مدیر جهادکشاورزی میناب در گفتوگو با «ایران» روند تولید و صادرات مهمترین محصول جالیزی خارج از فصل را تشریح کرد
هندوانه میناب بر سفرههای یلدایی ۸ استان
بیتا میرعظیمی
گروه ایران زمین
در آستانه شب یلدا، زمانی که بازار میوه ایران چشمانتظار هندوانههای مرغوب جنوب است، کشاورزان میناب مانند همیشه آستینها را بالا زده و اولین محمولههای هندوانه خارجفصل را روانه بازار کردهاند. شهرستانی که سالهاست به قطب اصلی تولید هندوانه یلدایی در ایران بدل شده و امسال نیز علیرغم محدودیتهای جدی در تخصیص آب و کاهش سطح زیرکشت، حدود دو هزار هکتار کشت فعال را حفظ کرده و طبق پیشبینیها نزدیک به ۶۰ هزار تن محصول هندوانه را روانه بازارهای داخلی و خارجی خواهد کرد. تجهیز کامل مزارع به آبیاری تحت فشار، مدیریت دقیق تغذیه گیاهی و پایش کلینیکهای گیاهپزشکی، این زنجیره تولید را به یکی از منظمترین الگوهای کشت پاییزه کشور تبدیل کرده است؛ الگویی که هم معیشت صدها خانوار را تأمین کرده و هم بازار شب یلدا را گرم و متعادل نگه خواهد داشت.
مدیر جهادکشاورزی میناب به «ایران» گفت: «در شهرستان میناب، حدود دو هزار هکتار سطح زیرکشت هندوانه یلدایی و خارجفصل وجود دارد که از سالهای گذشته ایجاد شده است.»
«ناصر نورزاده» درخصوص پراکندگی جغرافیایی کشت هندوانه به «ایران» افزود: «در این منطقه علاوه بر شهرستان میناب، روستاهای متعدد در بخشهای مختلف شهرستان نیز درگیر کشت هندوانه هستند؛ روستاهای «توکهور، هشتبندی، سندرک، کریان و مناطق مرکزی» میناب به عنوان مهمترین کانونهای کشت هندوانه شناخته میشوند.» طبق گفته این مقام مسئول، «ارقام کشتشده هندوانه در میناب شامل «یونیژن، میکادو، چارلستونگری و B۳۲» است؛ این ارقام به واسطه کیفیت ژنتیکی مطلوب، یکنواختی میوه، طعم برجسته و ویژگیهای ظاهری چشمگیر، جایگاهی ممتاز در زنجیره تولید و بازار به دست آوردهاند. ترکیب مرغوبیت، ماندگاری مناسب و جذابیت بصری موجب شده این ارقام نهتنها در بازار داخلی با استقبال گسترده مواجه شوند، بلکه در بازارهای صادراتی نیز از بازارپسندی و تقاضای قابلتوجهی برخوردار باشند.» نورزاده ادامه میدهد: «برداشتش هندوانه یلدایی معمولاً از اواسط آذرماه آغاز شده و بسته به شرایط اقلیمی و زمان کاشت، تا اواخر دیماه ادامه دارد. در برخی مناطق نیز شروع برداشت از اوایل آذر ثبت شده است.»
طبق گفته مدیر جهادکشاورزی میناب، «انتخاب رقم مناسب برای کشت پاییزه به ذائقه بازار مقصد بستگی دارد؛ برخی استانها یا کشورهای واردکننده، هندوانههای کشیدهتر را ترجیح میدهند و برخی دیگر به رنگ گوشت، ضخامت پوست یا طعم اهمیت بیشتری میدهند. با این حال، از نظر کیفیت، طعم و بازارپسندی، همه این ارقام در سطح مطلوب و استاندارد قرار دارند.»
نورزاده ادامه میدهد: «امسال پیشبینی میشود از سطح حدود دو هزار هکتار، ۶۰ هزار تن هندوانه یلدایی برداشت شده و روانه بازارهای مصرف شود. البته باید تأکید کرد با توجه به کاهش سطح زیرکشت نسبت به سال گذشته، طبیعی است که میزان تولید نیز کاهش پیدا کند.»
تأمین نیاز بازار داخلی و خارجی
طبق گفته این مقام مسئول، «در بخش توزیع داخلی، هندوانههای میناب علاوه بر استان هرمزگان عمدتاً به استانهای اصفهان، فارس، تهران، خراسانهای شمالی و رضوی و آذربایجانشرقی و غربی که مراکز عمده مصرف هستند، ارسال میشود. هندوانه یلدایی میناب در بازار ایران شناختهشده و پرتقاضاست.در حوزه صادرات نیز بخشی از محصول به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر میشود که بازار ثابت و سنتی هندوانه میناب به شمار میآیند.» نورزاده ادامه داد: «ترکیه، روسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس در سالهای اخیر به مقاصد مهم صادراتی تبدیل شدهاند و این روند، علاوه بر توسعه بازارهای خارجی موجب رونق اقتصادی منطقه نیز شده است. همچنین برای کشاورزان، این شرایط یک منبع پایدار درآمد ایجاد کرده و اهمیت تولیدات کشاورزی را دوچندان کرده است. در همین چهارچوب، تولید هندوانه خارج از فصل در میناب جایگاه ویژهای دارد.» طبق گفته این مقام مسئول، «اگرچه برخی کارشناسان کشت هندوانه را آببر و مختص فصل گرم میدانند، اما شرایط اقلیمی جنوب کشور و تغییر الگوی کشت باعث شده کشت پاییزه و زمستانه این محصول با کمترین میزان مصرف آب انجام شود. در این دورهها، دمای هوا در جنوب معتدلتر است و با کاهش تبخیر و تعرق از سطح خاک و گیاه، مصرف آب در هر هکتار نیز کاهش پیدا میکند.»
«ناصر نورزاده» مدیر جهادکشاورزی میناب به تجهیز تمامی مزارع منطقه به سامانههای آبیاری تحت فشار اشاره کرده و افزود: «این موضوع مصرف آب را به طور چشمگیری کاهش داده و علاوه بر پایین آوردن هزینههای آبیاری، راندمان تولید را نیز افزایش میدهد. این روش علاوه بر صرفهجویی در منابع، امکان مدیریت دقیقتر آب و تغذیه گیاه را فراهم میکند.» طبق گفته نورزاده، «فرآیند تولید از مرحله کشت تا برداشت محصول تحت نظارت مستمر کارشناسان انجام میشود؛ از مراحل اولیه آمادهسازی زمین و عملیات شخم گرفته تا کشت، برنامهریزی تغذیه، سمپاشی و کنترل آفات. کلینیکهای گیاهپزشکی و مراکز خدمات کشاورزی شهرستان به صورت دورهای مزارع را پایش میکنند تا محصول با کیفیت مطلوب و در زمان مناسب به مرحله برداشت برسد.»
اشتغالزایی مستقیم
برای 200 خانوار
طبق گفته مدیر جهاد کشاورزی میناب، «امسال قیمت خرید هندوانه یلدایی در مزارع به طور متوسط بین ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان برای هر کیلو است. طبیعی است که با عبور محصول از زنجیره حملونقل، نگهداری و توزیع، قیمت برای مصرفکننده نهایی افزایش پیدا خواهد کرد.» نورزاده، درباره شیوه فروش هندوانه خارج از فصل در میناب میگوید: «کشاورزان هندوانهکار، از آنجا که مشمول خرید تضمینی یا توافقی نیستند، محصول را مستقیماً در مزرعه به فروش میرسانند و جهاد کشاورزی در فرآیند خرید ورود نمیکند. در عمل، این واسطهها و تجار هستند که برای خرید سر زمین مراجعه میکنند.»
طبق گفته این مقام مسئول، «در حوزه کشت پاییزه هندوانه، به صورت مستقیم حدود 200 خانوار در سطح شهرستان فعال هستند. اما دامنه اشتغال غیرمستقیم بسیار گستردهتر است؛ از کارگران فصلی گرفته تا رانندگان و نیروهای خدماتی. برآوردها نشان میدهد که تعداد افراد شاغل غیرمستقیم در این چرخه به بیش از هزار نفر میرسد. با توجه به اینکه این بخش همه ساله تحتتأثیر نوسانات اقتصادی و تغییرات الگوی کشت قرار میگیرد و محصولاتی مانند هندوانه در برخی سالها با نوسان شدید قیمت مواجه میشوند، وجود تشکلها و اتحادیهها میتواند به ساماندهی بازار، کاهش آسیبپذیری کشاورزان و مدیریت بهتر ریسکها کمک کند. این موضوع بهویژه برای محصولاتی مانند هندوانه یلدایی که وابستگی زیادی به زمان عرضه و تقاضای فصلی دارند، اهمیت بیشتری پیدا میکند.»
بــــرش
برداشت هندوانه یلدایی جاسک آغاز شد
همزمان با آغاز برداشت هندوانه در شهرستان میناب، مزارع دیگر نقاط شرق هرمزگان نیز به جنبوجوش افتادهاند. جاسک، دهستانهای سورک و گابریک این روزها شاهد برداشت محصولی پاییزه و خارج از فصل هستند؛ محصولی که نهتنها نیاز بازار داخلی را تأمین میکند، بلکه بخشی از آن نیز راهی کشورهای همسایه خواهد شد. طبق گفته «رحمتالله عباسی راونگی» سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان جاسک، برداشت محصول هندوانه از نیمه اول آذرماه در مزارع این شهرستان آغاز شده و تا نیمه دیماه ادامه دارد. امسال بیش از دو هزار هکتار از اراضی حاصلخیز این منطقه زیرکشت هندوانه رفته و پیشبینی میشود حدود ۶۰ هزار تن محصول برداشت شود. هندوانهای پاییزه و خارج از فصل که علاوه بر تأمین نیاز بازار استانهای هرمزگان، تهران، اصفهان، فارس و... به کشورهای حاشیه خلیج فارس و عراق نیز صادر خواهد شد.
