شیما جهان بخش
گروه ایران زمین

در شرایطی که تمرکز واردات نهاده‌های دامی بر بنادر جنوبی کشور، هم هزینه حمل‌ونقل را برای واحدهای تولیدی دام و طیور در استان های شمالی کشور افزایش داده و هم زنجیره تأمین را در برابر اختلال‌های مقطعی آسیب پذیرکرده است، مرز اینچه‌برون و منطقه آزاد آن به‌عنوان ظرفیتی مغفول اما راهبردی در شمال کشور، می‌تواند با تکیه بر موقعیت جغرافیایی، دسترسی ریلی، نزدیکی به مراکز تولید و بهره‌گیری از معافیت‌های گمرکی، زمان و هزینه تأمین نهاده‌ها را به‌طور محسوسی کاهش دهد.  ظرفیتی که در صورت فعال‌سازی هدفمند، نه‌تنها گلستان را به هاب واردات نهاده‌های دامی شمال کشور تبدیل می‌کند، بلکه نقش مهمی در پایداری زنجیره تولید، کنترل قیمت محصولات پروتئینی و تقویت امنیت غذایی ایفا خواهد کرد.
این ظرفیت و اهمیت راهبردی مرز اینچه‌برون، همان نکته‌ای است که استاندار گلستان و رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، در گفت‌وگو با «ایران» بر آن تأکید  و با اشاره به موقعیت جغرافیایی، مزیت‌های منطقه آزاد اینچه‌برون و جایگاه گلستان در تولید دام و طیور، ظرفیت‌های مغفول شمال کشور برای واردات نهاده‌ها را تشریح کردند.

ظرفیت اینچه‌برون  برای تبدیل  به هاب واردات نهاده‌های دامی
«علی‌اصغر طهماسبی»، استاندار گلستان با تأکید بر ظرفیت‌های مغفول‌مانده مرز اینچه‌برون در گفت‌وگو با «ایران» گفت: اینچه‌برون به‌دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، دسترسی ریلی و نزدیکی به بازارهای مصرف، توانایی کاهش محسوس زمان تأمین نهاده‌های دامی را دارد و فعال‌سازی این مسیر می‌تواند هزینه‌های تولید را برای دامداران کاهش دهد.
طهماسبی با بیان اینکه هدف استان جایگزینی مسیرهای فعلی واردات نیست،  افزود: راهبرد اصلی، تنوع‌بخشی به مسیرهای واردات نهاده‌های دامی است. هرچه مسیرهای تأمین متنوع‌تر باشند، زنجیره تأمین پایدارتر خواهد بود و در صورت بروز مشکل در یک مسیر، سایر مسیرها می‌توانند نیاز کشور را تأمین کنند. از این منظر، اینچه‌برون یک نقطه اتکای مهم برای استان گلستان، شمال کشور و حتی کل ایران محسوب می‌شود.
وی مهم‌ترین مزیت مرز اینچه‌برون را کاهش هزینه حمل‌ونقل دانست و گفت: واردات نهاده‌ها از بنادر جنوبی کشور به دلیل طول مسیر، هزینه بالاتری دارد، در حالی‌ که نزدیکی اینچه‌برون به مراکز تولید دامی باعث می‌شود نهاده‌ها با قیمت مناسب‌تری به دست  تولید کنندگان برسد و این موضوع به‌صورت مستقیم بر کاهش قیمت تمام‌شده محصولات  اثرگذار است.

بهره‌مندی از معافیت‌های گمرکی
در منطقه آزاد اینچه‌برون
استاندار گلستان با اشاره به عملیاتی شدن منطقه آزاد اینچه‌برون در یک سال گذشته اظهار داشت: وجود منطقه آزاد یک مزیت مضاعف برای استان و منطقه به‌شمار می‌رود، چراکه علاوه بر مرز زمینی، بستری فراهم شده که می‌تواند با ساده‌سازی قوانین، کاهش هزینه‌های گمرکی و تسهیل فرآیندهای اداری، مسیر واردات نهاده‌های دامی را روان‌تر کند.
طهماسبی ادامه داد: در منطقه آزاد اینچه‌برون امکان بهره‌مندی از معافیت‌های گمرکی و تسهیل رویه‌های اداری وجود دارد که این موضوع از معطلی محموله‌ها جلوگیری کرده و مانع ایجاد وقفه در زنجیره تأمین می‌شود. بر همین اساس، این منطقه می‌تواند به یک هاب وارداتی نهاده‌های دامی و طیور در شمال کشور تبدیل شود.
وی با تأکید بر اینکه کاهش هزینه‌های ترخیص و حمل‌ونقل از طریق منطقه آزاد، به‌صورت مستقیم به  تولید کنندگان منتقل می‌شود ، گفت:این روند در نهایت به تعادل قیمت محصولات دامی برای مصرف‌کنندگان منجر خواهد شد. علاوه بر این، منطقه آزاد اینچه‌برون ظرفیت ایجاد سرمایه‌گذاری‌های جدید در حوزه انبارداری، حمل‌ونقل و صنایع وابسته را دارد.

بهره برداری از بزرگ‌ترین
پایانه صادراتی محصولات کشاورزی شمال کشور
استاندار گلستان از اجرای پروژه‌های زیرساختی در این منطقه خبر داد و گفت: بزرگ‌ترین پایانه صادراتی محصولات کشاورزی شمال کشور با سرمایه‌گذاری ۶ میلیون یورویی در منطقه آزاد اینچه‌برون در حال ساخت است  و طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده تا دهه فجر به بهره‌برداری خواهد رسید. همچنین انبارهای موجود در این منطقه از دیگر ظرفیت‌های قابل استفاده برای پشتیبانی از واردات و صادرات محصولات کشاورزی و نهاده‌های دامی است.
 نماینده دولت در استان گلستان افزود: توسعه آزمایشگاه‌های قرنطینه، انبارهای استاندارد و مسیرهای حمل‌ونقل در منطقه آزاد اینچه‌برون در دستور کار قرار دارد و با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی، این منطقه می‌تواند به مرکزی برای تسهیل واردات نهاده‌ها، ایجاد اشتغال و تقویت امنیت غذایی کشور تبدیل شود.

ظرفیت‌های مغفول گلستان
در تأمین نهاده‌های دامی کشور
«ابراهیم هزارجریبی» رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان نیز با اشاره به جایگاه این استان در تولید دام و طیور کشور به «ایران»گفت: گلستان و دیگر استان‌های شمالی طی سال‌های اخیر با چالش‌هایی در حوزه تأمین نهاده‌های دامی مواجه بوده‌اند، در حالی که این استان‌ها خود از قطب‌های اصلی تولید طیورکشور به‌شمار می‌روند.
هزارجریبی با بیان اینکه بخش عمده نهاده‌های دامی کشور همچنان از بنادر جنوبی وارد می‌شود، اظهار  داشت: این در حالی است که گلستان با برخورداری از دسترسی به دریای خزر، بنادر امیرآباد و کاسپین و همچنین مرزهای زمینی با کشورهای همسایه، از ظرفیت مناسبی برای واردات نهاده‌ها با هزینه کمتر و فاصله کوتاه‌تر برخوردار است.
وی  با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته واردات نهاده‌های دامی عمدتاً از مسیر دریای جنوب انجام می‌شود، افزود: باتوجه به اینکه در سال های گذشته کشورهای تأمین کننده محدود بودند؛از نظر اقتصادی، حمل‌ونقل دریایی و مبدأهایی مانند آرژانتین بنادر جنوبی توجیه بیشتری داشت. با این حال، در سال‌های اخیر به‌ویژه با توجه به ملاحظات پدافند غیرعامل و امنیت غذایی، تنوع‌بخشی به بازارهای تأمین نهاده در دستور کار قرار گرفته  و در حال حاضر می توان از ظرفیتهای استان‌های شمالی نیز بهره برد.
رئیس جهاد کشاورزی گلستان تصریح کرد: در همین راستا، بازارهای جدیدی از جمله روسیه و کشورهای حاشیه شرقی دریای خزر مانند قزاقستان فعال شده‌اند و بخشی از نهاده‌های دامی، گندم، دانه‌های روغنی و روغن از طریق بنادر شمالی کشور و دریای خزر وارد می‌شود.
هزارجریبی با اشاره به نقش بنادر شمالی کشور گفت: بنادر امیرآباد و کاسپین ظرفیت پذیرش و تخلیه نهاده‌های دامی را دارند و واردات از این مسیر آغاز شده است. همچنین امکان واردات کالاهای اساسی از طریق کشتی‌های کوچک و بزرگ از دریای خزر به این بنادر وجود دارد.

فاصله کمتر نسبت به بنادر جنوبی یک مزیت اقتصادی  
وی ادامه داد: علاوه بر مسیر دریایی، استان گلستان از نظر سیاسی، تجاری و زیرساختی آمادگی واردات نهاده‌های دامی از طریق مرزهای زمینی با کشورهای همسایه را نیز دارد، اما تاکنون این ظرفیت به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار نگرفته است؛ در حالی که فاصله کمتر نسبت به بنادر جنوبی، یک مزیت مهم اقتصادی برای تولیدکنندگان محسوب می‌شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان با اشاره به اقدامات انجام‌شده در حوزه تنظیم بازار نهاده‌ها بیان کرد: در سال‌های گذشته تعداد محدودی از شرکت‌ها مجوز واردات نهاده‌های دامی را در اختیار داشتند. با پیگیری‌های انجام‌شده، مجوزهایی برای واردات متناسب با نیاز تولیدکنندگان استان صادر شد و در مقاطعی این روند تسهیل شده است.
هزارجریبی افزود: اخیراً نیز این امکان فراهم شده است که فعالان اقتصادی بتوانند از محل ارز حاصل از صادرات خود، کالاهای اساسی از جمله نهاده‌های دامی را وارد کشور کنند. این موضوع می‌تواند به افزایش عرضه و کاهش فشار بر بازار کمک کند.
وی با اشاره به نقش سامانه بازارگاه گفت: با مدیریت وزارت جهاد کشاورزی و تقویت سامانه بازارگاه، فرآیند فروش و توزیع نهاده‌ها تا حدی ساماندهی شده و هدف این است که دامداران و مرغداران بتوانند بدون وقفه، تولید خود را ادامه دهند.
رئیس جهاد کشاورزی گلستان در پایان با اشاره به تأثیر کمبود نهاده‌ها بر بازار اظهار  داشت: افزایش قیمت محصولات پروتئینی در بازار تا حد زیادی ناشی از محدودیت در تأمین نهاده‌های دامی است و هرگونه اختلال در این بخش، مستقیماً بر قیمت تمام‌شده تولید اثر می‌گذارد. پیگیری برای تنوع‌بخشی به مسیرهای واردات و استفاده از ظرفیت‌های شمال کشور می‌تواند نقش مهمی در کنترل بازار و حمایت از تولید ایفا کند.

برش

تأمین امنیت غذایی کشور 

استاندار گلستان در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به تفویض اختیارات رئیس‌جمهوری به استانداران مرزی اظهار  داشت: با همراهی همه دستگاه‌ها و استفاده از این اختیارات، می‌توان امیدوار بود واردات نهاده‌های دامی از مرز اینچه‌برون که کوتاه‌ترین، امن‌ترین و ارزان‌ترین مسیر واردات کالا محسوب می‌شود، بخش قابل توجهی از مشکلات موجود را برطرف کند. این استان در حال حاضر حدود یک ماه از امنیت غذایی کشور را تأمین می‌کند و بهره‌برداری از ظرفیت‌های اینچه‌برون می‌تواند این نقش را تقویت کند.