سفر‌به دور‌دنیا از زاویه دید‌ایرانی‌ها
خواندن این سفرنامه‌ها را از دست ندهید
احمد محمدتبریزی
روزنامه‌نگار
خواندن سفرنامه‌ها لذتی وصف‌ناپذیر دارد. هنگام خواندن سفرنامه‌ها، ناگهان خودت را در جغرافیایی متفاوت با مردمانی غریبه می‌بینی و از این حس ماجراجویی سرشار از لذت می‌شوی. از نویسندگان و سفرنامه‌نویسان ایرانی، چند سفرنامه عالی به جا مانده که خواندن‌شان شما را با این نویسندگان همراه و در دیده‌ها و شنیده‌ها و تجربیاتشان سهیم می‌کند.
از پاریز تا پاریس
اینکه شخصیتی ادیب و فرهیخته مثل دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی سفرهایش را نگارش کرده جای خوشحالی زیادی دارد. کتاب «از پاریز تا پاریس» سفرنامه‌های باستانی پاریزی به چند شهر ایران و چند کشور اروپایی است.
باستانی پاریزی در کتابش به اولین سالهای سفر خود که از کوهستان پاریز شروع شد، اشاره می‌کند. سفری که از پاریز به سیرجان شروع شد و در نهایت به اروپا و پاریس رسید. دکتر باستانی پاریزی در طول این سالها دائم در سفر بود و با نثری شیوا و دلپذیر خاطراتش از سفر را به نگارش درآورد. دقت او در جزئیات ستودنی است بویژه زمانی که خاطراتش را با اصطلاحات و داستان‌های کهن فارسی در می‌آمیزد.
چادر کردیم رفتیم تماشا
نشر اطراف با ایده‌ای درخشان سفرنامه‌های به جا مانده از زنان دوران قاجار را منتشر کرده است. شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که زنان دوران قاجار، سفرنامه‌هایشان را انقدر دقیق و جزئی نوشته باشند ولی پس از خواندن‌شان متوجه می‌شویم آنها چه ذوق و قریحه‌ای برای نوشتن سفرنامه‌هایشان داشته‌اند.
یکی از این کتاب‌ها به سفرنامه‌های عالیه خانم شیرازی در دوران قاجار برمی‌گردد که با جزئی‌نگری و لحنی جذاب تمام خاطراتش را ثبت کرده است. قلم طناز عالیه خانم، بویژه زمانی که از اندرونی ناصرالدین شاه قاجار می‌نویسد، هر مخاطبی را بر سر ذوق می‌آورد. خواندن این سفرنامه چشم‌انداز درست و دقیقی از وضعیت زندگی در دوران قاجار می‌دهد که بسیار ارزشمند است.
سفرنامه برادران امیدوار
برادران امیدوار به عنوان اولین جهانگردان ایرانی شناخته می‌شوند. آنها اولین سفر پرماجرایشان را در سال 1333 با موتورسیکلت به سمت افغانستان شروع کردند و پس از آن به هند، جنوب شرقی آسیا، اقیانوسیه، اروپا و امریکا رفتند.
برادران امیدوار به مدت 10 سال دور دنیا را سیاحت کردند و خاطرات‌شان را ضبط و ثبت کردند. خودشان در بخشی از سفرنامه‌شان نوشته‌اند که سفرشان را در دورانی که امکانات سفر مثل امروز نبود انجام دادند و به شگفت‌انگیزترین مقاصد در پنج قاره جهان سفر کردند. خواندن سفرنامه آنها همچنان تازگی دارد و حس هیجان و ماجراجویی را در خواننده بیدار می‌کند.
سفرنامه حاج سیاح
میرزا محمدعلی محلاتی یا همان حاجی سیاح سرگذشت عجیبی در زندگی‌اش داشت. او پس از یکسری اتفاقات در زندگی‌اش، تصمیم به ایرانگردی و جهانگردی گرفت و نخستین ایرانی‌ای شد که در دوران مدرن، جهان را سیاحت می‌کرد.
حاج سیاح سفرهایش را در زمان حکومت قاجارها شروع می‌کند و به مدت 18 سال ادامه می‌دهد. او در طول سفرهایش به کشورهای مختلفی از آسیا تا اروپا و امریکا قدم می‌گذارد و با تزار روسیه، امپراطور بلژیک و رئیس جمهور امریکا دیدار می‌کند و شرحِ همه سفرهایش را می‌نویسد. شهرت حاج سیاح در آن دوران به حدی زیاد می‌شود که ناصرالدین شاه، حاج سیاح را به دربار فرا می‌خواند و از او وضعیت فرنگ را جویا می‌شود. سفرنامه حاج سیاح، گزارشی خواندنی از وضعیت کشورهای مختلف در روزگار قدیم است و خواننده را با مسائل مختلفی آشنا می‌کند.