برای چین، مجموعه اقدام‌های اخیر دونالد ترامپ، از کاهش محدودیت‌های صادرات تراشه گرفته تا تعدیل لحن واشنگتن و سکوت در برابر تنش‌های فزاینده با ژاپن، به زنجیره‌ای کم‌سابقه از دستاوردهای راهبردی تبدیل شده است. پکن در هفته‌های اخیر، در رقابت با ایالات متحده، به پیروزی‌های متعددی دست یافته است. دولت ترامپ در یک سند استراتژیک، انتقادهای صریح خود از حزب کمونیست چین را تعدیل کرده، کانالی برای فروش تراشه‌های پیشرفته به چین گشوده است، کانالی که واشنگتن پیش‌تر آن را نفوذناپذیر می‌دانست و در شرایطی که تایوان به عنوان یکی از متحدان کلیدی آمریکا در آسیا تحت فشار مستقیم چین قرار دارد، رئیس‌جمهوری ایالات متحده سکوت اختیار کرده است. از نگاه پکن، این تغییر رویکرد نشان می‌دهد که ترامپ تمایل کمتری به تقابل با چین بر سر مسائل ایدئولوژیک، فناوری و دیپلماسی دارد. برخی مفسران چینی حتی این تحولات را نشانه‌ای آشکار از افول آمریکا و برتری فزاینده چین توصیف کرده‌اند.
 
چرخش واشنگتن
همزمان، ترامپ در برابر کارزار فشاری که چین علیه ژاپن و متحد آمریکا به راه انداخته، سکوت کرده است. پکن در واکنش به حمایت توکیو از تایوان، دیپلمات‌های ژاپنی را احضار کرده، پروازها را لغو کرده، گردشگری را محدود ساخته و پروازهای نظامی در نزدیکی حریم هوایی ژاپن، از جمله با مشارکت روسیه را افزایش داده است. به گفته تحلیلگران چینی، این تحولات بازتابی از دیپلماسی معامله‌گرایانه‌تر ترامپ است؛ رویکردی که در آن چین نه به‌عنوان تهدیدی برای برتری آمریکا که باید مهار شود، بلکه به‌عنوان قدرتی بزرگ که باید با آن مذاکره کرد، تلقی می‌شود.
این تغییر رویکرد به‌روشنی در استراتژی امنیت ملی ترامپ که هفته گذشته منتشر شد، دیده می‌شود؛ سندی که رقابت آمریکا و چین را عمدتاً اقتصادی تعریف می‌کند، نه نبردی بر سر نظام‌های امنیتی یا سیاسی. اولویت اعلام‌شده این استراتژی، ایجاد «روابط اقتصادی سودمند متقابل با پکن» است. برخلاف رؤسای جمهوری پیشین، ترامپ در این سند هیچ علاقه‌ای به پروژه دیرینه آمریکا برای ترویج دموکراسی در چین نشان نداده است. برای نخستین بار در بیش از ۳۰ سال، استراتژی امنیت ملی ایالات متحده نه از حکومت اقتدارگرای چین انتقاد می‌کند و نه پکن را برای رعایت حقوق بشر تحت فشار می‌گذارد؛ رویکردی که از دوران جورج اچ. دبلیو. بوش تا جو بایدن و حتی خود ترامپ در سال ۲۰۱۷، سابقه‌ای مداوم داشت.
کارولین کاستلو، دستیار مدیر مرکز جهانی چین در شورای آتلانتیک که استراتژی‌های امنیت ملی آمریکا از سال ۱۹۸۶ را بررسی کرده، می‌گوید این سند نشان می‌دهد که «تلاش مستبدانه چین برای دوستانه‌سازی نظم بین‌المللی دیگر در فهرست اولویت‌های ما نیست.» شین کیانگ، پژوهشگر روابط آمریکا و چین در دانشگاه فودان شانگهای نیز معتقد است این استراتژی نشان می‌دهد دولت ترامپ دریافته که «تلاش برای تغییر چین با ابزارهای ایدئولوژیک نه ممکن است و نه عملی.» به گفته او، از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، سیاست چینِ واشنگتن ماهیتی «سودمحور» داشته؛ رویکردی که به نفع پکن است. همین رویکرد معامله‌گرایانه می‌تواند توضیح دهد چرا دولت ترامپ کنترل صادرات فناوری‌های حیاتی هوش مصنوعی که می‌تواند به چین از نظر اقتصادی و نظامی کمک کند را لغو کرده است. این تصمیم به شرکت انویدیا اجازه داد فروش دومین تراشه قدرتمند خود به چین را آغاز کند. 
ترامپ اعلام کرده دولت آمریکا ۲۵ درصد از درآمد این فروش را دریافت خواهد کرد؛ معامله‌ای که به گفته منتقدان، منافع اقتصادی کوتاه‌مدت را بر ملاحظات امنیتی بلندمدت ترجیح می‌دهد. این اقدامات، در عین حال، امتداد رویکرد آشتی‌جویانه ترامپ در دیدار ماه اکتبر با شی جین‌پینگ است؛ نشستی که پس از آن، آمریکا از برخی تعرفه‌ها عقب‌نشینی کرد و چین نیز با خودداری از صادرات عناصر خاکی کمیاب و افزایش خرید سویا، از اهرم فشار خود استفاده کرد. دو رهبر ماه گذشته بار دیگر گفت‌وگو کردند و ترامپ اعلام کرد دعوت شی برای سفر به پکن در ماه آوریل را پذیرفته است. چین در روزهای اخیر بارها از نخست‌وزیر ژاپن، سانای تاکایچی، به دلیل اظهاراتش درباره احتمال واکنش نظامی توکیو در صورت حمله چین به تایوان، انتقاد کرده است. روز سه‌شنبه، پکن با اعزام جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌های خود در کنار دو بمب‌افکن هسته‌ای روسیه در نزدیکی جزایر ژاپن، فشارها را تشدید کرد. پس از آنکه وزیر دفاع ژاپن این نمایش قدرت را تهدیدی برای امنیت ملی کشورش خواند، سخنگوی وزارت دفاع چین این انتقادها را نادیده گرفت و رزمایش‌ها را «نمایش عزم و توانایی» چین و روسیه برای مقابله با چالش‌های امنیتی منطقه توصیف کرد. ژاپن نیز اعلام کرد که یک روز بعد، به‌همراه ایالات متحده، رزمایش مشترکی بر فراز دریای ژاپن برگزار کرده است. برخی تحلیلگران چینی می‌گویند رویکرد عمل‌گرایانه‌تر ترامپ می‌تواند به دوره‌ای باثبات‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر در روابط دو کشور منجر شود. وزارت خارجه چین نیز در واکنش به استراتژی امنیت ملی آمریکا اعلام کرده پکن خواهان «روابط اقتصادی سودمند متقابل» است و امیدوار است واشنگتن برای «کاهش فهرست اختلافات» همکاری کند.
منبع: نیویورک تایمز

برش

جوهره برتری‌طلبی آمریکا تغییری نکرده است
با تمام توصیفات، گروهی دیگر معتقدند کاهش فشار آمریکا موقتی است. منگ ویژان، پژوهشگر دانشگاه فودان، در تحلیلی نوشت دولت ترامپ همچنان چین را هدف قرار می‌دهد، اما با شیوه‌ای کم‌سر و صدا‌تر. او پیش‌بینی کرد که در سال‌های آینده، سیاست ترامپ ممکن است چندان تهاجمی به نظر نرسد، اما جوهره آن تغییر نکرده است. به نوشته او، حتی اگر ریاست‌جمهوری ترامپ در مقطعی «برای چین آنقدرها هم بد» به نظر نرسد، هدف اصلی آمریکا همچنان حفظ برتری و مهار ظهور چین باقی می‌ماند؛ سیاستی که به تعبیر منگ، شباهتی به ضرب‌المثل معروف دنگ شیائوپینگ دارد: «قدرت خود را پنهان کن و منتظر زمان باش.»