الکساندر سیمینوک، مدیر اجرایی جشنواره جهانی مسکو در گفتوگو با «ایران»:
سیـنمای ایــران الگوی کشورهای مستقل است
در روزگاری که بسیاری از سینماهای ملی در جهان زیر سایه جریان غالب هالیوود کمرنگ شدهاند، الکساندر سیمینوک، مدیراجرایی جشنواره جهانی مسکو، استاد دانشگاه و منتقد برجسته روس در گفتوگو با «ایران» از مسیری متفاوت سخن میگوید؛ مسیری که به باور او سینمای ایران با پافشاری بر اصالتهای اخلاقی، فرهنگی و خانوادگی خود آن را زنده نگه داشته است. او که برای اولینبار به دعوت جشنواره جهانی فیلم فجر به شیراز آمده، معتقد است سینمای ایران نهتنها از بحران جهانی سینما فاصله گرفته، بلکه در سالهای اخیر کیفیت آثارش بهطور چشمگیری ارتقا یافته و توانسته در کنار سینمای مستقل جهان جایگاهی متمایز پیدا کند. سیمینوک با اشاره به حضور و نمایش آثار ایرانی در جشنواره مسکو، از نقش ویژه کارگردانان جوان و مدارس سینمایی فعال ایران سخن میگوید و بر ضرورت همکاریهای مشترک سینمایی میان دو کشور تأکید دارد؛ همکاریهایی که به گفته او میتواند به احیای سینمای اصیل روسیه و تقویت سینمای مستقل ایران کمک کند. او با یادآوری پیشینه هنری ایران و ظرفیتهایی چون شاهنامه، بر این باور است که هالیوود هرگز تهدیدی برای سینمای ریشهدار ایران نیست و آینده از آنِ فیلمسازانی است که به هویت خود پایبند بمانند.
حامد قریب
گروه فرهنگی
چه شد که در چهلوسومین دوره از جشنواره جهانی فیلم فجر در شیراز حضور پیدا کردید و ارزیابی کلی شما از سینمای ایران چیست؟
به دعوت جشنواره جهانی فیلم فجر در این دوره حضور پیدا کردم. ایران سینمای خاص خود را دارد که با دنیا متفاوت است. به این دلیل که سینما در تمام جهان به سمت دیگری میرود ولی سینمای ایران اصالت خود را حفظ کرده است. خوشحالم که سینمای ایران در روسیه دیده میشود.
آیا فیلمهای جشنواره را دیدهاید؟ سطح جشنواره را چطور ارزیابی میکنید؟
تقریبا همه آثار را دیدهام. سطح فیلمهای جشنواره نسبت به دورههای گذشته خیلی بهتر است. با توجه به اینکه صنعت سینما در جهان به بحران خورده است، سینمای ایران خیلی خوب توانسته خود را از این بحران جدا کند.
چندمین حضور شما در جشنواره جهانی فجر است؟
اولین بار.
پس چطور معتقد هستید که فیلمها از دوره قبل بهتر شده است؟
در دو سال اخیر، فیلمهایی که در ایران جایزه دریافت کردهاند، از طریق یک کارگردان ایرانی که به زبان روسی مسلط است، در فستیوال مسکو نمایش داده شده، به همین دلیل معتقدم سطح فیلمها بهتر شده است. البته سال گذشته در ایران بودم و از شهرهایی چون اصفهان بازدید کردم و در حین سفر چندین فیلم دیدم.
در سال 1960 سینماگران ایرانی در مسکو به تحصیل میپرداختند اما اکنون در مقایسه با آن زمان، فیلمسازان ایرانی بسیار پیشرفت کردهاند. در مقایسه با سینمای روسیه، اگر بخواهم تمایزی را یادآوری کنم، چهارچوبهای خاص اخلاقی، خانوادگی و فرهنگی است که همچنان در آثار ایرانی شاهد هستیم اما این موضوع در سینمای روسیه از بین رفته است. با توجه به این موضوع باید بگویم، جوانانی که میخواهند سینماگر شوند، اکنون میتوانند در ایران به تحصیل بپردازند.
با توجه به حضورتان در این دوره، آیا فیلم خاصی هست که آن را انتخاب کرده باشید تا به جشنواره مسکو معرفی کنید؟
در دو سال اخیر، بیشتر فیلمهای ایرانی را در فستیوال فیلم مسکو مورد بررسی قرار دادهایم. ما خیلی امیدواریم که آقای حسینی، دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر، به ما در معرفی فیلمها و کارگردانهای ایرانی برای شرکت در فستیوال آتی مسکو در ماه می کمک کند. از آنجا که در شیراز مدرسههای سینمایی فعال هستند، هدف ما بیشتر معطوف به این است که کارگردانها و بازیگران جوان در حوزه سینما را در این دوره از فستیوال مسکو معرفی کنیم.
وقتی به گذشته سینما در کشورهایی چون روسیه و اروپا نگاه میکنیم، شاهد سینمای خاصی هستیم که سردمدارانشان، افرادی چون تارکوفسکی، دسیکا، کیشلوفسکی و... هستند. ظهور هالیوود سبب شد تا بسیاری از این سینماها یا از بین بروند یا کمرنگ شوند. فکر میکنید جشنواره جهانی فجر و جشنوارههایی که به طور کل در این کشورها برگزار میشود، چقدر میتوانند در زنده کردن سینمای گذشته خود تأثیرگذار باشند؟
دقیقاً همین اتفاق در جریان است. به طوری که شاهد رشد سینما در کشورهایی چون ایران هستیم. به گونهای که میبینیم سینمای ایران میتواند با آثار هالیوودی رقابت کند و این مشخصه خوب فیلمهای ایرانی است. از هالیوود نباید ترسید؛ شما شاهنامهای دارید که میتوان از آن آثار برجستهای را خلق کرد. هالیوود تاریخ چندانی ندارد. عدهای به آمریکا مهاجرت کرده و توانستند چنین سینمایی را تأسیس کنند، اما آنها هیچوقت قابل مقایسه با هنر ایرانی و قدمت ایران که هزاران سال تاریخ دارد، نیستند و از همین رو هیچگاه نمیتوانند تهدیدی برای ایران باشند.
تارکوفسکی فیلمساز بسیار مطرح سینمای جهان است که حتی برگمان او را به عنوان یکی از الگوهای خود معرفی میکند. ولی اکنون سینمای روسیه نیز با افت بسیاری مواجه بوده است. شرایط سینمای روسیه را چطور ارزیابی میکنید؟
پایاننامه خودم در مورد سینمای تارکوفسکی بود و کاملاً ارزش آثار او را میدانم. در 20 سال اخیر، جوانان بااستعدادی در زمینه کارگردانی به فعالیت پرداختند که اکنون در حال ظهور و بروز هستند. امیدوارم که آنها بتوانند افرادی چون تارکوفسکی را تربیت کنند. متأسفانه بعد از فروپاشی شوروی آن سینمای اصیل روسی هم افت کرد و تخریب شد. اما دوباره نسل جدید روسها به میدان آمدند و خواستار بازسازی سینمای خود بودند و در این راه تلاش کردند.
لازم است کارگردانهای جوان روسی با کارگردانهای ایرانی ارتباط داشته باشند و رابطه دوستانهای برقرار کنند که به رشد صنعت سینمای آنها کمک کند. این موضوع میتواند در تولید مشترک سینمایی رخ دهد.
شما کدامیک از فیلمسازان ایرانی را دنبال میکنید؟
رضا میرکریمی از کارگردانهای محبوب ایرانی است که شخصاً به آثار او علاقهمندم.
کارگردانهای قدیمی ایرانی تفاوت زیادی با کارگردانهای جدید ایرانی دارند. به عنوان مثال کارگردان باسابقهای چون مجید مجیدی، فیلمساز بسیار خوبی است. امیدوارم جوانهای ایرانی بتوانند مانند کارگردانهای قدیمی بروز پیدا کنند و تحت تأثیر سینمای غرب و هالیوود قرار نگیرند.
ایران و روسیه دوستان خیلی خوبی هستند و همچنان میتوانیم بگوییم دوستان و دشمنان مشترکی هم دارند. در مورد سینما نیز بهتر است با یکدیگر دوستی کنند.
