علیرضا حجتی
خبرنگار اعزامی به روسیه

از کاخ کرملین تا راهروهای سازمان ملل در نیویورک، این امتداد رابطه ایران و روسیه در این برهه از تاریخ است. رابطه‌ای که با گذر از فراز و فرودهای بسیار تاریخی به نظر در یک نقطه اطمینان بخش ایستاده است. همکاری تهران- مسکو امروز تابعی از تحولات پرشتاب نظام ‌بین‌الملل است و شراکت میان این دو کشور تأثیرگذار را به یک ضرورت راهبردی تبدیل ساخته است. در چنین شرایطی هواپیمای 
سید عباس عراقچی برای سومین بار در قامت وزیر خارجه ایران در صبح برفی ۱۶ دسامبر در فرودگاه وناکووا به زمین نشست. این سفر دیپلماتیک در حال و هوایی صورت می‌گیرد که ایران و روسیه در مورد مسائل بین‌المللی و حتی منطقه‌ای سطح هماهنگی بالایی با یکدیگر دارند که برخاسته از دیدگاه مشترک نسبت به رویدادهای جهانی است. دیپلمات ارشد ایرانی طی ۲ روز حضور در روسیه برنامه‌ کاری متعددی دارد. عراقچی روز گذشته بلافاصله پس از ورود به مسکو، عازم سفارت ایران در پایتخت سیاسی روسیه شد تا با جمعی از صاحب‌نظران و اندیشمندان روسی دیدار داشته باشد. عراقچی در این نشست، شراکت راهبردی ایران و روسیه را نه تنها تأمین‌کننده منافع ملی متقابل دو کشور، بلکه عاملی تعیین‌کننده در راستای صیانت از صلح و امنیت جهانی دانست. روندهای جاری در سطح بین‌الملل و سیطره روزافزون قلدرمآبی و یکجانبه‌گرایی ستیزه‌جویانه در روابط بین‌الملل موضوع دیگری بود که عراقچی روی آن دست گذاشت و مسئولیت جمعی برای صیانت از حاکمیت قانون و جلوگیری از غلبه نظم دستوری مبتنی بر زور را یادآور شد. رئیس دستگاه دیپلماسی وضعیت خاورمیانه و زنگ خطری را که سیاست‌های توسعه‌طلبانه اسرائیل و آمریکای ترامپ بر منطقه ایجاد کرده هشدار دهنده و آشفته توصیف کرد. دیپلمات ارشد کشورمان سپس به نقش بی‌ثبات کننده اروپایی‌ها در سیاست‌بین‌الملل پرداخت و موضع آنها در قبال نقض‌ فاحش حقوق بین‌الملل و ارتکاب نسل‌کشی و جنایات جنگی توسط رژیم صهیونیستی در فلسطین اشغالی و دیگر کشورهای منطقه را شرم‌آور خواند و بی‌تفاوتی در برابر این قانون‌شکنی‌ها را خطری بزرگ برای صلح و ثبات منطقه و جهان دانست. وزیر امور خارجه ایران سپس به مسأله‌ هسته‌ای ایران پرداخت و روند مرتبط با موضوع هسته‌ای و رویکرد مسئولانه ایران در دو دهه اخیر را برای صاحب‌نظران روس تشریح کرد. عراقچی در پایان، تداوم همکاری و هماهنگی بین ایران و روسیه را در مجامع بین‌المللی برای جلوگیری از نقض حقوق بین‌الملل و مقابله با فشارهای فزاینده علیه چندجانبه‌گرایی ضروری دانست.

رایزنی در «دوما»
جلسه با رؤسای کمیته‌ها، رؤسای گروه‌های دوستی و نمایندگان مجلس دوما و شورای فدراسیون روسیه به میزبانی اسلوتسکی رئیس کمیسیون بین‌المللی دوما و در نهایت مصاحبه با شبکه راشاتودی برنامه پایانی عراقچی در روز اول سفر به روسیه بود. وزیر امور خارجه ایران امروز در دانشگاه میگیمو که دانشگاه روابط بین‌الملل وزارت خارجه روسیه محسوب می‌شود، حضور پیدا می‌کند و در جمع اساتید و دانشجویان دانشگاه سخنرانی خواهد کرد. اما مهم‌ترین بخش این سفر را، دیدار با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه به خود اختصاص خواهد داد. ملاقاتی که دستور کار متنوعی خواهد داشت. اگرچه تبلیغات آمریکایی حول انگاره‌سازی از ضعف ایران شکل گرفته است اما دست کم برای روس‌ها، پاسخ ایران به جنگ ۱۲ روزه تحمیلی غیرقانونی اسرائیل، پرسپشن مسکو را نسبت به ایران ارتقا بخشیده است. مقاومت ایران در برابر ۲ واحد سیاسی که مجهز به تسلیحات اتمی هستند و یکی از آنها (ایالات متحده آمریکا) قدرت جهانی است، سطحی از قدرت ایران را به نمایش گذاشت. احتمالاً موضوع هسته‌ای، مهم‌ترین دستور کار نشست امروز عراقچی و لاوروف خواهد بود. چه اینکه وزیر خارجه روسیه به تازگی اعلام کرده کشورش در این خصوص با ایران در ارتباط بوده است.‌ در آستانه سفر عراقچی، رافائل گروسی مدیر کل آژانس دوباره درباره بازرسی‌ها از ایران و نقش مثبت روسیه در گفت‌و‌گوهای هسته‌ای با ایران گفت. با وجود این منطق روشن تهران، هیچ تغییری نکرده است: با رفتارهای طرف مقابل بویژه پس از چکاندن ماشه و نابودی توافق تهران-گروسی در قاهره، بازگشت آژانس در ایران به تنظیمات کارخانه شاید حداقل در کوتاه مدت، امکان پذیر نباشد.‌ این در حالی است که حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران که تحت نظارت آژانس بوده، یک تابوشکنی آشکار در گسست رژیم منع اشاعه بوده است. در چنین فضایی مدیرکل آژانس حتی به محکومیت این حملات نپرداخته است و برای طرف روسی که رفتار بین‌المللی آن نفی یکجانبه‌گرایی بوده، این اتفاق معنادار است.

حضور در جمع نخبگان و اندیشمندان
وزیر امور خارجه در ادامه برنامه‌های خود در جمعی از صاحب‌نظران و اندیشمندان روسی شرکت کرد و در این نشست، دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران راجع به تحولات بین‌المللی بویژه مباحث مرتبط با صلح و امنیت بین‌الملل تبیین شد. عراقچی شراکت راهبردی ایران و روسیه را 
نه تنها تأمین‌کننده منافع ملی متقابل دو کشور، بلکه عاملی تعیین‌کننده در راستای صیانت از صلح و امنیت جهانی دانست و بر عزم مشترک رهبران دو کشور برای تقویت روابط در همه عرصه‌ها تأکید کرد. وزیر امور خارجه با اشاره به روندهای جاری در سطح بین‌الملل و سیطره روزافزون قلدرمآبی و یکجانبه‌گرایی ستیزه‌جویانه در روابط بین‌الملل، بر مسئولیت جمعی ملل صلح‌دوست برای صیانت از حاکمیت قانون و جلوگیری از غلبه نظم دستوری مبتنی بر زور تأکید کرد. 
وزیر امور خارجه ایران همچنین با تشریح روند مرتبط با موضوع هسته‌ای ایران و رویکرد مسئولانه ایران در دو دهه اخیر، وضعیت موجود را نتیجه بدعهدی‌های مستمر آمریکا و تبعیت سه کشور اروپایی از رفتار غیرقانونی آمریکا بویژه خروج یکجانبه از برجام در سال ۲۰۱۸ و تجاوز نظامی مارس ۲۰۲۵ علیه ایران دانست و بر عزم ملت ایران برای دفاع از حقوق و منافع قانونی ایران وفق معاهده منع اشاعه تأکید کرد.
 

بــــرش

تهران و مسکو؛ شراکت راهبردی در مسیر نظم نوین چندجانبه
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه همزمان با حضور در مسکو در یادداشتی برای نشریه کامرسانت روسیه با تشریح ابعاد روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه تأکید کرد که مناسبات تهران و مسکو، روابطی ریشه‌دار، چندلایه و مبتنی بر درک مشترک از تحولات عمیق نظام بین‌الملل است؛ روابطی که نه بر پایه ملاحظات مقطعی که بر اساس پیوندهای تاریخی، ژئوپلیتیکی و منافع پایدار دو ملت شکل گرفته و در گذر زمان به سطحی از بلوغ، اعتماد متقابل و آینده‌نگری رسیده است. به نوشته وی، این ویژگی‌ها باعث شده روابط ایران و روسیه امروز به نمونه‌ای از شراکت مسئولانه و پایدار در عرصه بین‌المللی تبدیل شود. عراقچی با اشاره به جایگاه دیپلماسی همسایگی در سیاست خارجی ایران، نوشت: «جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که امنیت، ثبات و توسعه پایدار منطقه‌ای تنها از مسیر همکاری کشورهای همسایه و منطقه و بدون مداخله بازیگران فرامنطقه‌ای تحقق می‌یابد و در این چهارچوب، روسیه به ‌عنوان همسایه‌ای مهم در حوزه اوراسیا و دریای خزر و قدرتی اثرگذار در معادلات جهانی، جایگاهی ویژه دارد.» وزیر امور خارجه با یادآوری پیشینه حقوقی روابط دو کشور تصریح کرد: «تصویب «معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری» در آغاز قرن بیست‌ویکم، نقطه عطفی در نهادینه‌سازی روابط پایدار تهران و مسکو بود، اما تحولات شتابان جهانی، تشدید یکجانبه‌گرایی و فشار تحریم‌های فراقانونی، ضرورت ارتقای این چهارچوب را دوچندان کرد.» وی با تأکید بر ظرفیت‌های اقتصادی دو کشور نوشت: «توسعه تجارت دوجانبه، سرمایه‌گذاری مشترک و همکاری در چهارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند روابط اقتصادی ایران و روسیه را به تراز واقعی روابط سیاسی ارتقا دهد.» عراقچی همچنین دریای خزر و کریدور بین‌المللی شمال–جنوب را از پیوندهای ژئوپلیتیکی مهم دو کشور دانست که نقش کلیدی در انرژی، ترانزیت و امنیت منطقه‌ای دارد. عراقچی در پایان با اشاره به همکاری‌های سیاسی و امنیتی تهران و مسکو، مخالفت مشترک دو کشور با یکجانبه‌گرایی و تحریم‌های ضدبشری را یادآور شد و نوشت: «ایران و روسیه با تکیه بر چندجانبه‌گرایی واقعی، همکاری در بریکس و سازمان همکاری شانگهای و گسترش تعاملات علمی، فناورانه و مردمی، در مسیر شکل‌دهی به نظمی عادلانه‌تر، متوازن‌تر و مبتنی بر گفت‌وگو و احترام متقابل حرکت می‌کنند.»  

لاوروف : برای عادی‌سازی رابطه ایران و آمریکا  آماده اقدامات مشخص هستیم

 «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه در گفت‌و‌گو با صدا و سیما تأکید کرد: «اقدامات خصمانه و غیرقانونی طرف اروپایی در طول یک‌سال و نیم گذشته علیه جمهوری اسلامی ایران، لکه ننگ دیپلماسی اروپا بود و آنها همانند کلاهبرداران از اقدامات فریبکارانه استفاده کردند.» «لاوروف» با بیان اینکه اکنون کل نظم جهانی در مورد ایران به‌شدت در معرض آزمایش قرار گرفته است، افزود: «روسیه با آمریکا در مورد ایران در تماس است و در جریان این تماس‌ها رویکردهای خود را برای عادی‌سازی اوضاع تشریح می‌کند. روسیه آماده است تا به عادی‌سازی اوضاع بین آمریکا و ایران کمک کند؛ ما آماده انجام اقدامات مشخص در این راستا هستیم.» وزیر امور خارجه روسیه با تصریح اینکه ما موضع هسته‌ای تهران را درک می‌کنیم و به طور قاطع از حقوق بی‌قید و شرط ایران مانند هر کشور دیگری برای دسترسی به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز دفاع می‌کنیم، ادامه داد: «ایران به عنوان یک عضو با حسن نیت در پیمان منع گسترش (NPT)، تمام حقوق مندرج در آن را دارد. ما آماده‌ایم از تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای عبور از این وضعیت از جمله در روابط با آژانس و درکل در روابط با غرب حمایت کنیم.»