راهنمای مختصر حضور اولین هسته اجتماعی در نمایشگاه کتاب
پدر، مادر، فرزندان بشتــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــابید که نمایشگاه شروع شد!
من که توصیه می‌کنم اگر تشکیل خانواده داده‌اید و فرزندی دارید که می‌تواند روی پاهای خودش راه برود حتماً همراه همسر و فرزندان به نمایشگاه کتاب بروید. دوری زدید و هوایی عوض کردید و خانواده هم تفریحی کردند و گامی هم در جهت غنی کردن سبد کالای فرهنگی خانواده خود برداشته‌اید. اصلاً نه فقط نمایشگاه، دست همسر و فرزندان را بگیرید، یا بگویید آنها دست شما را بگیرند و به راسته‌های کتابفروشی مختلف بروید و گهگاهی دوری بزنید. راه دوری که نمی‌رود و اما برای نمایشگاه‌گردی توصیه‌هایی کوچک و کوتاه برای شما دارم که امیدوارم به کارتان بیاید.
راهنمای کوتاه پدر در نمایشگاه
البته وظایف عمومی شما و همسرتان تفاوت زیادی با هم ندارد. موضوع بیشتر به تقسیم وظایف خاص بین شما و همسر گرامی برمی‌گردد. در ابتدا مشخصاً باید روز و ساعت عزیمت به نمایشگاه را مشخص کنید. بعد از این مرحله در مورد بودجه به توافق برسید. این موضوع را با فرزندانتان که به سن درک ابتدایی موضوع رسیده‌اند در میان بگذارید. بودجه هر کدام از بچه‌هایتان را اعلام کنید و از آنها بخواهید هزینه‌هایشان در نمایشگاه را مدیریت کنند. شیوه رفت و آمد را مشخص کنید و در مورد آب آشامیدنی، غذا و دیگر خوراکی‌های مصرفی به یک تصمیم جمعی (با مشارکت فرزندان) برسید. همچنین نتیجه نهایی این مذاکرات را به اعضای خانواده اعلام کنید. اگر فرزند نوجوان دارید محدودیت‌های سنی و ملاحظات خود در کتاب‌های انتخاب شده را با آنها در میان بگذارید، دقت کنید که این ملاحظات باید منطقی، به اندازه و مستدل باشند تا مورد پذیرش نوجوان قرار بگیرند، در این مورد از سختگیری بی‌مورد بپرهیزید. همچنین از همین حالا تکلیف مدیریت راهبری در سالن‌ها را مشخص کنید، همه باید بدانند که چه کسی در سالن‌ها راهنمایی آنها را به عهده دارد. از آماده کردن فهرست غفلت نکنید، تهیه فهرست را می‌توانید به یک بازی جذاب و بانمک بین خودتان تبدیل کنید. می‌توانید برای هزینه در این نمایشگاه محدودیت‌های مالی سبک‌تری در نظر بگیرید و همچنین می‌توانید از فرزندانتان بخواهید پس از خواندن کتاب آن را به شما توضیح دهند یا برایتان تعریف کنند. توصیه می‌کنم اگر فرزند نوجوان دارید استقلال عمل او در انتخاب و خرید کتاب و همچنین تعاملات اجتماعی با دیگران در نمایشگاه کتاب را سرکوب نکنید. بیشتر تلاش کنید ناظری مطمئن و حامی باشید که فرزند دلبندتان بتواند کمی تمرین استقلال کند. کجا از بزرگترین رویداد فرهنگی کشور بهتر؟
راهنمای کوتاه مادر در نمایشگاه
فرض می‌کنیم که تصمیمات قسمت اول بین شما و همسرتان نهایی شده. همچنین فرض این نوشته بر این است که شما پل ارتباطی بین اقتدار پدرانه و خواسته‌های فرزندان هستید. سعی کنید هوای همسر و فرزندان را همزمان داشته باشید. اگر راهبر جمع شمایید، ملاحظات همه را لحاظ کنید. توصیه می‌کنم با استفاده از نقشه نمایشگاه در سالهای قبل (که با یک جست‌و‌جوی اینترنتی پیدا می‌شود) نقشه حدودی گشت و گذار را مشخص کنید. اگر راهبر همسرتان است، نقش یک فرد مستقل اما همکاری کننده را به عهده بگیرید، هم نظرات و خواسته‌های خود را با یک لحن مناسب بیان کنید و هم سعی کنید که بر ارزش‌های کار جمعی پایبند بمانید. اگر فرزندی دارید که 15 یا 16 سال را رد کرده است بهتر است او را در سالنی که دوست دارد بگردد تنها بگذارید و اجازه دهید که خودش کمی برای خودش نمایشگاه گردی کند. مقداری از مبلغی که در منزل مشخص کردید را در اختیار او بگذارید، محدودیت‌های توافق شده را یک بار گوشزد کنید و قرار بگذارید که ساعتی بعد او را در بخش مشخصی از سالن خواهید دید. این یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید انجام بدهید. هم تمرین مدیریت پول است، هم تمرین استقلال عمل، هم سنگ محکی است برای پایبندی به قول و قرارها و هم باعث بالا رفتن اعتماد متقابل بین شما و فرزندتان می‌شود. فرزندان زیر 14 سال را هرگز و حتی ده دقیقه هم تنها در سالن‌ها رها نکنید. باور کنید این دو سه سال بین 13-12 تا 16-15 سالگی برای خودش دنیای دارد. همچنین اگر نوزاد یا بچه خیلی کوچک دارید او را حتماً در بخش کتاب کودک بگردانید، اصلاً اگر با کتاب سر و کار هم نداشته باشد تنوع رنگ‌ها و فضای روشن و گرم این سالن باعث تحریک بینایی و فعالیت بیشتر اعصاب مغزی فرزند شما خواهد شد که بسیار مفید هستند.
راهنمای کوتاه فرزند بزرگ منزل
اولین بار که واقعاً تنها به نمایشگاه کتاب رفتم 17 ساله بودم، آن وقت‌ها نمایشگاه مطبوعات هم در کنار نمایشگاه کتاب برگزار می‌شد و این فرصتی بود برای دیدن روزنامه‌نگاران محبوبم در کنار سیر و سیاحت در دنیای کتاب. قبل از آن یکی دو باری از طرف مدرسه به نمایشگاه رفته بودیم. رفتن به نمایشگاه کتاب یکی از مهم‌ترین کارهایی بود که برای تمرین استقلال انجام دادم، بعدها در شهرستانی نزدیک تهران دانشجو شدم و این استقلال به شکلی تصاعدی بالا رفت. برای تو که روزی هم‌سن و سالت بودم هم همین توصیه را دارم. البته می‌دانم، شما بچه‌ها از ما بچه‌ها هم مستقل‌ترید، هم باهوش‌تر، با معلومات بیشتر و در جهانی خیلی وسیع‌تر و در عین حال کوچک و دردسترس زندگی می‌کنید، بنابراین شاید حرف‌هایم کمی از مُد افتاده به نظر برسد. با این حال برای من، در همان 17-16 سالگی هیچ چیز اندازه خریدن کتابی که خودم انتخاب کرده بودم لذت‌بخش نبود. شاید بگویید اینکه نشد تمرین استقلال عمل و البته احتمالاً در سال 1402 حق با شماست. اما چیزهایی هم هست که بین دیروز و امروز و فردا تفاوتی ندارد. فقط شما هستید که می‌توانید ذائقه خودتان را تربیت کنید، فقط شما هستید که می‌توانید ناشناخته‌ها را کشف و قله‌ها را فتح کنید. به عقیده برخی متخصصین روانشناسی «نوشتن هدفمند و خلق ادبی» بالاترین سطح فعالیتی است که مغز بشری انجام می‌دهد و شما مخاطب عصاره ذهن بشر خواهید شد. تمرین کنید، خوب تمرین کنید که چه می‌خوانید، یاد بگیرید که چگونه خوب را از بد مشخص کنید و صرفاً به توصیه‌های این دوست و آن صفحه مجازی اکتفا نکنید. داستان و ادبیات می‌تواند شخصی‌ترین دژ دفاعی شما در برابر تلاش دنیا برای سست و ضعیف نگاه داشتن شما باشد و دوست دارم که شما، وقتی به سن من رسیدید مایه آه و حسرت تمام جهانیان بشوید. باور بکنید یا نه، همین نمایشگاه کتاب خودمان بهترین شروع است برای رسیدن به آن نقطه، بسم الله.
برای راهنمای فرزندان خردسال لطفاً صفحه مخصوص کودک و نوجوان را مطالعه کنید.
در هر کجا چه چیزهایی خواهید دید؟
به عنوان یک خانواده بخش‌های زیادی در نمایشگاه هستند که ممکن است مورد پسند شما قرار بگیرند. توصیه می‌کنم حتماً یک سر اساسی به غرفه میهمان خارجی نمایشگاه کتاب بزنید که معمولاً دکوری زیبا و فضایی نشاط آور دارد. همایش‌ها، جلسات و برنامه‌های پرسش و پاسخ زیادی روزانه در نمایشگاه برگزار می‌شود که چندتایی از آنها واقعاً جذاب و پرفایده هستند، آنها را پیدا کنید و با اهل و عیال سری بهشان بزنید. رادیو و تلویزیون هم پایگاه‌های ثابت و سیاری در نمایشگاه دارند که برخی از آنها برنامه‌های خوبی اجرا می‌کنند. چی؟ بخش کمک آموزشی؟ اصلاً و ابداً، به خودتان و فرزندانتان لطف کنید و راهتان را تا جای ممکن از سمت سالن‌های آنها دور کنید. طبیعتاً عمده گردش شما در سالن‌های عمومی خواهد بود که با مطالعه مطالب ما در موردش اطلاعات خوبی کسب خواهید کرد، فقط چون شما چند نفر با هم هستید و هر پیچ اشتباه برایتان گران تمام خواهد شد. توصیه می‌کنم که خوب حواستان را جمع کنید، شاید فکر کنید غرفه‌ها در یک سالن چهارگوش عظیم در کنار هم قرار گرفته‌اند که زهی خیالات باطل! سالن عمومی نمایشگاه چیزی است ما بین مخروط، هرم، دایره، متوازی الاضلاع و ذوزنقه که بر بستری مستطیلی قرار گرفته‌اند. در سالن کودک و نوجوان غرفه‌های جذاب زیادی منتظر کودکان شما هستند، گرچه برخی هم خیلی یخ و لوس کار می‌کنند، شما خوب‌ها را بروید و لوس‌ها را به حال خودشان رها کنید. اگر فرزند نوجوان شما به تخصصی خاص در رشته‌های دانشگاهی علاقه دارد سری به سالن ناشرین دانشگاهی بزنید و ناشرین مرتبط با آن علم را پیدا کنید. بقیه ماجرا را فرزند شما و آن آقای متخصص حاضر در غرفه خودشان جلو خواهند برد. فارغ از بودجه و سهم هرکسی که برای خودش خرید می‌کند زیباست که پدر و مادر هم هدیه‌ای از نمایشگاه کتاب برای بچه‌های خودشان بخرند، فقط این یکی را از قبل لو ندهید، خوب صبر کنید تا بودجه اختصاصی فرزندان تمام و حسرت آنها شروع شود بعد خیلی خوشگل و زیبا غافلگیرشان کنید. اگر غذا به همراه آوردید فضای سبز زیادی در مصلی پیدا می‌شود و اگر کمی وقت بگذارید خلوت‌هایش را هم پیدا می‌کنید. خلاصه که... همین!
در آخر...
شما، همین که دور هم تصمیم گرفته‌اید همراه با خانواده به نمایشگاه بیایید روی سر همه مسئولان و دست اندرکاران و فعالان فرهنگی جای دارید. همین که به جای قدم زدن بی‌هدف در خیابان وارد نمایشگاه شدید یعنی چهار بر صفر از خیلی‌ها پیش هستید. کتاب بخرید یا نه همین نفس حضور خانواده‌ها در نمایشگاه ارزشمند است؛ حتی اگر قصد خرید کتاب ندارید به نمایشگاه بیایید، شما رونق این واقعه فرهنگی هستید. اگر هر کسی چیزی جز این در موردتان گفت یک گوشتان را در کنید و دیگری را دروازه، برای خودش می‌گوید. دم شما گرم!