سمیه افشین‌فر
گروه اجتماعی

هوای تهران و بسیاری از شهرهای کشور آلوده است. رئیس مرکز اورژانس تهران گفته در 8 روز اخیر 357 نفر جان باخته‌اند که آلودگی هوا می تواند در آن نقش داشته باشد. بر اساس آمارهای وزارت بهداشت نیز سالانه 59هزار ایرانی به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و ذرات معلق در هوای برخی از شهرها از حد مجاز جهانی بالاتر است. استفاده از خدمات حمل‌و‌نقل عمومی یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌های کاهش آلودگی هواست. پیش از این، مسعود نصرتی معاون فنی و عمرانی وزیر کشور گفته بود: «از سه و نیم میلیون سفر روزانه، 74 درصد با خودروی شخصی انجام می‌شود و فقط 13 درصد اتوبوس، 7 درصد تاکسی و 6 درصد مترو است. این اعداد با استانداردهای جهانی همخوانی ندارد.» با این اوصاف مدیرکل حمل‌و‌نقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور معتقد است دولت چهاردهم برای توسعه و تجهیز ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی همه تلاش خود را می‌کند.
در راستای تکلیف مقرر در ماده 9 و 10 قانون هوای پاک و با توجه به فرسودگی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی، طرح‌های نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهری و توسعه شبکه خطوط مترویی در کلانشهرها در دستور کار دفتر حمل‌و‌نقل عمومی و ترافیک شهری قرار گرفته است. سیدفرهاد خدابخشی مدیرکل حمل‌و‌نقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با بیان این مطالب به «ایران» می‌گوید: «توسعه و نوسازی سیستم حمل‌و‌نقل عمومی و ترافیک شهری (اتوبوس، تاکسی و...) در راستای سیاست‌های کلان دولت مبنی بر کاهش آلایندگی هوا، بهینه‌سازی مصرف سوخت و توسعه حمل‌و‌نقل پاک در کشور، برقی‌سازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی این سازمان در دستور کار قرار گرفته است.»
خدابخشی می‌گوید: «با توجه به مصوبه شورای اقتصاد با موضوع «نوسازی و جایگزینی 460 هزار دستگاه ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی درون‌شهری با انواع برقی، هیبریدی، پایه گازسوز و با آلایندگی پایین» اعتباری بالغ بر 4 میلیارد دلار از محل صرفه‌جویی سوخت به این موضوع تخصیص یافته است.» او با اشاره به انعقاد تفاهمنامه‌ای با وزارتخانه‌های مرتبط، سازمان برنامه و بودجه کشور، شهرداری تهران و بانک شهر در فروردین‌ماه 1404، در مورد مواد این تفاهمنامه‌ها می‌گوید: «تفاهمنامه‌ها در راستای نوسازی 96 هزار دستگاه تاکسی و موتورسیکلت برقی و غیربرقی در تهران و سایر کلانشهرها با سرمایه‌گذاری صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته و بانک شهر بوده است.»

بهره‌برداری از 300 دستگاه اتوبوس برقی در تهران
مدیرکل حمل‌و نقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با اشاره به بهره‌برداری از 300 دستگاه اتوبوس برقی در شهر تهران و بهره‌برداری از 300 دستگاه تاکسی برقی مدل E50A توسط شهرداری تهران توضیح می‌دهد: «تعداد 1750 دستگاه تاکسی برقی توسط شهرداری تهران خریداری شده است که هزار و 213 نفر ثبت‌نام کننده و متقاضی بوده‌اند. به 300 نفر از متقاضیان تسهیلات ارائه شده، به 200 نفر متقاضی تحویل شده است و در صورت رفع مشکل ارائه تضامین توسط رانندگان به بانک، مشکل ارائه تسهیلات و تحویل تاکسی برقی به سایر متقاضیان نیز برطرف خواهد شد.» او با تأکید بر ایجاد 142 نقطه در شهر تهران برای زیرساخت برقی که 21 نقطه به شکل جایگاه و 121 نقطه به شکل استند در حال بهره‌برداری هستند، از بهره‌برداری از 40 دستگاه اتوبوس برقی در شهر کرج، بهره‌برداری از 50 دستگاه اتوبوس برقی در شهر اراک و انعقاد قرارداد 20 دستگاه اتوبوس برقی برای شهر اصفهان که در مرحله تحویل است، خبر می‌دهد.
خدابخشی درباره سایر اقدامات انجام شده در اصفهان می‌گوید: «بهره‌برداری از 130 دستگاه تاکسی برقی و 34 نقطه ایستگاه شارژ خودرو برقی در شهر اصفهان مجموعاً با ظرفیت شارژ همزمان 73 خودرو، همچنین 6 نقطه ایستگاه شارژ اتوبوس، مذاکره شهرداری اصفهان با هلدینگ صنایع و معادن بانک شهر و توافق اولیه برای سرمایه‌گذاری در نوسازی تاکسی و اتوبوس‌های فرسوده با حدود 50 دستگاه اتوبوس برقی و 500 دستگاه تاکسی برقی از جمله اقدامات انجام شده است.»

1300 دستگاه اتوبوس 
به شهرها تحویل داده شده است
مدیرکل حمل‌و‌نقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، با بیان اینکه از محل قراردادهای وزارت کشور برای نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل تاکنون حدود 1300 دستگاه اتوبوس و 1200 دستگاه ون به شهرهای کشور تحویل شده است، می‌گوید: «در سال 1404 از این تعداد، 69 حواله به شهرهای اهواز، مشهد، تهران، ورامین، سنندج، شهریار، شهرقدس، گلستان، پردیس، باغستان، رباط کریم، پاکدشت، اندیشه، اسلامشهر، شهرکرد و قرچک برای تحویل صادر شده است.» او با تأکید بر تلاش‌های سازمان شهرداری‌ها برای کمک به توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی در 29 شهر برای نوسازی 32 دستگاه اتوبوس و 17 دستگاه مینی‌بوس می‌گوید: «برای نوسازی مینی‌بوس مبلغ 42 میلیارد تومان و نوسازی تاکسی مبلغ 50 میلیارد تومان تسهیلات در نظر گرفته شده است. همچنین تأییدیه و افزودن خودرو ساینا به سبد نوسازی ناوگان با ظرفیت 40 هزار دستگاه در سال، شناسایی حدود 200 هزاردستگاه ناوگان بنزینی برای کمک‌های حمایتی دولت در بخش دوگانه‌سوز کردن خودروهای فعال در حوزه حمل‌و‌نقل عمومی نیز انجام شده است.» خدابخشی با اشاره به اینکه برای تسریع پروژه‌ها در بودجه سال 1402، انتشار 32500 میلیارد ریال اوراق مشارکت‌، بودجه سال 1403، 62000 میلیارد ریال اوراق با تضمین دولت و شهرداری تخصیص یافته، توضیح می‌دهد: «80000 میلیارد ریال اوراق دیگر برای توسعه و نوسازی اتوبوسرانی با صدور مجوز انتشار اوراق مالی اسلامی از محل بودجه سال 1404 با تضمین 50 درصدی دولت و مبلغ 10000 میلیارد ریال با تضمین 100 درصدی شهرداری‌ها برای توسعه و نوسازی اتوبوس تخصیص یافته است.»
او با بیان اینکه دوگانه‌سوز شدن تعداد قریب به 75 هزار دستگاه با استفاده از 75‌ درصد یارانه انجام شده، می‌گوید: «طبق ماده 6 قانون هوای پاک برای اطمینان از صحت عملکرد خودرو در زمینه‌های فنی و ایمنی و کنترل آلاینده‌های هوا و صدا، انجام معاینه فنی کلیه وسایل نقلیه موتوری اعم از سبک، نیمه‌سنگین، سنگین و موتورسیکلت که توسط بخش‌های دولتی، عمومی و غیردولتی به کار گرفته می‌شوند، در دوره‌های زمانی منظم و توسط مراکز مورد تأیید سازمان حفاظت محیط زیست الزامی است. اتحادیه سازمان‌های مدیریت حمل‌و‌نقل شهرداری‌های کشور با اجرا و پشتیبانی از سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران (سیمفا)، پایش و نظارت بر عملکرد مراکز معاینه فنی را به صورت مستمر انجام داده است. همچنین مراکزی را که مرتکب تخلف شده‌اند به ستادهای معاینه فنی شهرداری‌ها جهت برخورد با آنها معرفی می‌کند. برای سلامت فنی وسایل نقلیه، دارندگان موظف هستند در بازه زمانی یک ساله برای صدور یا تمدید گواهی سلامت به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند. در حال حاضر 703 مرکز معاینه فنی وسایل نقلیه سبک و 192 مرکز معاینه فنی وسایل نقلیه سنگین در کشور فعال هستند.»

برش

طرح توسعه شبکه مترویی و تأمین ناوگان مترویی برای کلانشهرها

مدیرکل حمل‌و‌نقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با اشاره به عقد قراداد برای تأمین 1770 دستگاه واگن مترو برای کلانشهرهای کشور می‌گوید: «انتشار اوراق مالی اسلامی به ارزش بیش از 520 هزار میلیارد ریال طی سال‌های 1403 و 1404 انجام شده است. همچنین تخصیص بودجه برای پروژه‌های متروی تهران – اسلامشهر و قطار حومه‌ای تهران – پرند از محل بودجه سال 1404 در نظر گرفته شده است.»