به منظور مقابله با عفونتها و انواع سرطان
سیستم ایمنی سالمندان، جوان میشود
محبوبه ستارزاده
گروه علم و فناوری
با افزایش سن، بدن دچار تغییراتی جدی میشود که یکی از آنها کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن به دنبال کوچکتر شدن غده تیموس است. به همین دلیل هم بدن سالمندان نمیتواند نسبت به عوامل بیماریزا واکنش سریعی داشته باشد و در برابر انواع عفونتها آسیبپذیرتر میشود. به همین دلیل هم محققان به دنبال درمانهای ایمونوتراپی رفتند تا انواع عفونتها، سرطانها و... در سنین بالا درمانپذیر شود. محققان MIT و مؤسسه Broad که برای حل این مشکل به دنبال جوانسازی سیستم ایمنی بدن بودند، به تازگی راهی برای برنامهریزی موقت سلولهای کبد به منظور بهبود عملکرد سلولهای T (نوعی گلبول سفید) یافتهاند.
این محققان با استفاده از mRNA موفق شدند سیستم ایمنی موشهای مسن را جوان کنند. این موشها در پاسخ به واکسیناسیون، جمعیتهای سلول T بسیار بزرگتر و متنوعتری نشان دادند و همچنین پاسخ بهتری به درمانهای ایمونوتراپی سرطان داشتند. به اعتقاد محققان، اگر این نوع درمان برای استفاده در بیماران توسعه یابد، میتواند به آنها کمک کند تا با افزایش سن، زندگی سالمتری داشته باشند.
ایجاد یک کارخانه موقت در کبد
تیموس که در پشت جناغ سینه و بین ریهها قرار دارد یکی از اجزای سیستم لنفاوی محسوب میشود چراکه نوعی از سلولهای لنفوسیت به نام سلولهای T در این غده بالغ میشوند؛ سلولهایی که برای عملکرد دفاعی سیستم ایمنی در برابر عوامل بیگانه، ضروری هستند. اندازه تیموس پس از سن بلوغ به تدریج کاهش مییابد و به تبع آن، جمعیت سلولهای T نیز کمتر میشود. به همین دلیل محققان MIT تلاش کردند به منظور جوانسازی سیستم ایمنی بدن، به دنبال جبران کاهش اندازه این غده باشند و در این میان دریافتند تحریک کبد میتواند علاوه بر معکوس کردن کاهش جمعیت سلولهای T مرتبط با سن، میزان پاسخ بدن سالمندان به واکسیناسیون را نیز افزایش دهد.
«فنگ ژانگ»، یکی از محققان این مطالعه با اشاره به اینکه اندازه تیموس در حدود 75 سالگی بسیار کاهش مییابد، میگوید: «پیش از این برای جوانسازی سیستم ایمنی تلاشهایی کردهایم ولی عوارض جانبی داشتند. هرچند درحال حاضر به دنبال استفاده از سلولهای بنیادی پیوندی برای کمک به رشد مجدد بافت عملکردی در تیموس هستیم، ولی به نظر میرسد تازهترین تحقیقات ما بسیار کاربردی است.» او ادامه میدهد: «در واقع تیم ما تصمیم گرفت یک کارخانه موقت برای تولید سیگنالهای تحریککننده سلولهای T در بدن ایجاد کند. درواقع ما بدن را به گونهای مهندسی میکنیم که ترشح فاکتور تیموس را تقلید کند. به چند دلیل، کبد را به عنوان محل کارخانه خود انتخاب کردیم. کبد ظرفیت بالایی برای تولید پروتئینها حتی در سالمندی دارد و علاوه بر این تمام خون در گردش بدن از جمله سلولهای T باید از آن عبور کند. همچنین رساندن mRNA به کبد آسانتر از سایر اندامهای دیگر بدن است. برای ایجاد این کارخانه، سه عامل را در توالیهای mRNA کدگذاری کردیم تا به سلولهای T پیشساز نابالغ کمک کنیم که به سلولهای T بالغ تبدیل شوند.
محققان برای این مطالعه، ذرات mRNA را به موشهای ۱۸ ماهه، معادل انسانهای ۵۰ ساله، تزریق کردند. از آنجا که mRNA عمر کوتاهی دارد، طی چهار هفته چندین تزریق به موشها انجام شد تا تولید مداوم آن توسط کبد حفظ شود. پس از این درمان، جمعیت سلولهای T افزایش قابل توجهی در اندازه و عملکرد نشان داد. سپس دانشمندان به منظور درک میزان پاسخ موشها به واکسیناسیون، آنها را واکسینه کردند و دریافتند ایمنی این موشها در مقایسه با موشهای همسن که درمان mRNA را دریافت نکردند، دو برابر شده است. محققان دریافتند این درمان میتواند پاسخ سیستم ایمنی به ایمونوتراپی سرطان را نیز تقویت کند و میزان بقای آنها را بالاتر ببرد. به اعتقاد این محققان، این سیستم جوانسازی میتواند در انسان هم همین بازخورد را داشته باشد و حالا به دنبال ورود به این حوزه هستند.»
