی این مأموریت خوانده میشود به گفته دریادار شهرام ایرانی، پیام صلح و دوستی است که این ناوگروه86 دریایی آن را از مسیر آبی در پنج قاره مخابره میکند؛ پیامی که با وقوع انقلاب اسلامی قرار است تا در سرتاسر دنیا محقق شود و این بار این مأموریت به ناوگروه 86 داده شد تا دست دوستی ایران را از طریق مجموعه آبی به امریکا برساند. پیامی که از چشم کاربران دور نماند و با هشتگ ایران-مدرن رکورد دورترین سفر تاریخی دیانوردی ایران را تحسین
کردند.
برای برخی از کاربران آنچه بیشتر برایشان هیجانانگیز آمده ضعف امریکا در برخورد با مانعتراشی برای ایران بود. بسیاری از کاربران مانند امیر تصرفاتی که با زبان لاتین در فضای مجازی به آن اشاره میکند. او در صفحه شخصی خودش آورده:
«ناوچه ایرانی دنا وارد بندر ریودوژانیروی برزیل شد. این امر پس از آن صورت میگیرد که دولت لولا بهدلیل فشار ایالاتمتحده مانع ورود کشتی شد، اما به نظر میرسد که این موضوع لغو شده است.»
و یا تأکید نوید بر این قدرتنمایی که در حساب توئیتریش نوشته: «برزیل به تهدیدات امریکا که از او میخواهند تا ناوهای ایرانی در بندر ریودوژانیرو پهلو نگیرند، توجه نکرد. فقط یک ابرقدرت ممکن است تهدید ابرقدرت دیگر را نادیده بگیرد. چه کسی میتواند امروز قدرت ایران را انکار کند؟!»
قدرتنماییای که فضای مجازی از آن جا ماند
از نکات برجسته این سفر قدرتنماییای است که آنچنان که باید در رسانهها بخصوص در فضای مجازی تبلیغ نشد. فضایی که با توجه به ظرفیتهایی که دارد میتواند نه بهعنوان یک تهدید بلکه یک فرصت به غنیمت شمرده شود؛ غنیمتی که همیشه در تبلیغ دستاوردهای جمهوری اسلامی عقب میماند مانند همین مأموریت افتخارآفرین ناوگروه 86 که هیمنه قدرتهای بزرگی همچون امریکا و اسرائیل را به سخره گرفت اما نتوانست آنچنان که مسائل دمدستی از طریق فضای مجازی دستبهدست میشوند در میان جوانان به یک مسأله مهم تبدیل شود و این نشان میدهد که فضای مجازی بیش از آنکه برای ما فعالان حوزه فضای مجازی محل فرصت باشد بیشتر محلی برای تهدید است که باید نسبت به آن حالت دفاعی گرفت اما همیشه در تمام میدانهای جنگ تا زمانی که حرکت رو به جلو باشد، امکان پیروزی نسبت به زمانی که گارد خود را به حالت دفاعی میبندیم، بیشتر است.
هرچند مخاطبانی که دستاوردهای جمهوری اسلامی برایشان مسأله بود در فضای مجازی دست به تبلیغ و ترویج هشتگ ایران- سربلند یا ارتش-قوی زدند اما بسیاری دیگر از مخاطبان بودند که با وجود پذیرش اهمیت موضوع دستشان برای تبلیغ آن نچرخید و فرصتی به نام فضای مجازی برای بازنشر آنچه از آن بهعنوان اقتدار ایرانی یاد میکنیم از یک تبلیغ گسترده باز ماند که همین امر سبب شد تا بازتاب آن در شبکههای اجتماعی به اندازه حواشی بعضاً دمدستی هم جلو نرود.
حجتالاسلام پناهیان در ارتباط با اهمیت فضای مجازی میگوید: مگر ساکتین بیدار شوند.
ایشان بر اهمیت فعال بودن کسانی که میتوانند ارزشها و دستاوردهای جمهوری اسلامی را در فضای مجازی دستبهدست کنند و سکوت میکنند، میگوید: کسانی که در بزنگاههای حساس به کف خیابانها میآیند لازم است که فضای مجازی را نیز بهعنوان جبهه اصلی خود بدانند و با فوروارد کردن یا گذاشتن پیام یا فالوئر کردن، جبهه اسلام را خالی نگذارند.
فضای مقابله با دشمن بیش از آنکه در میدان جنگ خود را نشان دهد، امروزه به فضای سایبری هجرت کرده و میدان جنگ اصلی در آنجا اتفاق میافتد، چرا که فضای مجازی بهدلیل گسترش فناوریهای ارتباطی در جامعه امروز و قابلیت بسیج افکار عمومی و منعکسسازی قدرت هنجاری ورای اعمال نظر قدرت حاکمه کشور و بدون محدودیت زمانی یا حوزه جغرافیایی است، بنابراین امروزه میتواند بستر مناسبی برای شکلگیری باشد اما در این بازار سرعت در تبادل اطلاعات کسانی موفقاند که بتوانند از این ظرفیت به نفع خود استفاده کنند بنابراین قدرتنمایی ناوگروه86 روی آبهای 5 قاره دنیا که اهمیت آن روشن است، تا زمانی که نتوانیم به درستی آن را تبلیغ کنیم برای آنهایی که در حواشی دنیای مجازی گیر افتادهاند و از حقایقی که در اطرافشان درحال رخ دادن است نمیتوانیم مبلغ درستی برای هدایت افکار آنها باشیم، تبلیغ حقایقی که قرار است از آنها شاید دریانوردانی پرافتخار درآینده بسازد.
جهاد تبیین یعنی کاربران فضای مجازی در هر زمینهای که میتوانند پرچم اسلام را بلند کرده و در شبکههای اجتماعی فعالیت کنند، کسانی که حضورشان در فضای مجازی کم نیست اما فعالیتشان به چشم نمیآید. برای مثال جبهه انقلاب دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران را که سرافرازی برای امت اسلامی است بهگونهای تبلیغ کنند تا به دست آنکسانی برسد که از قافله جاماندهاند. آنقدرها امر به جهاد تبیین در اسلام بر آن تأکید شده است که از آن بهعنوان مجاهدین راه خدا یاد میشود.