الناز موسوی یکتا
نویسنده

برقراری ارتباط یکی از مهم‌ترین مهارت‌های ارتقای سطح کیفی زندگی افراد است. اعتمادبه‌نفس، درک متقابل، گوش‌دادن، ارتباط کلامی و... از جمله ترفندهایی است که به برقراری این ارتباط کمک می‌کند.از میان تمام این ترفندها، گوش‌دادن مؤثرترین راه ارتباطی است. خیلی از ما چون به اشتباه فکر می‌کنیم که یک شنونده سراپا گوش هستیم، هیچ وقت به صرافت یادگیری این مهارت نیفتاده‌ایم. خوب گوش دادن مثل فن بیان، یک مهارت آموختنی است.بزرگسالان به طور متوسط ۷۰ درصد اوقات‌شان را درگیر فرایندهای ارتباطی هستند که ۴۵ درصد آن به گوش دادن، ۳۰ درصد به حرف زدن، ۱۶ درصد به مطالعه و ۹ درصد به نوشتن اختصاص می‌یابد. کیفیت ۴۵ درصدی که صرف گوش دادن می‌شود فقط در حوزه کسب‌وکار مؤثر نیست، بلکه بر زندگی شخصی افراد نیز تأثیر گذاشته و موجب گسترده‌تر شدن تعداد دوستان و شبکه‌های اجتماعی، ارتقای عزت نفس و اعتماد به نفس، کسب نمرات عالی‌تر در دوران تحصیل و حتی تقویت سلامتی و تندرستی عمومی بدن می‌شود. همچنین مطالعات نشان داده است که حرف زدن موجب بالا رفتن فشار خون خواهد شد، در حالی که گوش دادن با دقت به اُفت فشار خون می‌انجامد.

 شاید تصور کنید که در تمام روز در حال گوش‌دادن هستید و این مهارت نیازی به آموزش ندارد؛ اما باید بدانید خلاف تصورات ما، فقط بخش اندکی از افراد هستند که به گوش‌دادن وارد هستند.در واقع ما در تمام روز در حال شنیدن هستیم که یک امر عادی و غیرارادی است؛ اما گوش‌دادن یعنی فهمیدن معنای کلام دیگران که این کار نیاز به آموزش و تمرین دارد.هرچند بحث گوش‌دادن یک پیچیدگی و گستردگی خاصی دارد؛ اما با آموختن چند مهارت و پرهیز از تکرار تعدادی از عادت‌های غلط ارتباطی می‌توانیم به سطح مناسبی از گوش‌دادن در ارتباط با افراد برسیم.

شاید این دو توصیه را بتوان از مهم‌ترین سفارش‌های مربوط به گوش‌دادن دانست:
۱.هنگام گوش‌دادن به صحبت‌ فرد
روبه رو برای پاسخ‌دادن آماده نشوید.
ما معمولاً احساس می‌کنیم که در
گفت وگو یا مذاکره یا هر نوع ارتباط با دیگران، اگر بعد از صحبت آنها سکوت کنیم و کمی فکر کنیم و سپس پاسخ دهیم، فرد یا مذاکره‌کننده‌ای ضعیف یا دوستی غیرهمراه محسوب می‌شویم.
درحالی که وقتی بعد از صحبت طرف مقابل کمی سکوت می‌کنیم و سپس حرف می‌زنیم، او احساس می‌کند حرف ارزشمندتری زده و حرفش برای ما هم مهم بوده و ما هم روی حرف او فکر کرده‌ایم.
همچنین، پس از پایان گفت وگو، کسی به‌خاطر نمی‌آورد که ما بعد از حرف‌های او، چقدر سکوت کرده‌ایم و سپس پاسخ داده‌ایم. تنها پاسخ‌های ماست که در ذهن مخاطب باقی می‌ماند.
۲.سؤال پرسیدن، بخش مهمی از مهارت گوش‌دادن است.
اگر دقیق و هوشمندانه سؤال بپرسید، می‌توانید چند ده یا چند صد کلمه بشنوید که به درک بهتر شما از موضوع مطرح شده کمک کند.
سؤال پرسیدن، این اطمینان را به‌طرف مقابل می‌دهد که به حرف‌هایش گوش می‌دهید و باعث می‌شود خودتان دقت و تمرکز بیشتری داشته باشید.
ضمناً فراموش نکنید وقتی را که طرف مقابل صرف پاسخ‌دادن به پرسش شما می‌کند، عملاً در خدمت شماست. بنابراین،  هرگز به فرصتی که در اختیار دیگران قرار می‌دهید تا به سؤالات شما پاسخ دهند، حس بد نداشته باشید.
6 تکنیک مهم برای تمرین مهارت گوش‌دادن. یادتان باشد که این تکنیک‌ها را باید قبل از گوش‌دادن به دیگران آموخت.

توجه‌کردن
روی لحظه متمرکز باشید، تماس چشمی برقرار کنید و به‌عنوان شنونده از جایگاهی محترمانه عمل کنید.

قضاوت نکنید
خودداری از قضاوت‌کردن یکی از راهکارهای حل اختلافات نیز هست که سبب می‌شود تا با درک شرایط و صحبت‌های طرف مقابل، علت پیدایش اختلاف و برطرف‌ کردن آن آسان شود.
منعکس کنید
وقتی شما شنونده هستید، تصور نکنید طرف مقابل خود را به‌درستی درک می‌کنید و یا اینکه آنها می‌دانند که شما حرف آنها را بادقت گوش می‌کنید. با بازگویی دوره‌ای نکات کلیدی، اطلاعات و احساسات طرف مقابل خود را بازتاب دهید. بازتاب حرف نشان می‌دهد شما و طرف مقابلتان در یک طرف هستید.

شفاف‌سازی کنید
هنگام درگیرشدن با موضوع به‌جای گفتن، تأکید بر پرسیدن است. در این حالت گوینده دعوت به تفکر می‌شود و روحیه همراهی در او حفظ می‌شود.

خلاصه کنید
بیان مجدد موضوعات کلیدی در حین مکالمه، درک شما را از دیدگاه طرف مقابل تأیید و تقویت می‌کند. همچنین به هر دو طرف کمک می‌کند تا مسئولیت‌های متقابل و پیگیری را روشن کنند.

در نهایت اگر بخواهم چند نمونه از فایده‌های خوب گوش‌دادن را
 برایتان بگویم باید به نکات زیر اشاره کنم که:

گوش‌دادن یعنی احترام به‌طرف مقابل، دانش شما را افزایش می‌دهد، سبب ایجاد ایده‌های جدید می‌شود و تأثیر زیادی در یادگیری مطالب جدید دارد.
در نهایت زمان گوش‌دادن از این عادات بد بپرهیزید.
نظرات خود را پی‌درپی تکرار نکنید. از هرگونه بی‌احترامی به گوینده بپرهیزید حتی اگر خلاف نظر شما را دارد. سخن گوینده را قطع نکنید. به جزئیات بی‌اهمیت بی‌توجه باشید. به افکار خود مشغول نشوید و تظاهر به توجه نکنید.
مهارت گوش‌دادن نه‌تنها به شما کمک می‌کند با اطرافیانتان ارتباط بهتری برقرار کنید؛ بلکه کلید حل بیش از 90 درصد از مشکلات با حلقه‌های ارتباطی اطرافتان است.