قبل از طبیعت گردی راه و رسم آن را بیاموزیم
سعیده احسانی راد / طبیعت‌گردی یا بومگردی از مهمترین انواع گردشگری است. طبیعت‌گردان در زمره دوستداران محیط زیست و افراد منعطفی هستند که سبک سفر می‌کنند و ابزار طبیعت‌گردی ساده و سازگار با محیط زیست دارند. یک طبیعت‌گرد حرفه‌ای می‌داند که محیط زیست تا چه حد ارزشمند است. پس به طبیعت آسیبی نمی‌زند. می‌توان گفت طبیعت‌گردان سعی می‌کنند اثری از خود در طبیعت به جا نگذارند. آسیب نزدن به بافت طبیعت، درختان، سایر گیاهان و حیوانات و نریختن زباله، مورد توجه آنان است. طبیعت چهار فصل و بکر ایران که در دنیا کم نظیر است، کم کم مورد توجه گردشگران قرار گرفته است، اما طبیعت‌گردی بدون توجه به اخلاق گردشگری و اصول حفاظت از محیط زیست، فاجعه بار خواهد بود. آسیبی که گردشگران بی‌توجه به محیط زیست وارد کرده‌اند، همین حالا هم در مواردی جبران ناپذیر است. پس اگر جزو کسانی هستید که دوست دارید زیبایی‌های گاه بی‌نظیر کشورمان را از نزدیک ببینید، قبل از هرچیز، باید شیوه طبیعت‌گردی را را آموزش ببینید و به دیگران هم آموزش دهید، پیش از آنکه این میراث ارزشمند بیش از این آسیب ببیند و آسیب‌هایش زندگی‌مان را تحت‌الشعاع قرار دهد.
انواع طبیعت‌گردی
طبیعت‌گردی به یک سفر گردشگری محدود نیست؛ این شاخه از گردشگری به شش گروه تقسیم می‌شود و همه جاذبه‌های طبیعی را دربر‌می‌گیرد.
این شش گروه شامل گردشگری اقلیمی، گردشگری ساحلی، گردشگری کوهستانی و برفی، گردشگری جنگل، گردشگری کویری و بیابانی و گردشگری در چشمه‌ها، آبشارها و منابع طبیعی آب‌گرم است.
عباس جندقی، استاد و مدرس تکنیک‌های بومی شده نجات و بقا در طبیعت، درباره وضعیت طبیعت‌گردی در ایران می‌گوید: در ایران معرفی مناطق برای طبیعت‌گردی به‌خوبی توسط طبیعت‌گردها، شبکه‌های اجتماعی و نشریات صورت می‌گیرد. حلقه گمشده در طبیعت‌گردی ایران آموزش است. متأسفانه دسترسی به آموزش‌های طبیعت‌گردی در ایران ضعیف است. تا فرد آموزش نبیند، قدرت استفاده درست از طبیعت را پیدا نمی‌کند و دسترسی‌اش به تسهیلات طبیعت‌گردی ممکن نخواهد بود. کسی که تصمیم به طبیعت‌گردی دارد با سؤالات زیادی قبل از شروع آن مواجه است؛ اینکه نمی‌داند چطور وارد طبیعت شود، چه ابزار و وسایلی را همراه داشته باشد، چطور کمپ بزند که به طبیعت آسیب نزند، اگر در طبیعت با حیوانات مواجه شد چکار کند که به آن آسیب نزند یا مورد حمله حیوانات قرار نگیرد.
به گفته جندقی مؤسسات آموزش طبیعت‌گردی که در فضای مجازی هم در دسترس است، در زمینه آموزش می‌تواند به کسانی که دوست دارند طبیعت‌گردی کنند، کمک کند.
روش‌های کمپ زدن در طبیعت
اگر قصد رفتن به طبیعت دارید باید نکاتی را بدانید تا به طبیعت صدمه نزنید و از مخاطراتی که تهدید کننده در طبیعت است در امان بمانید.
بهزاد اسدی طبیعت‌گرد، توصیه می‌کند با سناریو، طبیعت‌گردی کنید. یعنی قبل از اینکه وارد طبیعت شوید سفر را در ذهنتان برنامه‌ریزی کنید. این سؤال‌ها را بپرسید: اگر گرسنه شدم چه بخورم؟ خیس شدم چطور لباس‌هایم را عوض کنم؟ برای حمام رفتن چه وسایلی لازم دارم؟ کجا باید بخوابم؟ وقتی سؤال‌هایی از این دست را مرور می‌کنید، بهتر می‌توانید برای رفتن به طبیعت وسیله جمع کنید.
اسدی، اطلاع از آب و هوا را ملاک مهمی برای رفتن به طبیعت می‌داند: سفر به کمپ‌های جنگلی از اردیبهشت شروع می‌شود. استان‌های مازندران، گیلان و بخشی از استان اردبیل، آذربایجان شرقی و استان گلستان، مقصد اصلی برای طبیعت‌گردان در بهار است. او می‌گوید: برای رفتن به کمپ‌های جنگلی با اقامت شبانه، همراه داشتن چادر، زیرانداز چادر، کیسه خواب، زیراندار کیسه خواب، اجاق خوراک‌پزی، ظرف و وسایلی که با تهیه آتش مثل هیزم و وسایل گرمایشی و کوله پشتی مرتبط است ضروری است.
کمپ زدن و نکاتش
اسدی این نکات را خاطرنشان می‌کند: بهتر است اعضای خانواده در جریان سفرتان باشند که کجا می‌روید. آنان را حتماً از زمان رفت و برگشت‌تان مطلع کنید. از وجود آنتن تلفن همراه در آنجا مطلع باشید و قبل از سفر آب وهوا را چک کنید. اگر گروهی به طبیعت رفتید و تعداد خانم‌های گروه بیشتر بود، توصیه می‌شود به جاهایی بروید که قبلاً کمپ شده و امنیت دارد. نزدیک رودخانه کمپ نزنید، اگر در جاهایی که متصل به دریاست کمپ زدید، به زمان جزر و مد دقت کنید و اگر به منطقه‌ای رفتید که از شهر و روستا دور بود حتماً به شکل نوبتی یک نفر تا صبح بیدار باشد. هنگام بارندگی، دور چادر را جوی بکنید تا آب از این راه‌ها حرکت کرده و زیر چادرنرود. باید به خواب شب اهمیت دهید تا فردا روز خوبی داشته باشید، پس یک کیسه خواب خوب همراه ببرید. یکسری از وسایل در کمپ زدن کیفیت سفر را بالا می‌برد مثل بیل، تبر، اره و طناب‌های پارکور.
برای چادر زدن به این نکات توجه کنید: محل چادرزنی آبگیر نباشد، ، مستعد رانش زمین نباشد، ، در مسیرریزش سنگ قرار نداشته باشد و در حاشیه رودخانه نباشد. کنار درختان قدیمی و پیر چادر نزنید زیرا احتمال سقوط شاخه‌های شکسته و خشک وجود دارد. روی پوشش گیاهی چادر نزنید، خیلی وقت‌ها دیده می‌شود مسافران نهال‌های روییده در کنار درخت‌ها را با بوته اشتباه گرفته و نهال‌هایی که قرار بوده جای درختان تنومند و قدیمی را بگیرند، از بین می‌برند.
سر و صدا نکنید
اسدی می‌گوید: انسان‌ها میهمان جنگل‌ها هستند، با سر و صدای بی‌اندازه باعث ترس حیوانات و پرندگان نشوید زیرا آنها به عمق جنگل فرار می‌کنند و هرچه به درون جنگل نفوذ کنیم، محدوده حیوانات کوچک‌تر می‌شود. در حال حاضر سال‌هاست وقتی به جنگل می‌رویم حیوانات را نمی‌بینیم. سرو صدا باعث شده حیوانات و پرندگان از آن منطقه فرار کنند.
اصول برپایی آتش
با خودتان هیزم ببرید و برای روشن کردن آتش از شاخه‌های خشک استفاده کنید و دست به شاخه‌های زنده نزنید. اگر زمین خیس بود و چوب‌ها تر، آتش روشن نکنید. به طور کلی، بهتر است در جایی که قبلاً آتش روشن کرده‌اند آتش به پا کنید. زیر درختان آتش روشن نکنید. هنگام ترک کمپ با آب آتش را خاموش کنید و روی هر چیزی که اطراف منقل آتش است آب بریزید.