علیرضا حجتی
خبرنگار اعزامی «ایران» به مسکو

سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، دور تازه‌ رایزنی‌های دیپلماتیک خود را از «مینسک» به مسکو منتقل کرد تا گرمای در حال بلوغ رابطه میان ایران و روسیه که بر پایه محاسبات راهبردی دقیق و بازچینی مختصات همکاری شکل گرفته است، وارد مرحله‌ای تازه از تعاملات دوجانبه شود. 
در همین چهارچوب، عراقچی روز گذشته در مسکو با «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه وارد رایزنی‌های مفصل و چندوجهی شد که در بستر مناسبات دوجانبه و سند راهبردی تازه امضا‌شده طراحی شده بود؛ رایزنی‌هایی که قصد دارد عمق و استحکام روابط دو کشور را در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، علمی، امنیتی و دفاعی به تصویر کشد. 
این گفتمان با مواضع صریح لاوروف تکمیل شد؛ جایی که او با هشدار نسبت به نقشه دشمنان برای تخریب این روابط، بر استحکام و روند رو به گسترش همکاری‌ها میان تهران و مسکو تأکید کرد.
«لاوروف» در نشست خبری مشترک با عراقچی در پاسخ به پرسش خبرنگار«ایران» به تشریح روند همکاری‌ها و چشم‌انداز روابط دوجانبه پرداخت و تأکید کرد: «دشمنان ما می‌خواهند روابط دو کشور را تضعیف کنند، اما روابط ما در زمینه‌های اقتصادی، تبادلات تجاری، علمی، امنیتی و دفاعی بسیار مستحکم و رو به گسترش است.»
وزیر خارجه روسیه با اشاره به توافقنامه راهبردی میان تهران و مسکو، گفت: «برای تحقق اهداف این توافقنامه، اقداماتی به منظور تقویت و گسترش همکاری‌ها انجام شده و درباره مسائل مختلف گفت‌وگو کرده‌ایم. 
در حوزه همکاری‌های نظامی و تکنولوژی دفاعی بر اساس قوانین بین‌المللی، کمیته‌های نظامی دو کشور علیه تهدیدها از جمله مقابله با تروریسم، تجارت انسان و مواد مخدر، فعالیت مشترک دارند.»
«لاوروف» همچنین بر روابط فرهنگی و انسان‌دوستانه میان دو کشور تأکید کرد و گفت: «این همکاری‌ها تنها به روابط دوجانبه محدود نمی‌شود؛ در عرصه بین‌المللی نیز از جمله در گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای، تعاملات مؤثر برقرار است. در گروه بریکس، در دریای کارائیب و حتی در سطح شهرداری‌ها و شهرها، همکاری‌های خوبی جریان دارد و این فعالیت‌ها همچنان در دستورکار ما قرار دارد.»
وی افزود: «روابط ما واقعی و پایدار است و حتی به روستاها و مناطق مسکونی کشیده شده؛ شهروندان این مناطق نیز با یکدیگر ارتباط دارند و روابط محکم و دوستانه‌ای برقرار است. 
به همین دلیل پیش‌بینی من نسبت به رشد و توسعه مشارکت‌ها مثبت است و قطعاً گام‌های اضافی برداشته خواهد شد.»
«لاوروف» همچنین با اشاره به امضای توافقنامه‌های هماهنگی و مشورتی سه‌ساله تا سال ۲۰۲۸ گفت: «این اقدام بی‌سابقه نشان‌دهنده تعهد دو کشور به گسترش همکاری‌ها در زمینه تعاملات خارجی و تحقق اهداف توافقنامه راهبردی است. ما آماده‌ایم روابط بین ایران و روسیه را در زمینه‌های مختلف توسعه و همکاری‌ها را گسترش دهیم.»
 
تفاهم درباره تبادل آموزشی
عراقچی نیز به پرسش دیگری از خبرنگار «ایران» درباره ابعاد اقتصادی و فرهنگی رابطه دوجانبه در نشست خبری مشترک پاسخ داد. او با تأکید بر اهمیت توسعه روابط علمی و فرهنگی میان تهران و مسکو، گفت: «در حوزه اقتصادی پیشرفت بسیار خوبی داشته‌ایم، اما در حوزه‌های فرهنگی و علمی هنوز به آن سطح نرسیده‌ایم و باید توجه ویژه‌ای به تقویت این بخش از روابط داشته باشیم.» وزیر امور خارجه ایران با اشاره به دیدارهای خود طی روزهای اخیر، افزود: «دیروز با جمعی از اندیشمندان در مؤسسات مطالعاتی دیدار داشتم و امروز نیز با رئیس انستیتو روابط بین‌الملل دانشگاه ملاقات بسیار خوبی انجام شد. در جمع دانشجویان صحبت کردم و گفت‌وگوی پرسش و پاسخ مفیدی داشتیم. 
بر اساس این دیدار مقرر شد همکاری‌هایی مانند تبادل دانشجو، تبادل استاد و برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت میان این دانشگاه و دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه آغاز شود.» 
وی ادامه داد: «تلاش خواهیم کرد ارتباط سایر دانشگاه‌های روسیه با دانشگاه‌های ایران نیز برقرار شود. در این مسیر، بررسی و ارزیابی مدارک دانشگاه‌ها برای تسهیل تبادلات علمی ضروری است.» 
وزیر امور خارجه ایران همچنین با اشاره به ظرفیت‌های فرهنگی دو کشور تصریح کرد: «روسیه دارای فرهنگ غنی و تاریخی است و ایران نیز از فرهنگ تمدنی گسترده برخوردار است. ارتباطات میان اهل فرهنگ دو کشور می‌تواند بسیار مؤثر باشد. همچنین همکاری‌های ورزشی و سایر زمینه‌ها نیز بخشی از برنامه‌های ما هستند.»
 
نقطه‌ تاریخی رابطه ایران و روسیه
عراقچی در بخش دیگری از برنامه‌های خود در نشست دانشجویی دانشگاه «مگیمو» با یادآوری حملات اسرائیل و آمریکا در جریان مذاکرات دیپلماتیک ایران و آمریکا گفت: «ما پنج دور مذاکره با آمریکایی‌ها داشتیم و دور ششم را برای ۱۵ ژوئن برنامه‌ریزی کرده بودیم، اما اسرائیل دو روز پیش از آن حمله کرد و آمریکا نیز پس از چند روز به این جنگ ملحق شد. در حالی که ما در حال دفاع از خود بودیم، آمریکا مدعی شد که می‌توانیم مذاکره کنیم؛ اما مذاکره بدون توقف حملات به معنای تسلیم بود، چیزی که رئیس‌جمهوری وقت آمریکا در یک توئیت کوتاه با دو کلمه خواستار آن شد.»
وی تأکید کرد: «ایران با توانمندی‌های داخلی خود از جمله سامانه‌های موشکی ساخت داخل، با پاسخ قاطع به حملات اسرائیل، نشان داد که آسمان ایران نیز همانند آسمان اسرائیل در جریان این جنگ تحت کنترل نیروهای مسلح ایران بود. 
در نهایت، طی دوازده روز، مذاکرات برای آتش‌بس بدون قید و شرط صورت گرفت و اسرائیل از ساعت چهار صبح به وقت تهران حملات را متوقف کرد.»
عراقچی این تجربه را نقطه‌ای تاریخی در روابط ایران و روسیه دانست و گفت: «این واقعیت که روسیه و بسیاری دیگر از کشورها در طول این جنگ از ایران حمایت کرده و حملات اسرائیل و آمریکا را محکوم کردند، هرگز فراموش نخواهد شد و نشان‌دهنده اهمیت همکاری‌های راهبردی ما با روسیه در برابر سلطه و زورگویی آمریکاست.»  
وزیر امور خارجه ایران همچنین به همکاری‌های جاری و گسترده ایران و روسیه اشاره کرد و گفت: «در طول یک‌سال گذشته، رؤسای‌جمهوری دو کشور پنج بار دیدار داشتند و مشورت‌ها در سطوح مختلف از رهبران گرفته تا سطوح پایین‌تر، مستمر بوده است. 
آخرین دیدار رؤسای‌جمهوری نیز همین چند روز پیش در عشق‌آباد ترکمنستان برگزار شد. محورهای مهم همکاری شامل پروژه کریدور شمال-جنوب است که نقش بزرگی در اتصال روسیه به اقیانوس هند و خلیج فارس و تسهیل حمل‌و‌نقل کالا دارد.»
وی افزود: «روسیه اولین نیروگاه هسته‌ای ایران را در بوشهر تأسیس کرده و این نیروگاه به یکی از سمبل‌های روابط نزدیک دو کشور تبدیل شده است. پروژه‌های متعددی در زمینه‌های مختلف اقتصادی، فناوری و انرژی در حال اجراست و ما از این رابطه نزدیک و مستمر بسیار خرسندیم.»
عراقچی با تأکید بر اینکه یکی از محورهای اصلی همکاری ایران و روسیه در حوزه انرژی قرار دارد، گفت: «در حال حاضر پروژه‌ها و ابتکارات متعددی در جریان است که به ما امکان می‌دهد برای مقابله با تحریم‌ها، همکاری‌های مشترک در حوزه فروش و انتقال نفت و گاز را توسعه دهیم.»
او ادامه داد: «این همکاری‌ها بسیار گسترده است؛ از فروش نفت و انتقال گاز گرفته تا برنامه‌ریزی برای انتقال گاز روسیه به ایران و اجرای طرح‌های سوآپ. مقابله با تحریم‌های آمریکا نیازمند تخصص و تجربه است؛ ایرانی‌ها با نزدیک به ۴۵ سال سابقه برای دور زدن این تحریم‌ها پی‌اچ‌دی دارند.»

بــــرش

 امضای برنامه رایزنی‌های وزارتخانه‌های امور خارجه‌ ایران و روسیه

سیدعباس عراقچی و «سرگئی لاوروف»، وزیران امور خارجه ایران و روسیه، پس از پایان سلسله مذاکرات فشرده خود در مسکو سند برنامه همکاری میان وزارتخانه‌های امور خارجه دو کشور را رسماً امضا کردند. این سند که در راستای اجرایی شدن معاهده جامع راهبردی ایران و روسیه تدوین شده است، چهارچوبی روشن برای تعاملات دیپلماتیک و رایزنی‌های دوجانبه در سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸ ارائه می‌دهد. بر اساس این برنامه، هر دو وزارتخانه متعهد شده‌اند مسیر همکاری‌های مستمر و چندوجهی را در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی پیگیری کنند و ضمن تقویت هماهنگی‌های استراتژیک، توانمندی‌های دیپلماتیک خود را برای مواجهه با چالش‌های منطقه‌ای و جهانی ارتقا دهند. این اقدام نمادی از تعهد تهران و مسکو به توسعه روابط راهبردی و تثبیت جایگاه دو کشور در معادلات منطقه‌ای و جهانی به شمار می‌رود.