«نهضت جنگل» زیر آوار روایت‌های نادرست

به مناسبت یکصدوچهارمین سال شهادت میرزا کوچک خان جنگلی، کمیته علمی شورای بازشناسی نهضت جنگل با حضور دکتر کیانوش کیانی، دکترمحبوب شهبازی و مجتبی اصغرنیا در یک نشست پژوهشی، به بحث و بررسی پیرامون اهداف نهضت جنگل و تبیین ضرورت‌های بازشناسی این واقعه تاریخی معاصر پرداخت. در این نشست کیانی، رئیس کمیته علمی، بر غبار‌زدایی از نهضت جنگل تأکید کرد و گفت مانند خیلی از وقایع تاریخی، این نهضت نیز زیر آوار ابهام‌ها و تحریف‌ها و گاه تعریض‌های نابخردانه مانده است که مسئولیت محققان و پژوهشگران تاریخی و به‌خصوص شورای بازشناسی نهضت و کمیته علمی آن را مضاعف می‌کند.
وی با اشاره به مباحثی که پیرامون رابطه نهضت جنگل (انقلاب گیلان) و انقلاب بلشویک‌ها در شوروی وقت وجود دارد، گفت: «درباره این موضوع گفتنی‌ها زیاد است اما شاید مطالعه کتابی با عنوان «مداخلات شرمگینانه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در انقلاب گیلان» نوشته دکتر «موئیسی پرسیتس» نویسنده اهل شوروی راهگشای خیلی از سؤالات باشد.» این نویسنده در کتابش توضیح می‌دهد بلشویک‌ها چگونه با سوء‌استفاده از شرایط ایران، تلاش داشتند نهضت رهایی‌بخش جنگل را جزوی از اقمار انقلاب‌های خلقی مدنظر خود به شمار آورند حال آنکه در واقعیت این‌گونه نبود و میرزا با دو دشمن یعنی استکبار خارجی و استبداد داخلی به طور همزمان مبارزه می‌کرد و دنبال پیروی از انقلاب بلشویک‌ها در شوروی نبود. وی تشریح کرد: «این کتاب ماحصل پژوهش سال‌های متمادی نویسنده‌ای است که فارغ التحصیل مؤسسه تاریخی، فلسفی و ادبی مسکو است که در جنگ جهانی دوم به ارتش شوروی ملحق شد و مدال‌ها و نشان‌هایی دریافت کرد.» دکتر «پرستیس» با مطالعه آرشیوهای محرمانه شوروی در مسکو، تاشکند و تمسک درباره پیدایش احزاب کمونیستی در هند، چین، ایران، کره، ترکیه و... تحقیق کرده و در سال 1992 با دسترسی به آرشیوهای محرمانه شوروی توضیح می‌دهد که بلشویک‌ها چگونه می‌خواستند نهضت رهایی‌بخش ملی گیلان (جنگل) را به سوی یک انقلاب سوسیالیستی و با هدف فراگیر کردن آن به تمام ایران هدایت کنند. پرستیس کتابش را به جریان صدور انقلاب شوروی به ایران اختصاص و نشان داده است که این میرزا نبود که دنباله‌روی از انقلاب سوسیالیستی بلشویک‌ها را مدنظر داشت، بلکه بلشویک‌ها بودند که تلاش می‌کردند با مداخلات خود و به زعم «پرستیس» شرمگینانه نهضت جنگل را به سمت انقلاب سوسیالیستی هدایت کنند.
دکتر شهبازی، گفت: «ما اکنون درباره شخصی سخن می‌گوییم که جانش را تقدیم هدفش و کشورش کرد اما به دلیل تحریفات و گسست نسلی صورت گرفته، روایت‌هایی از نهضت او شکل گرفته که چندان مطابق هدف نهضت او نیست.»
شهبازی با اشاره به اینکه حتی در تئوری‌های نسل سوم مکتب فرانفکورت آقای اکسل هونت مبارزه برای شناسایی را مطرح کرده که در سطوح مختلف ملی و بین‌المللی قابل بررسی است و هدف آن تلاش برای کسب استقلال و آزادی به عنوان دو آرمان انسانی می‌باشد و نکته جالب این است که استبداد و استکبار در طول تاریخ در برابر این دو آرمان قرار داشته‌اند. مجتبی اصغرنیا گفت: «ما امروز میراث‌دار جنبش‌های رهایی‌بخش در دهه‌های گذشته هستیم اما در شرایط فعلی نیازمندیم که مطابق اصول رهایی‌بخشی مفاهیم و آرمان‌ها و به‌خصوص نهضت‌هایی مثل نهضت جنگل را که در شکل‌گیری انقلاب اسلامی قطعاً نقش داشته، بازشناسی و به‌روزرسانی کنیم تا در دالان‌های تاریخی و منفعت‌های تحریف‌گران گم نشود .»

 

صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و نهصد و پنج
 - شماره هشت هزار و نهصد و پنج - ۱۷ آذر ۱۴۰۴