ذخیره‌سازی گاز طبیعی در دولت سیزدهم جانی تازه گرفت
ذخیره‌سازی گاز به منظور استفاده در فصول سرد سال یک راه‌حل آزموده شده در دنیا است که می‌تواند مشکلات مربوط به اوج مصرف گاز در کشور‌ها را حل کند. با اجرای این راهکار، در ماه‌‌های گرم سال که مصرف گاز پایین است، گاز مازاد در مخازن ذخیره می‌شود و در ماه‌‌های سرد سال که مصرف به پیک می‌رسد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. گفته می‌شود که کشور‌های اروپایی به طور میانگین 22 درصد از گاز مصرفی‌شان را از طریق ذخیره‌سازی تأمین می‌کنند، این عدد برای روسیه 19 درصد، امریکا 16 درصد، ترکیه 7 درصد و در ایران فقط 3 درصد است. در ایران حدود 40 ساختار زمین‌شناسی با پتانسیل ذخیره‌سازی گاز وجود دارد که در صورت بهره‌برداری از آنها، می‌توان بخش قابل توجهی از کسری 200 میلیون مترمکعبی زمستان را پوشش داد. اما با وجود اهمیت ذخیره‌سازی گاز در ایران برای مدیریت پیک مصرف زمستانی، در دولت گذشته شرکت ذخیره‌سازی گاز بدون هیچ دلیل منطقی توسط وزارت نفت وقت منحل شد و در 8 سال گذشته هیچ توجهی به پروژه‌‌های ذخیره‌سازی گاز نشد تا این موضوع به طرز عجیبی به حاشیه برود. با روی کار آمدن دولت سیزدهم، مجدداً اجرای پروژه‌‌های ذخیره‌سازی گاز با تدوین 14 طرح با مجموع سرمایه‌گذاری 5 میلیارد دلار در دستور کار قرار گرفت که طبیعتاً به ثمر نشستن این پروژه چندین سال زمان خواهد برد. پیش‌بینی می‌شود تا سال 1406 بتوان 100 میلیون مترمکعب از نیاز گاز زمستانی را از طریق ذخیره‌سازی تأمین کرد. اگر این موضوع در دولت گذشته کنار گذاشته نمی‌شد، نه تنها کمبود گازی در کشور وجود نداشت بلکه همه سوخت نیروگاه‌‌ها با گاز طبیعی تأمین شده و با صادرات گازوئیل و مازوت آزاد شده، سالانه 8 میلیارد دلار نصیب کشور می‌شد. از شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران به عنوان شرکت متولی پیگیری ذخیره‌سازی گاز در ایران یاد می‌شود، شرکتی که در این زمینه اقدامات مهمی انجام داده است. در راستای معرفی بیشتر گفت‌و‌گویی با رضا نوشادی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز انجام شده که از نظر می‌گذرد:
جفای بزرگ وزارت نفت دولت قبل به ذخیره‌سازی گاز در کشور، با تعطیلی و به انحلال کشاندن شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی در سال ۹۷؛ تصمیمی که با امضای نهایی پای برگه انحلال آن، ذخیره‌سازی گاز طبیعی در کشور به معنی واقعی تا قبل از آغاز به کار دولت سیزدهم، از دستور کار خارج و راهی بایگانی تاریخ هم شد. از حضور پرتعداد طرحهای سنواتی در شرکت‌‌های نفتی به عنوان یکی از چالش‌‌های صنعت نفت یاد می‌شود، آیا شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران نیز با معضل طرحهای سنواتی مواجه بوده است؟
شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران به عنوان یک استثنا در شرکت‌‌های مجری پروژه، با چالاکی، تدبیر و دقت زایدالوصفی برای همه طرح‌‌ها و پروژه‌‌های خود برنامه و بودجه مصوب داشته و فاقد طرح‌‌ها و پروژه‌‌های سنواتی است. ذکر دو نکته ضروری است که طرحهای ذخیره‌سازی به دلیل عدم التفات مراجع بالادستی محل تمرکز نبوده است که این نقیصه جبران و از ۷ طرح برنامه شده دریک‌سال و نیم گذشته ۵ طرح فعال شده‌اند و فعالیتهای طراحی و تدوین شرح کار و مناقصات نهایی شده و پیمانکاران شناسایی شدند. یکی از عیوب ناشی از همین چالاکی، عدم تسویه‌حساب با پیمانکاران پروژه‌‌های خاتمه یافته بوده که این پیمان‌‌ها از ۵۰۰ فقره به ۱۰۰ فقره کاهش یافته است.
ذخیره‌سازی گاز طبیعی در مخازن زیرزمینی، خطوط انتقال گاز و تکمیل خطوط سراسری به عنوان بخشی از دارایی‌‌های در جریان تکمیل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران هستند، پیشرفت این طرح‌‌ها به کجا رسید؟
برای تثبیت و پایداری جریان شمال و شرق دو قطعه خط لوله در مسیر قم- پارچین تعریف شده که یک قطعه سال گذشته راه‌اندازی و تزریق گاز شده است.
قطعه دیگر نیز طی سال‌جاری تکمیل شد، قطعه دوم منتظر کاهش مصرف شبکه و مجوز بهره‌بردار برای تزریق گاز است. پروژه دیگر ایستگاه تقویت فشار آرادان بوده که بدون تأخیر و مطابق برنامه زمانبندی در حال انجام بوده و انتظار می‌رود در بهار سال آتی در خدمت شبکه قرار گیرد. سایر پروژه‌‌های مهم شرکت مهندسی و توسعه گاز بسیار پرتعداد بوده اما هدفگذاری این شرکت تکمیل ۱۰۰۰ کیلومتر خطوط لوله فشار قوی بوده که ۱۰۶۷ کیلومتر تحقق اهداف داشته است. از این میزان حدود ۷۰۰ کیلومتر تزریق گاز شده و مابقی مناظر دیسپچینگ ملی گاز و بهره‌بردار است که در شرایط مناسب کاهش مصرف این اتصال انجام می‌شود که ایستگاه تقویت فشار هم راه‌اندازی شده و منتظر اعلان و افتتاح رسمی هستیم.
یکی از طرحهای قبلی در این شرکت، قرارداد خرید دستگاه توربین و دستگاه توربو کمپرسور بود، پیگیری‌‌ها برای اتمام به کجا رسید؟
این دو قرارداد ازجمله گام‌‌های بلند شرکت مهندسی و توسعه گاز برای رفع وابستگی به یکی از 10 تجهیز پیچیده ساخت دست بشر صورت گرفته که ضروری است از کسانی که چنین تدبیری را ۱۳ سال قبل به خرج دادند به نیکی یاد شود. این قرارداد‌ها را باید از نوع قرارداد‌های باز تصور و محسوب کرد چرا که متناسب با نیاز‌های توسعه‌ای شبکه انتقال گاز و پروژه‌‌های در حال اجرا از این دو قرارداد توربین و کمپرسور سفارش می‌شود. به عبارت دیگر مطابق راهبرد تعریف شده، قرار نیست این سیستم‌‌های پیچیده و گران خریداری و در انبار نگهداری شوند، بلکه تدبیری به کار گرفته شده تا این تجهیزات پیچیده و حساس مستقیماً از کارخانه سازنده به محل نصب منتقل شوند.
بخصوص اینکه به دلیل اتمام گارانتی هرگز انتخاب ما سفارش و انبارش و رفع مسئولیت‌‌های سازنده در این خصوص نیست، بنابراین همواره متناسب با نیاز برنامه ساخت یک تا دو سال آینده این تجهیزات سفارش می‌شوند و سازندگان نیز ساخت را در دستور کار قرار می‌دهند و مطابق برنامه تحویل و راه‌اندازی می‌شوند.
چه طرح‌هایی از ناحیه شرکت ملی گاز برای اجرا به این شرکت معرفی شده است؟
اجرای طرح هوشمندسازی شبکه توزیع گاز، تکمیل خط دهم سراسری، تکمیل حلقه شرقی کشور، اجرای قطعه دوم میناب- سیریک برای صادرات گاز به عمان، قطعه اول اردبیل- گرمی، ۵۰۰ کیلومتر شبکه در سیستان و بلوچستان، ۳۰۰ کیلومتر شبکه در خوزستان، آستارا- اردبیل، تصفیه‌خانه سدگلال، اسکله صادراتی شماره ۱۰ عسلویه، اجرای شبکه انتقال و صادرات ال‌پی‌جی سرد و گرم و... ابلاغ شده است.
یکی از اهداف و برنامه‌‌های این شرکت حضور در زمینه ذخیره‌سازی گاز بوده در این زمینه چه اقداماتی صورت گرفت؟
۷ طرح ذخیره‌سازی در دستور کار این شرکت بوده که بحمدالله ۵ قرارداد پیمانکاران خود را شناسایی کرده و فعالیت‌‌ها شروع شده‌اند.
در شوریجه سه دکل حفاری مستقر است که برنامه افزایش آن تا ۶ دستگاه وجود دارد، در میدان‌‌های بانکول، مختار و قزل‌تپه پیمانکاران فعالیت‌‌ها را شروع کرده‌اند. در مورد دو میدان نصرآباد و یورتشا نیز شرح کار در حال تکمیل است و ان‌شاءالله بهار وارد فرایند مناقصه و انتخاب پیمانکار می‌شود.
با این دو میدان عملاً فعالیتهای ابلاغ شده جهت ذخیره‌سازی به شرکت ما در فاز یک تعیین‌تکلیف خواهد شد و منتظر ابلاغ جدید خواهیم ماند.
چرا در دولت قبل، ذخیره‌سازی به فراموشی سپرده شد و از محل تعلل در راه‌اندازی طرحهای ذخیره‌سازی در سال‌های قبل چه میزان عدم‌النفع تحمیل شد؟
در دولت یازدهم به عنوان یک استثنا که در دوران جنگ تحمیلی هم رخ نداد عدم اجرای یک قرارداد در حوزه توسعه میادین بود و در دولت دوازدهم هم برخی فعالیتهای معدود و کوچک در میادین داخلی(و نه میادین مشترک) و طرحهای فاقد درآمد و اولویت در دستور کار قرار گرفت و در این خصوص متأسفانه نظرات کارشناسی به کناری نهاده شد. به موازات توسعه میادین نفتی و گازی، موضوع ذخیره‌سازی که از جنس همین فعالیتهای توسعه‌ای است از اولویت خارج شد که برخی مسئولان امر اعلام کردند که ذخیره‌سازی غیر اقتصادی است به جای تنظیم مدل اقتصادی با سازمان برنامه و بودجه متأسفانه امنیت تأمین انرژی را فدا کرده و آهنگ طرحهای ذخیره‌سازی کند شد. مشکلات حادث شده برای تأمین گاز مشترکان خانگی، تحمیل بار تأمین گازوئیل زمستانی به ناوگان حمل‌و‌نقل و سامانه واردات و توزیع گازوئیل و قطع سوخت برخی صنایع و از همه مهمتر زمینه‌سازی تبلیغات سوء زمستان سخت علیه ایران و له ویژه کارکنان خدوم شرکت ملی گاز ایران و... کمترین عدم‌النفع این تحلیل ساده‌انگارانه بود در حالی که کشورهایی که چند برابر ایران تولید گاز دارند چند برابر ایران هم ظرفیت ذخیره‌سازی ایجاد کرده‌اند. امیدوارم در یک مسیر و مدار منطقی، بتوانیم ذخیره‌سازی را به عنوان ابزار منطقی مدیریت اوج مصرف در اختیار راهبران شبکه انتقال و توزیع گاز قرار دهیم.
مراحل گاز‌رسانی به شهر‌های زابل و خاش در چه وضعیتی است؟
شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران شبکه انتقال گاز زابل، خاش و پالیزان را به طور کامل راه‌اندازی و به مردم عزیز سیستان و بلوچستان تقدیم نمود و این روز‌ها با اجازه دیسپچینگ ملی گاز خط لوله عظیم ایرانشهر- چابهار در مدار قرار خواهد گرفت تا بحق در شرکت ما نام سال سیستان و بلوچستان به خود بگیرد چرا که بیش از ۵۰ درصد افتتاح‌های ما در استان سیستان و بلوچستان بود. طرحهای توسعه‌ای را که در این استان کلید می‌خورد از حجم استعلاماتی که از شرکت ما می‌شود می‌توان به خوبی تشخیص داد که بحمدالله از استعلام‌های همه کشور پیشی گرفته و این اثبات و تحقق شعار «گاز محور توسعه» است، بود. این استعلام‌ها گواه آهنگ دلنواز توسعه در بخش کشاورزی و صنعتی در این استان است و ان‌شاءالله بزودی این استان چهره دیگری را تجربه خواهد کرد.