سنگهای سفید، روایتگر جدید سیاره سرخ
تازهترین پژوهش ناسا نشانهای جدی از وجود آب پایدار در گذشته مریخ ارائه میدهد
آرزوکیهان
گروه علم و فناوری
پژوهش و مطالعه بر سنگهای سفیدرنگ و غیرعادی که پیش از این توسط مریخنورد «استقامت» ناسا بر سطح مریخ کشف شده بود، سرنخهای تازهای از گذشته مرطوب، گرم و احتمالاً استوایی برای این سیاره ارائه داد.
بر اساس نتایج پژوهش جدید، این سنگها از نوعی خاک رس کمیاب و سرشار از آلومینیوم به نام «کائولینیت» تشکیل شدهاند؛ مادهای که روی زمین تقریباً فقط در شرایط آبوهوایی بسیار گرم و پرباران شکل میگیرد. تصویر ناسا سنگی را نشان میدهد که تضادی قابلتوجه با انبوه تختهسنگهای سیاه اطراف خود دارد و شبیه نمونههای زمینی است. محققان با بررسی دقیق این سنگهای روشن دریافتند که ترکیب اصلی آنها نوعی خاک رس غنی از آلومینیوم است که معمولاً زمانی شکل میگیرد که سنگها طی میلیونها سال بارندگی شدید در محیطهایی گرم و مرطوب مانند جنگلهای بارانی گرمسیری، از سایر مواد معدنی شسته و پاکسازی میشوند. وجود چنین مادهای در سطح مریخ، دانشمندان را شگفتزده
کرده است.
کائولینیت؛ ردپای بارانهای سنگین
«آدریان بروز»، دانشمند علوم خاک از دانشگاه پردو آمریکا دراین باره گفت: «وقتی در جایی مثل مریخ که امروزه سیارهای سرد، خشک و فاقد آب مایع است، کائولینیت میبینید، یعنی زمانی آب بسیار بیشتری نسبت به امروز در آنجا وجود داشته است. همه اشکال زندگی به آب نیاز دارند و این سنگها نشانهای جدی از وجود آب پایدار در گذشته مریخ هستند.» مقایسه ساختار کائولینیت مریخ با نمونههایی از سنگهای آفریقای جنوبی و سندیگو از شباهت چشمگیر این نمونهها خبر میدهد و نشان میدهد که فرآیند شکلگیری آنها احتمالاً تحت شرایطی بسیار مشابه زمین رخ داده است. تصاویر ماهوارهای نیز از وجود ذخایر بزرگتر کائولینیت در نقاط دیگر مریخ، بویژه در اطراف دهانه «جزرو»، خبر میدهند؛ اما تاکنون هیچ مریخنوردی بهطور مستقیم به آن نواحی دسترسی نداشته است.
راز خشک شدن آب مریخ
وجود کائولینیت، فرضیه قدیمی «مریخِ مرطوب» را بیش از پیش تقویت میکند؛ این ایده که سیاره سرخ در گذشتهای بسیار دور، محیطهایی شبیه به واحههای آبی و حتی نواحی گرمسیری داشته است. با این حال، این پرسش که مریخ دقیقاً چه زمانی و چگونه آبهای خود را از دست داد، هنوز محل بحث دانشمندان است. نظریه غالب، آن است که حدود ۳ تا ۴ میلیارد سال پیش، تضعیف میدان مغناطیسی مریخ باعث شد بادهای خورشیدی بهتدریج جو این سیاره را جدا کرده و آبهای آن را نیز به فضا ببرند. اما پژوهشگران معتقدند این روند بسیار پیچیدهتر از یک فرآیند ساده فرسایشی بوده است. مطالعه این رسهای باستانی ممکن است سرنخهای تازهای درباره زمان و چگونگی خشک شدن مریخ ارائه دهد. افزون براین، این کشف برای جستوجوی حیات فرازمینی نیز اهمیت ویژهای دارد. این یافتهها بار دیگر این پرسش بزرگ را در کانون توجه قرار میدهند که آیا مریخ زمانی نهچندان دور در مقیاس کیهانی، سیارهای زنده، مرطوب و احتمالاً زیستپذیر بوده است؟ پژوهشهای آینده و مأموریتهای بعدی مریخ شاید بتوانند پاسخ روشنتری به این راز کهن بدهند.
