برسام جنتی/ چین در حال رقم زدن یکی از بزرگترین رویدادهای علمی عصر حاضر است. پروژهای که نه تنها نگاهها را به آسمان معطوف کرده، بلکه آینده اخترفیزیک را نیز دگرگون خواهد کرد. این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۲۶ بزرگترین تلسکوپ خورشیدی جهان را با دهانهای به عرض ۲.۵ متر راهاندازی کند. همچنین این تلسکوپ در کنار رصدخانه عظیم LHAASO، جنوبغرب این کشور را به کانونی جهانی برای کشف رازهای کیهان بدل خواهد کرد. رصدخانه LHAASO که در ارتفاع ۴۴۱۰ متری ساخته شده، پهنهای به وسعت ۱.۳۶ کیلومتر مربع را در بر گرفته و با تجهیزات پیشرفته و تلسکوپهای رادیویی، مأموریت دارد پرتوهای کیهانی و گاما را با دقتی بیسابقه مطالعه کند. این مجموعه عظیم با مساحتی بیش از ۱۴۵ هکتار، پنجرهای تازه به روی جهان ناشناخته گشوده است. تاکنون این رصدخانه توانسته شواهدی بینظیر از سیاهچالههایی که در حال بلعیدن مواد ستارههای نزدیک خود هستند، ثبت کند. جدا از شناسایی سیاهچالهها، این مجموعه امروز به ابزاری حیاتی برای پیشبینی دقیقتر «آبوهوای فضایی» تبدیل شده چرا که در سپتامبر ۲۰۲۳، توانست زمان رسیدن یک طوفان خورشیدی را با خطای کمتر از ۱.۱۶ ساعت پیشبینی کند. این دستاورد برای حفاظت از فناوریهای زمینی و فضایی اهمیتی حیاتی دارد. علاوه بر این، کشف گونهای از ستارگان نوترونی با نام تپاختر(Pulsar) با دنبالهای بسیار بلند و شناسایی فوران تاج خورشیدی، جایگاه این رصدخانه را در اخترفیزیک تثبیت کرده است. رمزگشایی پرتوهای کیهانی هم یکی از بزرگترین معماهای علم است که بیش از یک قرن دانشمندان به دنبال حل آن هستند و LHAASO میتواند به آن پاسخ دهد. یکی از درخشانترین لحظات تاریخ این رصدخانه به ۹ اکتبر ۲۰۲۲ بازمیگردد، زمانی که توانست درخشانترین انفجار پرتو گاما در تاریخ علم را ثبت کند؛ انفجاری ناشی از مرگ یک ستاره در فاصله دو میلیارد سال نوری که با وجود از کار افتادن رصدخانههای جهان تحت تأثیر شدت این انفجار، تنها LHAASO توانست کل رویداد را ثبت کند. «النا آماتو»، اخترفیزیکدان برجسته ایتالیایی در این باره میگوید: « رصدخانه LHAASO درک ما از کهکشان را دگرگون کرده و نظریههای سنتی و قدیمی درباره منشأ پرتوهای کیهانی را به چالش میکشد. امروز این رصدخانه نه تنها نماد پیشرفت علمی چین است، بلکه به عرصهای برای همکاریهای بینالمللی نیز تبدیل شده است.»
