گزارش «ایران جمعه» از بی‌اعتنایی به بیش از 26 میلیون کاربر
مدیـــــــران تمایلی به حمایت از اتصــــــــال پیامرسانهای داخلی ندارند
به گزارش هفته نامه «ایران جمعه» وزارت ارتباطات اواخر سال گذشته و در پی فیلترینگ شبکه‌‌‌های اجتماعی اجرای طرحی را وعده داد که با هدف تسهیل ارتباطات کاربران در دستور کار قرار گرفته بود.
طرح اتصال پیامرسانهای داخلی به منظور راحتی در ارسال پیام که قرار بود در دهه فجر سال گذشته عملیاتی شود، با چند ماه تأخیر اجرا و اعلام شده که در حال حاضر چهار پیام‌رسان بله، ایتا، آی گپ و گپ به یکدیگر متصل هستند.
نه تنها انعکاس رسانه‌‌ای این طرح بلکه بسیاری از سؤالات بی‌پاسخ پیرامون آن موجب شد تا «ایران جمعه» به سراغ مدیران پیام‌رسان بله، گپ، آی گپ و‌‌ایتا رفته و نظرات آنها را جویا شود که البته هیچ کدام حاضر به پاسخگویی و مصاحبه نبودند.
قائم مقام پیام‌رسان بله، امین تجملیان نیز که بهمن ماه سال گذشته به یکی از رسانه‌‌‌ها گفته بود واژه اتصال مبهم است و ماجرا یکپارچگی یا اتصال نیست بلکه صرفاً یک پروتکل واحد ارتباطی مثل پروتکل SMTP در ارسال‌‌ایمیل است، حاضر به مصاحبه با ایران جمعه و حداقل شفاف‌سازی این طرح و مزایا و معایب آن برای کاربران نشد.
مدیرعامل پیام‌رسان گپ نیز بهمن ماه سال گذشته در این زمینه به زومیت گفته بود اگر ارتباط متقابل پیامرسانها وجود نداشته باشد کاربرها محدودیت‌های جزیره‌ای پیدا می‌کنند و نمی‌توانند به صورت کامل به همه خدمات دسترسی داشته باشند.مهدی انجیدنی نیز حاضر به پاسخگویی در خصوص سؤالات نبود. همچنین رسول کاظمی، مدیر عامل آی گپ، محسن غفاری مدیر ایتا و کاظم کیال مدیر بله نیز حاضر به مصاحبه نشدند.
این در حالی است که براساس آخرین آمار روابط عمومی وزارت ارتباطات، فعالیت ماهانه کاربران تا سوم دی‌ماه 1401، در پیامرسانهای بله ۱۰.۴۲ میلیون، ایتا ۱۶.۴۵ میلیون و روبیکا ۳۲.۶ میلیون کاربر بوده است.همچنین فعالیت روزانه کاربران تا سوم دی‌ماه برای بله حدود چهار میلیون کاربر، ایتا ۱۰.۳ میلیون و روبیکا ۱۷.۷ میلیون کاربر اعلام شده است. به نظر می‌رسد در حالی که پیامرسانهای داخلی با طرح‌‌‌های رنگارنگ به دنبال جذب کاربر هستند اما عملاً انفصال عمیقی با کاربر داشته و حاضر به پاسخگویی در مقابل طرح‌‌‌های اجرا شده نیز نیستند. سکوت مدیران پیامرسانها از جمله بله و ایتا که ماهانه بیش از 26 میلیون کاربر و نزدیک به یک چهارم جمعیت کشور را شامل می‌شود، گویای اجرای باری به هر جهت طرح‌‌‌ها و شاید تمکین در مقابل طرحی مبهم است.
چرا طرح اتصال مطرح شد؟
بعد از فیلتر شدن شبکه‌‌‌های اجتماعی وزارت ارتباطات از مردم خواست تا پیامرسانهای داخلی را مورد استفاده قرار دهند. به همین ترتیب کاربر بین انواع پیامرسانها سرگردان بود و اگر مخاطبش به عنوان مثال در بله فعالیت داشت و خود وی در‌‌ایتا، نمی‌توانست با او ارتباطی داشته باشد و دوباره به زور وی‌پی‌ان به آنها متوسل می‌شد تا بتواند امورخود را از طریق واتس آپ، تلگرام و‌‌اینستاگرام منتقل کند.این موضوع زمانی پیچیدگی بیشتری به خود می‌گیرد که تما‌‌می امور اداری، فعالیت نهادهای دولتی و بخش خصوصی در بستر اینترنت انجام می‌شود و نهادها نیز مجبور به استفاده از پیام‌رسان هستند.
در زمان اعتراضات اعلام شد که اگر پلتفرمهای خارجی می‌خواهند در‌‌ایران فعالیت کنند باید دفتری دایر کرده و فعالیت کنترل شده تابع کشور داشته باشند که عملاً امکان پذیر نبود. به همین ترتیب وزارت ارتباطات با طرحی که در ابعاد و نوع اجرا با ابهام مواجه بود راه حلی را به میان آورد.
قرار شد پیامرسانهای داخلی به هم متصل شوند تا در نهایت پیام کاربری که در یک کدام ارسال می‌شود در دیگری دریافت شود.
بعد از اتصال قرار است چه اتفاقی بیفتد؟
در به‌روزرسانی جدید بندی در بخش تنظیمات پیامرسانهای داخلی اضافه شده که می‌توانند به یکدیگر طبق روندی که شرح داده خواهد شد، متصل شوند و به همین ترتیب پیا‌‌می که از یک پیام‌رسان ارسال می‌شود در پیام‌رسان دیگر قابل دریافت و مطالعه است.
برای فعالسازی این ویژگی مراحل زیر را دنبال کنید:
1. روی گزینه سه خط در سمت چپ بالای پیام‌رسان ضربه بزنید.
2. به قسمت تنظیمات و سپس حریم خصوصی و امنیت بروید.
3. گزینه ارتباط با سایر پیامرسانها را فعال کنید.
4. اکنون آن‌‌‌هایی که گزینه ارتباط با سایر پیامرسانها را فعال کرده‌اند در لیست مخاطبان شما دیده می‌شوند.
ابهام در حریم خصوصی کاربر
سؤال این است که اگر این طرح مورد تأیید وزارت ارتباطات است چرا پیامرسانهای داخلی از آن حمایت نکرده و حاضر به پاسخگویی به افکار عمومی نیستند. آن هم طرحی که با این پیش‌فرض اجرا شده که توسعه خواهد داشت به‌طوری که وزارت ارتباطات هنوز این امکان را برای دو پیام‌رسان روبیکا و سروش پلاس فراهم نکرده اما ارتقای طرح را با هدف اتصال این دو پیام‌رسان در برنامه دارد.
از جمله سؤالات کاربران این است که چقدر این طرح ضامن حریم خصوصی کاربر است آن هم درست زمانی که پیا‌‌می در یک بستر ارتباطی دیگر نیز دیده می‌شود؟
سؤال دیگر این است که چرا چنین طرحی در مقابل خلأهای فیلترینگ شبکه‌‌‌های اجتماعی که در کل دنیا استفاده می‌شود، به عنوان راه حل مطرح شده و به عنوان مثال نهادهای داخلی برای فعالیت‌‌‌های بین‌المللی خود چگونه می‌خواهند از بستر پیام‌رسان داخلی موفقیت حاصل کنند؟
از طرفی با توجه به‌‌اینکه برخی از پیامرسانها در برخی تلفن‌‌‌های همراه قابل نصب نیست، چگونه اتصال پیامرسانها قرار است دغدغه ارسال پیام چنین کاربرانی را مرتفع کند؟
این در حالی است که بخش عمده مراودات اینترنتی همچنان در شبکه‌‌‌های اجتماعی تلگرام، اینستاگرام و واتس آپ انجام می‌شود و هنوز هم بسیاری از نهادها در چنین شبکه‌‌‌هایی عضویت و فعالیت دارند. پیام‌رسان تلگرام با وجود فیلترینگ در حال حاضر یکی از دو پیام‌رسان محبوب کاربران ایرانی است. طبق آخرین آمارها 45 میلیون ایرانی در تلگرام عضو هستند و روزانه ۱۵ میلیارد پیام از طریق‌‌این شبکه اجتماعی رد و بدل می‌شود. هم‌اکنون ۱۷۰ هزار کانال در‌‌این پلتفرم توسط کاربران ایرانی ایجاد شده است که از‌‌این میزان ۱۱ هزار کانال بیش از ۸ هزار عضو دارند. همچنین، وضعیت برای اینستاگرام و واتس آپ که به‌تازگی مسدود شده نیز به همین منوال است و در هر کدام از‌‌این پلتفرم‌ها بیش از 50میلیون‌‌ایرانی عضو هستند.
پیش از‌‌این حامد منکرسی، معاون سیاستگذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات ایران در برنامه گفت‌و‌گوی ویژه خبری صدا و سیما با اشاره به تعدد پیامرسانهای داخلی و سردرگمی‌کاربران این پیامرسانها اظهار داشت: ما تلاش کرده‌ایم با همکاری پیامرسانها و با بهره‌گیری از تجارب سایر کشورها بویژه اتحادیه اروپا از طریق اتصال متقابل یا همان‌‌اینترکانکشن این مشکل را برطرف نماییم.
وی افزود: یکی از مزایای این طرح افزایش چند برابری مخاطبان‌‌این پیامرسانها خواهد بود که خود جذابیت و انگیزه زیادی برای کسب و کارهای داخلی برای فعالیت در‌‌این پلتفرم‌ها ایجاد خواهد کرد.
منکرسی در خصوص بحث امنیت این طرح خاطرنشان کرد: این موضع یکی از دغدغه‌های اصلی هم ما و هم پیامرسانها و کسب و کارها بوده است. ما در یک‌سال گذشته مطالعات جدی داشتیم و با استفاده از تجربه «مرکز ملی تبادل اطلاعات» سازمان فناوری اطلاعات‌‌ایران و مشارکت خود پیامرسانها تلاش کردیم شبکه‌ای را شکل دهیم که امنیت بالایی داشته باشد و حریم شخصی و اسرار تجاری این پیامرسانها حفظ شده و نیز سهولت استفاده از‌‌این امکان برای کاربران در نظر گرفته شود. لذا در‌‌این زمینه تمهیداتی در نظر گرفته شده است که با بهره‌گیری از استانداردهای روز دنیا حریم شخصی کاربران حفظ شود.
معاون سیاستگذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات ایران در خصوص این پرسش که این طرح چه تأثیری بر کسب و کارهای اینترنتی دارد؛ پاسخ داد: افزایش تعداد کاربران، حجم بالای خدمات و مزیت‌هایی که این سکوها نسبت به نمونه‌های خارجی دارند مثل خدمات مالی و به‌روزرسانی دائمی این خدمات از جمله ویژگی‌هایی است که می‌تواند برای کسب و کارهای اینترنتی جذاب باشد.
آیا با اتحادیه اروپا رقابت می‌کنیم؟
یکی از موضوعات جدی که وزارت ارتباطات در اجرای این طرح به آن تأکید دارد، تمرکز بخشی به کاربران است.این در حالی است که کاربران انتقادهای متعددی به امکانات پیامرسانهای داخلی دارند و الگو‌گیری از مشابه خارجی و صرفاً ساخت یک بستر برای انتقال پیام را کافی نمی‌دانند. کاربران می‌گویند گاهی در خدمات اولیه حتی در دانلود، آپلود و اتصال به پیام‌رسان داخلی و محتواهای آن دچار مشکل می‌شوند و اینکه طرح اتصال می‌خواهد بی‌توجه به این ضعف‌‌‌ها کار ما را راحت‌تر کند، کمی‌دور از واقعیت است.
در عین حال اجرای طرحی مشابه در اتحادیه اروپا موجب شده این باور شکل بگیرد که آیا چنین طرحی صرفاً ادعای رقابت با ایده‌‌‌های جدید حکمرانی رسانه‌‌‌ها است و اگر چنین است، خواسته و نیاز کاربر چقدر دیده شده و چرا بعد از عملیاتی شدن آن، عملاً هیچ پایش میدانی از نظرات کاربران صورت نمی‌گیرد؟
طرحی با عنوان قانون بازارهای دیجیتال که به دنبال ایجاد نوعی اتصال میان اپلیکیشن‌های کوچک با پلتفرم‌هایی نظیر متا است که با تعداد کاربران بالا امکان رقابت را از کسب‌وکارهای دیجیتال اروپایی در بازارهای کوچک‌تر می‌گیرند، در حالی توسط اتحادیه اروپا در حال عملیاتی‌سازی است که موضوع حفظ حریم شخصی کاربران، قابلیت سازگاری اپلیکیشن‌ها با توجه به تفاوت روش‌های پشتیبان‌گیری از داده‌‌ها و پذیرش چنین موضوعی از سوی پلتفرمهای بزرگ نظیر متا در حال بررسی و مطالعه است.این در حالی است که بعد از اجرای طرح اتصال بسیاری از ابهامات به قوت باقی است و مطابق عادتی همیشگی می‌بایست با گذشت زمان در خصوص کارایی داشتن آن دست به آزمون و خطا زد.