بیتا میرعظیمی
گروه ایران زمین

«داریوش گل‌علیزاده» مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان در تشریح وضعیت آلودگی هوای نصف جهان به «ایران» گفت: «کیفیت هوای شهر اصفهان بشدت تحت تأثیر منابع متحرک و صنایع بزرگ اطراف قرار دارد. در همین راستا نیز شاخص آلودگی هوا در روزهای اخیر نوسانات زیادی داشته و گاهی به عددهای بالای ۱۸۰ رسیده و سپس کاهش یافته است. این تغییرات ناشی از شرایط جوی و میزان تردد خودروها و کامیون‌هاست.»
 
چرا هوای اصفهان آلوده است؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست اصفهان به «ایران» گفت: «شهر اصفهان بیشتر تحت تأثیر آلودگی ناشی از منابع متحرک مانند خودروهای شخصی، حمل‌ونقل عمومی، سرویس کارکنان دستگاه‌ها و صنایع بزرگ اطراف است. علاوه بر این، محورهای مواصلاتی که خودروهای زیادی از استان‌های دیگر از آن عبور می‌کنند، فشار مضاعفی بر وضعیت آلودگی شهر وارد کرده است.» طبق گفته گل‌علیزاده،«موضوع حمل بار برای صنایع بزرگ نیز اهمیت زیادی دارد؛ به‌طور مثال روزانه حدود ۱۷۰۰ نفتکش حمل بار برای پالایشگاه و صنایع جانبی وارد شهر می‌شوند که معادل ۳۴۰۰ تردد است. همچنین از فولاد مبارکه روزانه ۱۲۰۰ کامیون تردد می‌کنند که معادل ۲۴۰۰ بار رفت‌وآمد است. البته نباید در این میان از نقش مؤثر ناوگان فرسوده حمل بار کشور بر تشدید آلودگی هوا غفلت کرد؛ چرا که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد ناوگان حمل ونقل کشور فرسوده بوده و تأثیر مستقیم بر افزایش و تشدید آلودگی دارد.»
داریوش گل‌علیزاده بیان کرد: «در سال‌های  گذشته شرایط متفاوت بود. به‌طور مثال در سال ۱۳۹۷ وضعیت هوا در کشور بسیار بهتر بود و آن سال به‌عنوان بهترین سال دهه اخیر شناخته شد، زیرا انباشت آلودگی هوا وجود نداشت. اما در سال‌جاری، از نیمه دوم سال تاکنون حدود ۶۶ روز هوای ناسالم ثبت شده است. علت اصلی این وضعیت آن است که اقدام خاصی برای کاهش آلودگی انجام نشده، مصرف انرژی افزایش یافته، جمعیت و تعداد خودروهای فرسوده بیشتر شده و توسعه حمل‌ونقل عمومی به کندی پیش می‌رود. اتوبوس‌های موجود نیز سال‌به‌سال فرسوده‌تر می‌شوند و تعدادشان کافی نیست. حتی اگر اتوبوس‌های جدید وارد شوند تا زمانی که خودروهای فرسوده از چرخه خارج نشوند، تأثیر چندانی بر کاهش آلودگی نخواهند داشت.»
 
فاجعه خاموش مازوت سوزی
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان درباره نقش مؤثر و بسزای مازوت سوزی بر تشدید آلودگی هوای اصفهان گفت: «امسال به نیروگاه شهید مطهری اصفهان حدود ۸۸ میلیون لیتر مازوت کم‌گوگرد اختصاص داده شد، اما به دلیل نبود مخزن کافی تنها ۱۵ میلیون لیتر ذخیره شد که خوراک کمتر از دو روز نیروگاه را تأمین کند. در مجموع، مازوت سوزی در شهر اصفهان حدود ۴۵ روز متوقف شد، اما همچنان آلودگی هوا در این شهر وجود داشت. بنابراین باید تأکید کرد که مازوت‌سوزی به‌عنوان عامل تشدیدکننده آلودگی هوا عمل کرده و شرایط را بدتر می‌کند.» طبق گفته این مقام مسئول، «در حوزه مصرف سوخت نیز تکالیف قانونی رعایت نشده است. از سال ۱۳۸۶ قرار بود سرانه مصرف سوخت از یک لیتر به هفت‌دهم لیتر کاهش یابد، اما امروز میانگین مصرف بنزین در کشور به ۱۲۵ میلیون لیتر رسیده است. مصرف نفت و گاز نیز به همین میزان است. صرف گاز که یک سوخت فسیلی محسوب می‌شود در استان اصفهان روزانه به ۷۲ میلیون مترمکعب گاز رسیده است. از طرفی، اغلب کارخانجات مجهز به سیستم‌های کاهش‌دهنده اکسید نیتروژن نبوده و همین امر باعث تبدیل ترکیبات شیمیایی به ذرات معلق ثانویه می‌شود.» 
 
فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل
 گل‌علیزاده یکی از مشکلات اصلی را ناشی از ناتوانی جایگزینی خودروهای فرسوده دانست و تصریح کرد: «در حال حاضر حدود ۱۷ میلیون موتورسیکلت در کشور وجود دارد. در گذشته مردم با پنج میلیون تومان وام می‌توانستند خودرو را خریداری کنند، اما امروز قیمت خودرو به ۵۰۰ میلیون تومان رسیده و امکان جایگزینی برای بسیاری از مردم وجود ندارد. حتی خرید موتورسیکلت برقی نیز هزینه بالایی دارد. کسانی که در حوزه حمل بار و مسافر فعالیت می‌کنند، نیازمند تسهیلات ویژه هستند.»
گل‌علیزاده اظهار کرد: «ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید مقرر کرده که اگر پروژه‌ای منجر به کاهش مصرف سوخت شود، باید از محل صرفه‌جویی به آن پروژه کمک مالی شود، اما این ماده نیز اجرایی نشده است.» مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان در جمع‌بندی نهایی گفت: «وضعیت آلودگی هوا در اصفهان و سایر کلان‌شهرها نتیجه ترکیب عوامل مختلفی مانند افزایش مصرف انرژی، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل، توسعه‌نیافتگی حمل‌ونقل عمومی، استفاده از سوخت‌های فسیلی، عدم رعایت قوانین و تکالیف و تصمیمات مدیریتی نادرست است. برای حل این مشکل ایجاد محدودیت برای هر نوع فعالیتی که منجر به افزایش مصرف انرژی می‌شود، ضروری است. در مقابل، باید سهم انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش داده و با برنامه‌ریزی جامع، تأمین منابع مالی، نوسازی ناوگان، توسعه حمل‌ونقل عمومی و اجرای کامل قانون هوای پاک در مسیر تحقق هوای پاک گام برداشت. در حقیقت باید تأکید کرد که بدون این اقدامات، وضعیت آلودگی هوا نه‌تنها بهبود نخواهد یافت بلکه در سال‌های آینده بدتر  نیز خواهد شد.»

بــــرش

بارگذاری جدید جمعیتی ممنوع!
داریوش گل‌علیزاده مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان، عدم رعایت قانون هوای پاک توسط دستگاه‌های اجرایی را یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا دانسته و به «ایران» گفت: «امروزه بسیاری از تکالیف قانونی انباشته شده و شرایط اقتصادی کشور نیز مانع اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی شده است. از طرفی، خرید اتوبوس و نوسازی ناوگان نیازمند منابع مالی است که تأمین نشده است. در این میان، تصمیمات مدیریتی نیز اهمیت زیادی دارد. باید از بارگذاری جدید جمعیتی و فعالیتی جلوگیری شود و سیاست‌گذاری‌ها منطبق بر کاهش آلودگی باشد. اما در عمل بسیاری از پروژه‌های شهری در کلانشهرها منجر به افزایش جمعیت، تردد و ترافیک شده و وضعیت آلودگی را تشدید کرده است.» طبق گفته این مقام مسئول، «راهکارهای اساسی برای بهبود وضعیت شامل اجرای برنامه‌های پنج‌ساله و فراهم‌کردن زیرساخت‌ها و الزامات اقتصادی است.»