محبوبه ستارزاده
گروه علم و فناوری

 متخصصان کالج کینگ لندن در تازه‌ترین تحقیق خود، از پهپادها برای جمع‌آوری نمونه‌های بازدم نهنگ‌های قطب شمال بدون لمس این پستانداران عظیم‌الجثه استفاده کردند و برای اولین بار، تأیید کردند که ‌ویروس کشنده morbillivirus در قطب شمال در گردش است. این ویروس می‌تواند بین گونه‌ها جابه‌جا شود و در اقیانوس‌ها سفر کند به همین دلیل تهدیدی جدی برای پستانداران دریایی محسوب می‌شود. محققان امیدوارند این پیشرفت به شناسایی زودهنگام تهدیدات مرگبار برای حیات اقیانوس، قبل از شروع گسترش آنها کمک کند.
دانشمندان دلیل اصلی برخی از موارد به گل‌نشستن دسته‌جمعی نهنگ‌ها و آسیب‌های شدید عصبی و تنفسی این ویروس را بسیار مسری می‌دانند به همین دلیل از کشف آن در قطب شمال بسیار نگران شده‌اند. آنها معتقدند مناطق متراکم تغذیه زمستانی، جایی که نهنگ‌ها، پرندگان دریایی و انسان‌ها در فواصل نزدیک به هم جمع می‌شوند، می‌تواند به مناطقی برای شیوع گسترده بیماری نهنگ‌ها تبدیل شود.

نمونه‌گیری از قطرات تنفسی نهنگ‌ها
در این طرح، پهپادها در قطب شمال به عنوان ابزارهای غیرتهاجمی برای نظارت بر سلامت نهنگ‌ها، بی‌سروصدا آنها را از آسمان زیر نظر دارند و ویروس‌های پنهان را کشف می‌کنند. این پهپادها مترصد بازدم نهنگ‌ها می‌شوند. اسپری مه‌آلودی که از سوراخ‌های تنفسی آنها به صورت یک فواره خارج می‌شود، حاوی قطرات تنفسی مورد نیاز برای غربالگری پیشرفته عوامل بیماری‌زاست. این پهپادها که به ظروف استریل «پتری» مجهزند، به درون مه بازدم نهنگ‌ها هدایت می‌شوند تا قطرات تنفسی را مستقیماً از هوا بگیرند. این تیم علاوه بر نمونه‌های تنفسی، بیوپسی پوست و یک نمونه از یک اندام را نیز جمع‌آوری و هر قطعه را با استفاده از ابزارهای مولکولی پیشرفته برای عفونت‌های پنهان، غربالگری کرد. مجموعه داده‌های این مطالعه، طیف جغرافیایی وسیعی از شمال نروژ، ایسلند و جزایر کیپ ورد را پوشش می‌دهد و می‌تواند سلامت نهنگ‌ها در این مناطق را مورد بررسی قرار دهد.
پروفسور «تری داوسون» از کالج کینگ لندن دراین باره گفت: «نمونه‌برداری با پهپاد، انقلابی بزرگ محسوب می‌شود چراکه به ما این امکان را می‌دهد بدون استرس یا آسیب، عوامل بیماری‌زا را در نهنگ‌های زنده رصد کنیم. این موضوع سبب می‌شود بینش‌های متفاوتی درباره بیماری‌ها در اکوسیستم‌های قطب شمال که به سرعت در حال تغییر هستند، ایجاد شود.»
 او افزود: «پهپادها می‌توانند به عنوان یک سیستم هشدار اولیه عمل کنند و به متخصصان این امکان را بدهد که تهدیدات ویروسی را قبل از اینکه باعث به گل نشستن فاجعه‌بار نهنگ‌ها شوند، تشخیص دهند.» به اعتقاد این محقق، این نظارت مداوم، حیاتی است زیرا عوامل بیماری‌زای پرخطر مانند موربیلی‌ویروس به تنهایی عمل نمی‌کنند؛ آنها با همراه شدن عوامل استرس‌زای محیطی مانند تغییرات آب و هوایی و از دست دادن زیستگاه، عفونت‌های قابل کنترل را به شیوع‌های مرگبار تبدیل می‌کنند. این ویروس از زمان کشف در سال ۱۹۸۷ به عنوان یک تهدید کشنده برای حیات دریایی شناخته شده و محققان معتقدند این گونه ویروس، تاکنون باعث نارسایی‌های ویرانگر تنفسی، عصبی و سیستم ایمنی در نهنگ‌ها، دلفین‌ها و گرازهای دریایی شده است. این پاتوژن بسیار مسری به عنوان یک عامل مرگ و میر دسته جمعی شناخته می‌شود که می‌تواند کل گروه را از بین ببرد. محققان با این روش، همچنین ویروس‌های تبخال(هرپس) موجود در جمعیت‌های نهنگ‌های کوژپشت در سراسر نروژ، ایسلند و کیپ ورد را شناسایی کردند.