یادداشت
جرایمی که تأثیرگذار نیست
کامران علمدهی
روزنامه‌نگار
چندی قبل جانشین رئیس پلیس راهور ناجا پیشنهاد افزایش 300 درصدی جریمه‌های رانندگی را به منظور کاهش تخلفات مطرح کرد.
شاید در نگاه اول تصور کنیم که با اعمال 300 درصدی مبلغ جریمه‌ها بلافاصله با کاهش تخلفات روبه‌رو می‌شویم اما واقعیت این است که افزایش جریمه به تنهایی نمی‌تواند مانع تخلفات رانندگان شود چرا که تجربه ثابت کرده مجازات‌های مالی برای گروهی از متخلفان بی‌تأثیر است به دو مثال در این باره توجه کنید:
در سال‌های اخیر به سبب تورم لحظه‌ای بسیاری از رانندگان معتقدند که اگر به طور مثال امروز 100 هزار تومان جریمه شوند و آن را پرداخت نکنند سال بعد همان 100 هزار تومان بی‌تردید دیگر ارزش امروز را ندارد به همین خاطر اغلب رانندگان متخلف تا زمانی که قصد فروش خودروشان را نداشته باشند جریمه‌هایشان را پرداخت نمی‌کنند.
به تعبیر دیگر سقف 3 میلیون تومانی جریمه برای توقیف نشدن خودرو می‌تواند تا چندین سال راکد بماند و نه راننده به لحاظ مالی متضرر شده و نه این تنبیه برایش بازدارندگی داشته است.
از سوی دیگر در نظر داشته باشید همانگونه که افزایش قیمت بنزین برای رانندگانی که خودروهای میلیاردی دارند بار سنگین مالی نداشت و مانع دور دور کردن‌های بی‌هدف برخی در خیابان‌های شهر و کاهش ترافیک و استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی نشد افزایش جریمه‌ها نیز برای این گروه چندان مؤثر نخواهد بود و فقط در این میان همیشه قشر ضعیف و کم درآمد هستند که از افزایش هزینه‌ها آسیب می‌بینند.
راننده‌ای که خودروی چند میلیاردی سوار می‌شود نه از افزایش 300 درصدی جریمه می‌هراسد و نه هنگام صحبت کردن با تلفن همراهش پشت فرمان خودرو مجبور است چشم‌هایش مثل عقاب مراقب باشد تا شکار مأموران راهور نشود. او بی‌خیال و راحت جرایمش را مرتکب می‌شود و در صورتی هم که جریمه شد آن را بدون هیچ نگرانی از فشار مالی پرداخت می‌کند.
بنابراین فکر می‌کنید افزایش 300 یا 500 درصدی جریمه تفاوت چندانی برای این دسته از رانندگان دارد؟!
بی‌تردید افزایش هزینه جرایم رانندگی پاک کردن صورت مسأله، انداختن بار مسئولیت بر دوش راننده و نوعی افزایش درآمد برای سیستم است. افزایش مبلغ جریمه ساده‌ترین کاری است که می‌شود انجام داد در حالی که پیشگیری از ارتکاب جرایم و کاهش آن نیاز به فرهنگ‌سازی، قانون، آموزش و تعامل دارد.