رئیسجمهوری دیروز در مجلس شورای اسلامی از کلیات لایحه بودجه دفاع کرد
رویکرد بودجه؛ مهار تورم، انضباط مالی و عدالت اجتماعی
رئیسجمهوری دیروز به منظور دفاع از لایحه بودجه سال 1405 کل کشور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی حضور پیدا کرد تا همراه با تشریح کلیات لایحه، رویکردها، اولویتها و سیاستهای اقتصادی دولت در سال آینده را برای نمایندگان تبیین کند. اینکه مهار تورم از مسیر انضباط بودجهای و حذف کسری پنهان امکانپذیر است؛ اینکه تثبیت معیشت مردم از طریق کالابرگ و حمایت مستقیم دولت ممکن میشود، یا اینکه قرار است از مالیات بهعنوان ابزار تحقق عدالت اجتماعی استفاده شود، مهمترین محورهای بودجه سال آینده بود که مسعود پزشکیان به آن اشاره کرد.
متفاوتترین سال برای تدوین بودجه
رئیسجمهوری سخنان خود را با این جمله آغاز کرد که «دولت در شرایط دشوار لایحه بودجه را آن هم بدون وقفه به مجلس تقدیم کرد.» پزشکیان در تشریح چرایی تدوین این گونه لایحه بودجه، توضیح داد: «سال جاری از نظر تدوین بودجه یکی از متفاوتترین سالها بود، زیرا کشور عظیمترین خشکسالی نیمقرن اخیر را پشت سر گذاشت، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش شدیدی داشت و منابع حاصل از صادرات نفت ایران نیز کاهش یافت. دشمنان جمهوری اسلامی تحریمها را تشدید کردند و تلاش داشتند هزینههای اقتصادی بیشتری به کشور تحمیل کنند. همچنین جنگی بزرگ با شرورترین رژیم و استکبار جهانی به کشور تحمیل شد.»
رئیسجمهوری با اشاره به چنین مشکلاتی که در طول یک سال گذشته کشور با آنها مواجه بوده است، اظهارکرد: «همه این عوامل کار تنظیم بودجه سال آینده را دشوارتر کرد، اما دولت تلاش کرد با تمام مقتضیات قانونی جدید منطبق شود و بودجه را دقیقاً در موعد مقرر به مجلس تقدیم کند تا امور جاری کشور دچار وقفه نشود.» در ادامه این توضیحات بود که پزشکیان گفت: «انتظار داریم نمایندگان محترم نیز با توجه به این حساسیتها، با رأی به کلیات و تصویب بهموقع بودجه، به اداره منظم کشور کمک کنند.»
حذف هزینههای غیرضروری
برای کنترل گرانی
بخش بعدی سخنان رئیسجمهوری به تشریح رویکردهای اصلی دولت در تدوین لایحه بودجه 1405 گذشت. رئیسجمهوری اولویت اصلی را «جلوگیری از تورم» دانست و توضیح داد از آنجا که «تورم ناشی از کسری بودجه دولت و بینظمی بانکهاست، دولت در کنار تلاش برای ساماندهی نظام بانکی، تلاش کرده است در سال آینده کسری بودجه نداشته باشد و به همین دلیل علیرغم تورم بالا، بودجه دولت فقط 2 درصد افزایش یافته است.» کاهش قابل توجه هزینههای دستگاهها و حذف ردیفهای اعتباری غیرضروری، برنامههایی است که به گفته رئیسجمهوری، دولت برای سال آینده در نظر گرفته است. پزشکیان گفت: «دولت تلاش کرده است بیشترین فشار را بر خود وارد کند تا آسیب به مردم به حداقل برسد و انتظار دولت این است که نمایندگان محترم نیز کمک کنند تا درآمدهای موهوم و هزینههای محتوم به بودجه اضافه نشود.»
عدالت؛ محور دوم بودجه
رئیسجمهوری دومین محور اصلی بودجه سال آتی را «عدالت» دانست و اظهار کرد: «خود را متعهد میدانم که در مسیر عدالت گام بردارم. با وجود افزایش تنها 2 درصدی بودجه، حقوق کارکنان دولت 20 درصد افزایش یافته است. هرچند این افزایش با تورم متناسب نیست، اما دولت تلاش کرده است با افزایش معافیتهای مالیاتی بخشی از این فاصله را جبران کند.»
وی در توضیح بخش مالیاتی بودجه اضافه کرد: «افرادی که تا 40 میلیون تومان حقوق دریافت میکنند، به طور کامل از پرداخت مالیات معاف شدهاند و حقوقبگیران با درآمد بین 40 تا 93 میلیون تومان فقط 10 درصد مالیات پرداخت خواهند کرد که از این طریق بخش قابلتوجهی از فشار تورم جبران میشود.» پزشکیان در ارتباط با وضعیت بازنشستگان نیز اضافه کرد: «در سال آینده بخش سوم متناسبسازی حقوق بازنشستگان اجرا خواهد شد و با احتساب این متناسبسازی، میانگین رشد حقوق بازنشستگان به 36 درصد میرسد.»
ناترازی یارانهها و مصرف انرژی، موضوع دیگری بود که رئیسجمهوری با نمایندگان مجلس به بحث گذاشت. از جمله اینکه «در سالجاری حدود 6 میلیارد دلار صرف واردات بنزین شد، در حالی که مردم با مشکلات معیشتی مواجه هستند.» پزشکیان با این توضیح، این پرسش را مطرح کرد که «چرا باید چنین میزان ارزی صرف واردات بنزین شود، در حالی که میتوان مصرف را مدیریت و منابع حاصل را مستقیماً به مردم پرداخت کرد؟» وی افزود: «دولت سالانه 290 همت یارانه نان پرداخت میکند، اما در عمل نان با قیمت بالا به دست مردم میرسد. همچنین در بودجه سال آینده حدود 8 میلیارد دلار ارز ترجیحی پیشبینی شده است، در حالی که قیمت کالاها در بازار تفاوتی با ارز آزاد ندارد.»
به همین دلیل بود که پزشکیان تصریح کرد: «این موضوع نیازمند بازنگری جدی است و اولویت اصلی دولت، معیشت مردم است.»
کالابرگ برای تثبیت قیمت کالاهای اساسی
رئیسجمهوری این خبر را هم داد که «با توجه به نوسانات ارزی و آثار تورمی آن، دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد تا قیمت اقلام اساسی برای اقشار مختلف جامعه تثبیت شود.» به گفته پزشکیان، «دولت در کنار اقدامات عدالتمحور، پیشبینی کرده است معادل 170 هزار میلیارد تومان (همت) از محل مالیات بر ارزش افزوده صرف حمایت از معیشت مردم شود تا بخشی از فشار ناشی از گرانی از دوش اقشار مختلف جامعه برداشته شود.»
حمایت از توسعه؛ سومین محور بودجه
سومین محور اصلی لایحه بودجه سال آینده که رئیس جمهوری به آن اشاره داشت، «حمایت از توسعه کشور» بود. پزشکیان گفت که «دولت از محل بودجه عمومی، 600 همت برای طرحهای عمرانی پیشبینی کرده است که معادل اعتبار سال جاری است، اما با ابتکارات جدید تلاش شده است بودجه عمرانی و توسعهای کشور بهصورت جدی افزایش یابد.»
وی یکی از این ابتکارات را «اصلاح فرآیند مولدسازی» دانست و گفت: «در این لایحه 130 همت به تفکیک دستگاهها در قالب جدول پیشبینی شده تا آنها بتوانند اموال مازاد خود را از طریق تهاتر برای تکمیل طرحهای نیمهتمام اولویتدار استفاده کنند.» پزشکیان این را هم گفت که «در سالهای گذشته بخش عمده درآمدهای اختصاصی دستگاهها صرف هزینههای جاری میشد، اما در بودجه سال 1405 پیشبینی شده است 160 همت از این درآمدها به طرحهای عمرانی و اتمام پروژههای نیمهتمام اختصاص یابد. همچنین دولت برای نخستینبار 25 همت برای تأمین قیر در بودجه سال آینده در نظر گرفته است.»
توجه ویژه به پروژههای ریلی
رئیس جمهوری در ادامه سخنان خود، از تصمیم دولت برای اختصاص «دو و یکدهم میلیارد دلار از مجموع درآمدهای صادرات نفت برای اتمام طرحهای ریلی و تکمیل کریدورهای حملونقل کشور» خبر داد. به گفته وی، «با احتساب این ابتکارات در کنار منابع بودجه عمومی، بودجه عمرانی کشور بیش از 80 درصد رشد خواهد داشت.»
شفاف سازی منابع درآمدی دولت
«شفافسازی منابع درآمدی دولت»، دیگر محور مهم بودجه 1405 بود که رئیس جمهوری بر آن تأکید و آن را تشریح کرد.
پزشکیان تأکید کرد: «دولت تلاش کرده است درآمدهای خود را بهصورت واقعی و شفاف در بودجه منعکس کند، بهگونهای که درآمدهای واهی ناشی از صادرات نفت، مولدسازی یا خصوصیسازی که قابلیت تحقق ندارند در لایحه پیشبینی نشود تا از ایجاد کسری بودجه جلوگیری شود.» بنا به همه این توضیحات و دلایل بود که رئیس جمهوری خطاب به نمایندگان تصریح کرد: «این بودجه، بودجه کل کشور است و بودجهای نیست که دولت بهتنهایی آن را اجرا کند؛ بلکه بودجهای است که دولت و مجلس با همکاری یکدیگر آن را پیش خواهند برد.»
مسألهای به نام توزیع نابرابر یارانهها
بخش بعدی سخنان رئیس جمهوری در صحن مجلس و جمع نمایندگان، اشاره دوباره به معضل توزیع نابرابر یارانههای انرژی در حوزههای مختلف اقتصادی کشور بود. پزشکیان از نحوه توزیع یارانههای انرژی انتقاد کرد و گفت: «امروز کسی که یک خودرو دارد، صرفاً با مصرف یک باک بنزین، ماهانه حدود 8 میلیون تومان یارانه پنهان دریافت میکند. اگر مصرف بالاتر برود، این رقم به 20، 30 و حتی 40 میلیون تومان در ماه میرسد؛ همین وضعیت درباره گازوئیل، برق، آب و گاز نیز وجود دارد. در مقابل، بخش قابل توجهی از مردم با مشکلات جدی معیشتی، درمانی و زندگی مواجهند. این نابرابری، نتیجه تصمیمات دولتها، مجالس و سیاستگذاران است.» با این توضیحات، رئیس جمهوری خطاب به نمایندگان مجلس تأکید کرد: «در همان بخش ردیفهای جمعی ـ خرجی بودجه، از مجلس محترم میخواهیم چهارچوبی طراحی شود که این مسائل بهدرستی مدیریت شود. هر آنچه به نام بودجه نوشته میشود، اگر مبتنی بر اسلام و اعتقادات ماست، نباید حتی یک نفر در این کشور دچار مشکل معیشت باشد. این اولویت اصلی ماست.»
نمی شود حکومت کرد
و مردم در رنج باشند
رئیسجمهوری در بخش دیگر سخنان خود در دفاع از کلیات لایحه بودجه 1405، با بیان اینکه «من برای ماندن در قدرت یا حفظ جایگاه، هیچ انگیزهای ندارم»، بر عزم دولت برای توجه ویژه به مشکلات قشر محروم جامعه تأکید کرد و در تشریح چرایی انتخاب این رویکرد در دولت چهاردهم گفت: «اگر نتوانم مشکل مردم محروم را حل کنم، این جایگاه برای من افتخار نیست. نمیشود حکومت کرد و مردم در رنج باشند، بعد صرفاً درباره کمبود حقوق، افزایش مالیات یا کسری بودجه صحبت کنیم، بدون آنکه راهحل واقعی ارائه دهیم.» پزشکیان همچنین با تأکید بر مسئولیت همگانی در قبال معیشت مردم و تحقق عدالت اجتماعی، اظهارکرد: «چه بهعنوان فرد، چه خانواده، چه جامعه و چه بهعنوان گروهی که قدرت در اختیار دارد، همه ما در برابر معیشت مردم و اجرای عدالت مسئول هستیم. این مسئولیت، اختصاص به یک قوه یا یک نهاد ندارد و همه در قبال آن پاسخگو خواهیم بود.»
عادلانهسازی توزیع منابع در بودجه
رئیسجمهوری در ادامه سخنان خود، گفت: «انتظار دولت از نمایندگان این است که در حوزه انرژی، از جمله گاز، برق، گازوئیل و سایر حاملهای انرژی، گامهای اساسی برداشته شود.» وی اولین گام را «نهادینهسازی صرفهجویی» و گام دوم را «عادلانهسازی توزیع منابعی» دانست که به گفته وی، امروز به گروهی خاص داده میشود، اما اکثریت جامعه از آن بهرهمند نیستند. وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: «اگر نتوانیم با زبان و نگاه مشترک حرکت کنیم، قادر به حل مشکلات نخواهیم بود. تصمیم با شماست؛ اگر تصمیم بگیریم مشکل معیشت جامعه را حل کنیم، دولت مصمم است این مسیر را با جدیت دنبال کند و این امر به همکاری و همراهی مجلس محترم وابسته است.»
بــــرش
حل مشکلات معیشتی با اصلاح ساختار بودجه
رئیسجمهوری در پایان نطق خود در جمع نمایندگان و هنگام خروج از مجلس، با خبرنگاران گفتوگو کرد. پزشکیان در این گفتوگو نیز علاوه بر پاسخ به پرسشهای خبرنگاران، دیگر اولویتهای دولت در بودجه 1405 را تشریح کرد.
رئیس جمهوری با تأکید بر لزوم اصلاح ساختار بودجه و هدایت منابع به سمت بهبود معیشت مردم، اظهار کرد: «اعتقاد دارم اگر بودجه کشور با هماهنگی، همدلی و تعامل سازنده با مجلس شورای اسلامی بهدرستی تنظیم شود، منابع کافی در اختیار داریم تا اجازه ندهیم مردم از نظر معیشتی با مشکل مواجه شوند.»
پزشکیان با اشاره به رویکرد انقباضی دولت در هزینههای خود تصریح کرد: «ما به خودمان فشار آوردیم تا جایی که ممکن است بودجه دولت افزایش پیدا نکند، اما از سوی دیگر، بر اساس اعتقاد راسخ خود تأکید دارم، این است که قرآن کتاب عمل است، نه صرفاً کتاب خواندن. قرآن به ما، در مقام فرد، جامعه، خانواده و طبقات مختلف اجتماعی توصیه میکند که به معیشت مردم، بویژه محرومان و نیازمندان توجه شده و مشکلات آنان حل شود.»
رئیس جمهوری ادامه داد: «اگر ما نتوانیم مشکلات معیشتی مردم را حل کنیم، فردا نه توان پاسخگویی به مردم را خواهیم داشت و نه در پیشگاه خداوند پاسخی خواهیم داشت. در چنین شرایطی، مسئولیت ما بیمعنا میشود. بنابراین اصلاح وضعیت معیشت و زندگی مردم یک ضرورت قطعی است.»
پزشکیان با اشاره به نحوه توزیع یارانهها، با بیان اینکه «منابع در اختیار داریم»، اظهارکرد: «امروز باک بنزینی که با یارانه هزار و 500 یا 3 هزار تومان تأمین میشود، ماهانه 8 تا 9 میلیون تومان یارانه دریافت میکند، در حالی که برای معیشت یک خانواده یا یک فرد، گاهی به دنبال پرداختهای 500 یا 600 هزار تومانی هستیم.»
وی با تأکید بر اینکه «این شیوه توزیع یارانه در بنزین قابل اصلاح است و میتوان این منابع را بازگرداند و مستقیماً در خدمت معیشت مردم قرار داد» گفت: «اگر یارانهای که برای باک تریلیها، یدککشها و سایر بخشها پرداخت میشود، با مدیریت صحیح به خود مردم و به کل جامعه اختصاص یابد، بهطور قطع در کشور ما گرسنهای باقی نخواهد ماند، بیماری نخواهیم داشت که درمان نشود، کودکی نخواهد بود که از تحصیل بازبماند و حتی در تأمین منابع لازم برای تقویت نیروهای امنیتی و نظامی نیز با مشکلی مواجه نخواهیم شد.»
وی تأکید کرد: «تحقق این هدف، مستلزم رسیدن به زبان مشترک و نگاه واحد با مجلس شورای اسلامی است.»
رئیس جمهوری با بیان اینکه اولین گام، باور عملی به آموزههای اسلامی است، گفت: «اگر باور داریم مسلمان هستیم، باید نسبت به هشدارها و دستورات الهی مسئولیتپذیر باشیم. اگر منِ مسئول نتوانم معیشت مردم را سامان بدهم، ماندن من در این جایگاه هیچ معنایی ندارد، چراکه نه در این دنیا و نه در آخرت قادر به پاسخگویی نخواهم بود.»
وی افزود: «لازمه حل مشکلات مردم این است که همه دست به دست هم بدهیم. انشاءالله در جلسات کارشناسی مشترک با نمایندگان محترم و گروههای مختلف، مقررات بهگونهای تنظیم شود که در بخش «جمع و خرج» بودجه، این تصمیمات بهصورت دقیق و عادلانه اتخاذ گردد. این مسیر نیازمند تعامل و همافزایی است، نه اینکه تصمیمی اتخاذ شود و فردای آن روز عدهای پشت تریبون بگویند چرا چنین تصمیمی گرفته شده است.»
پزشکیان با اشاره به مقاومت برخی صاحبان منافع در برابر اصلاحات ساختاری تصریح کرد: «منافع برخی افراد آنقدر گسترده است که به محض نزدیک شدن به اصلاح آنها، صداهای زیادی ـ چه آگاهانه و چه ناآگاهانه ـ بلند میشود و ادعا میکنند که این اقدامات به نابودی کشور منجر خواهد شد. در حالی که چنین نیست؛ ما کاری انجام میدهیم که بر اساس عدالت، امکانات کشور به همه مردم برسد و پس از آن بتوانیم گامهای بعدی را در مسیر توسعه برداریم.»
