افزایش تولید 10 میلیون مترمکعب گاز با 100 میلیون یورو سرمایه‌گذاری
تولید 23 درصدی از کل تولیدات گازی کشور در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، شرکتی که فعالیت‌های آن بر انجام مأموریت‌هایی چون اکتشاف، توسعه، تولید نفت خام، گاز طبیعی و فرآورش و همچنین حمل و نقل فرآورده‌های نفتی متمرکز است. محدوده جغرافیایی عملیات این شرکت، در محدوده تقریبی استان‌های لرستان، کردستان، کرمانشاه، مرکزی، قم، ایلام، خراسان، آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، فارس، بوشهر، هرمزگان و چهارمحال و بختیاری متمرکز است. برآورد شده که میزان نفت خام تولید شده این شرکت در سال گذشته دست‌کم 28 میلیون و 369 هزار بشکه بوده است. مهدی حیدری، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران در گفت‌و‌گویی از جزئیات آخرین اقدامات انجام شده در این شرکت طی سال 1401 می‌گوید:
مهم‌ترین ضعف‌ها و قوت‌های این شرکت چه بوده است و برای رفع مشکلات موجود، چه برنامه‌هایی را اجرایی کرده‌اید؟
شرکت نفت مناطق مرکزی با دارا بودن حوزه وسیعی از فعالیت‌های متنوع در زمینه تولید، فرآورش و نگهداشت تولید از میادین مختلف نفت و گاز در وسعت اقلیمی متنوعی از کشور دارای مجموعه‌ای از تأسیسات و نیروی انسانی متخصص در زمینه‌های مختلف فنی، مهندسی، تعمیراتی و تولیدی است که این موضوع باعث ایجاد سطح وسیعی از دانش و تجربه در زمینه‌های مختلف نفت و گاز در کشور شده است.
این موضوع از جمله نقاط قوت شرکت نفت مناطق مرکزی ایران بوده است، ولی با وجود نیروهای متخصص و توانمند به دلیل ضعف‌های ساختاری و سازمانی و همچنین عدم تکمیل و ارتقای دانش فنی به دلیل کاهش آموزش حین خدمت و دیگر موارد انگیزشی برای توسعه نیروی انسانی، میزان بهره‌وری مطلوب در پاره‌ای از بخش‌ها حاصل نشده که با ارتقای سطح آموزش و ایجاد فرصت‌ها و دیگر عوامل انگیزشی، افزایش کارایی پرسنل مدنظر است.
از ازدیاد برداشت، به عنوان یکی از برنامه‌های مورد انتظار این شرکت یاد می‌شود. در این راستا، چه اقداماتی صورت گرفته و میزان رشد در این مسیر چقدر بوده است؟
از جمله برنامه‌های 4 سال آتی شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، اجرای طرح‌های توسعه میادین گازی خشکی به منظور ایجاد ظرفیت جدید تولید گاز در کشور است که بر اساس مصوبه هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران و مجوز شورای اقتصاد به این شرکت محول شده است.
نظر به تعدد و پراکندگی جغرافیایی میادین و همچنین وجود فاصله تا پالایشگاه‌های دریافت‌کننده گاز تولیدی، حجم بالایی از فعالیت‌ها از جمله مطالعات مهندسی، احداث جاده دسترسی و موقعیت، عملیات حفاری، احداث تأسیسات فرایندی، خطوط انتقال و جریانی، برق‌رسانی، مخابرات، راه‌اندازی و تولید از این میادین در حوزه گسترده‌ای از پهنه استان‌های فارس، خراسان، بوشهر، قم، کرمانشاه و ایلام باید به انجام برسد.
لذا این شرکت از مراحل ابتدایی انجام مطالعات امکان‌سنجی نسبت به تعیین استراتژی توسعه و شناسایی نیازمندی‌ها و تجدید ساختار سازمانی و تفکیک فعالیت‌ها، متناسب با موقعیت جغرافیایی، محل ارسال محصول تولیدی، حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز، وابستگی فنی و پیچیدگی‌های اجرایی و نیازهای عملیاتی اقدام کرد.
در این راستا، مجموعه فعالیت‌ها در قالب 11 طرح اصلی تقسیم‌بندی و بر این اساس مجریان 11 طرح تفکیکی مشخص شد و مطابق با استراتژی کلی، تعیین و برنامه‌ریزی جهت انجام مطالعات مفهومی و مهندسی پایه آنها در دستور کار قرار گرفته است.
پس از هدف‌گذاری تولید زودهنگام توسط شرکت ملی نفت ایران و ابلاغ به منظور تسریع در تولید بخشی از گاز طی سال‌های 1402 و 1403 به این شرکت، مطالعه و ارزیابی طرح‌های زودبازده انجام شد و توسعه زودهنگام میادین دی، آغار، توس و خارتنگ تحت عنوان طرح تولید زودهنگام تعریف شد.
در حال حاضر طرح تولید زودهنگام به عنوان بخشی از طرح ضربتی توسعه میادین خشکی با استفاده از منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران برای تولید در زمستان سال‌های 1402 و 1403 توسط مجریان مرتبط در حال انجام است.
در این خصوص پس از انجام محاسبات و طراحی لازم و تهیه شرح کار و برگزاری مناقصه عمومی اجرای پروژه‌های مرتبط با تولید زودهنگام میادین دی و آغار در حال انجام بوده و پروژه‌های اجرایی میادین توس و خارتنگ در مرحله تشریفات مناقصه جهت انتخاب پیمانکار است.
در خصوص بقیه میادین نیز مناقصات انتخاب مشاور جهت انجام مطالعات مفهومی، مهندسی پایه و تهیه اسناد مناقصه EPC انجام شده و همگی در حال مطالعه است.
از این میان، مطالعات مهندسی پایه طرح توسعه میادین دی، توس، سفیدزاخور، سفیدباغون و هالگان پایان یافته و مطالعات ایستگاه‌های تقویت فشار شانول و سرخون در مراحل پایانی بوده و مطالعات بقیه میادین نیز شروع شده است.
با توجه به الزام سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه‌ای و صیانت از مخازن در سال‌جاری، چه میزان سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها صورت گرفته است؟
شرکت نفت مناطق مرکزی ایران با سهم تولید 23 درصدی از کل تولیدات گاز کشور به عنوان یکی از اصلی‌ترین شرکت‌های تولید گاز به شمار می‌رود.
با توجه به نیاز کشور به افزایش تولید گاز، پروژه‌هایی با عنوان پروژه‌های طرح ضربتی تولید گاز با برآورد کل هزینه حدود 3، 633 میلیون دلار و با هدف افزایش تولیدات گاز به میزان حداقل روزانه 100 میلیون متر مکعب، در سال 1403 در این شرکت نیازسنجی شد.
در این راستا تاکنون اقدامات وسیعی در زمینه هماهنگی‌ها و ایجاد بستر لازم برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در حوزه‌های بالادست، میان‌دست و پایین‌دست این میادین و همچنین نگهداشت سقف توان تولید میادین گازی صورت پذیرفته است.
در این زمینه، تاکنون 7 مورد تفاهمنامه همکاری بین شرکت ملی نفت ایران، شرکت نفت مناطق مرکزی ایران و شرکت‌های داخلی و بین‌المللی در مورد توسعه میادین گازی طرح ضربتی از جمله میادین مدار، ارم، پازن، آغار2، دی، خارتنگ، گردان، سفیدباغون، سفیدزاخور، هالگان، توس و احداث ایستگاه‌های تقویت فشار میادین گازی شامل سرخون و شانول و توسعه پالایشگاه فراشبند در سال‌جاری امضا و اجرایی شده که در اغلب تفاهمنامه‌ها پیشنهاد‌های فنی و مالی دریافت شده و در مرحله مذاکرات قراردادی هستند.
انتظار می‌رود با اجرایی شدن و واگذاری قراردادهای مذکور حدود 3، 346 میلیون دلار سرمایه خارجی جذب شود.
از این میان تفاهمنامه‌های مذکور با اجرا و اتمام قراردادهای پروژه‌های ایستگاه تقویت فشار نار، کنگان و چشمه‌خوش و پایدار غرب حدود 5/274 میلیون یورو در راستای نگهداشت و افزایش توان تولید میادین مذکور جذب خواهد شد.
در یک بررسی مشخص شده که میزان دستیابی به برخی از اهداف از جمله نگهداشت و افزایش توان تولید میادین نفت‌شهر، توسعه میدان گازی تنگ بیجار، کمانکوه و نگهداشت و افزایش توان تولید میدان دانان در سال گذشته طبق برنامه پیش نرفته، برای اصلاح این رویه چه اقداماتی صورت گرفته است؟
متأسفانه تغییرات نرخ ارز و تورم موجود خصوصاً در بخش تأمین کالا در سالیان اخیر مانع بسیار مهمی در جهت اجرای بموقع پروژه‌ها از جمله پروژه‌های مذکور شده است.
در این زمینه ایجاد تنگناها و مشکلات جانبی و غیر قابل پیش‌بینی برای بعضی از پیمانکاران نیز مزید بر علت شده و باعث عقب‌ماندگی پیشرفت واقعی اجرای پروژه نسبت به برنامه شده ولی به‌رغم این مشکلات و با تلاش همکاران مجموعه، پیشرفت نسبی این پروژه‌ها در مقایسه با دیگر شرکت‌های تابعه بیشتر بوده و اخیراً نیز راه‌اندازی بخشی از چاه‌های میدان دانان به انجام رسیده است. تعدادی از چاه‌های میدان تنگ بیجار نیز در مراحل پایانی اجرا قرار دارند.
در حال حاضر نیز با تغییر ساختار اجرای پروژه‌ها و پیگیری جهت رفع مشکلات پیمانکار و بهبود تأمین منابع مالی مورد نیاز ،گام‌های اساسی برای تسریع در روند اجرا و تکمیل این طرح‌ها برداشته شده است.
با توجه به اجرای تکلیفی چون نگهداشت توان تولید میدان شانول، گازی تابناک، میدان گازی خانگیران و میدان گازی نار/ کنگان، این طرح‌ها در سال‌جاری تا چه میزان پیشرفت داشتند و بهره‌برداری از آنها چه زمانی برآورد می‌شود؟
طرح‌های نگهداشت تولید از میادین گازی وراوی، هما و تابناک با پیشرفت کلی بیش از 60 درصد در حال انجام بوده و پیش‌بینی می‌شود در زمستان 1403 بخش اصلی این طرح‌ها در مدار تولید قرار گیرند.
قرارداد طرح بازآرایی ایستگاه تقویت فشار نار نیز در قالب EPCF و با استفاده از تکنولوژی سازنده داخلی اخیراً منعقد و شروع به کار نیز به پیمانکار ابلاغ شده است و طبق برنامه قبل از زمستان 1403 باید به اتمام برسد.
در خصوص ایستگاه تقویت فشار کنگان نیز مطالعات پایه انجام شده و پس از اخذ مصوبه شورای اقتصاد واگذاری آن انجام خواهد شد و مدت زمان اجرای آن نیز سه سال است.
پروژه‌های نگهداشت میدان خانگیران نیز در قالب حفاری و راه‌اندازی چاه‌های جدید مطابق برنامه تعهد تولید تکلیفی به‌صورت مستمر و سالانه در حال انجام است.
یکی از برنامه‌های آینده، افزایش تولید 10 میلیون مترمکعبی گاز در آن شرکت بوده، برای تحقق این امر، چه میزان سرمایه‌گذاری لازم بوده و آیا این عدد در سال آینده محقق خواهد شد؟
افزایش تولید 10 میلیون مترمکعب گاز در سال آتی مربوط به توسعه زودهنگام میادین دی، آغار و توس با مبلغی حدود 100 میلیون یورو از منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران برای زمستان سال 1402 برنامه‌ریزی شده است. پروژه‌های میدان آغار که تأمین‌کننده 40 درصد این تعهد بوده در حال حاضر با پیشرفت حدود 60 درصد در حال انجام بوده و پروژه‌های میدان دی نیز واگذار شده و چالش عمده تولید از میدان دی و توس، تأمین کالا و اجرای خطوط لوله انتقال مربوطه است.
با توجه به تکلیف ذخیره‌سازی از جمله نگهداشت توان تولید میادین گازی سراجه قم / البرز، مهم‌ترین برنامه‌های این شرکت برای بهبود در این مسیر چه بوده است؟
درصورت تأمین مستمر گاز در 8 ماهه سرد سال توسط شرکت ملی گاز ایران، استفاده حداکثری از ظرفیت ذخیره‌سازی در میدان سراجه را به دنبال خواهد داشت که در پی آن تولید پایدار گاز در میزان تکلیفی در 4 ماهه سرد سال تحقق خواهد یافت.
با توجه به ضرورت استفاده بهینه از گازهای همراه در میادین، چه تدابیری برای استفاده بهینه از این گازها در نظر گرفته شده است؟
استفاده از گازهای همراه میادین نفتی در قالب طرح‌های مختلف از جمله طرح احداث NGL 3100، احداث ایستگاه‌های جمع‌آوری و تزریق گاز از جمله فعالیت‌ها و اقدامات در دست انجام شرکت نفت مناطق مرکزی ایران است.
قراردادهای چهار میدان خشت، سروستان/ سعادت‌آباد و نفت‌شهر منعقد شده و در حال پیگیری توسط خریداران است و گاز همراه میدان چشمه‌خوش توسط یک شرکت ایرانی در حال ساخت است.