وزیر امور خارجه پیشنهاد کرد
تدوین چشمانداز ۱۰ ساله اکو هماهنگ با تحولات جهانی
سازمان همکاری اقتصادی اکو، به عنوان یکی از ابتکارات ارزشمند منطقهای، ظرفیت قابلتوجهی برای ارتقای همکاریهای اقتصادی، تجاری و ترانزیتی میان اعضا دارد و ایران به عنوان یکی از سه بنیانگذار اصلی اکو به لحاظ موقعیت جغرافیایی در «قلب» آن قرار دارد و کشورهای پیرامونی عضو این سازمان، بازار و شبکهای وسیع را تشکیل میدهند. این سازمان منطقهای دولتی که سال ۱۹۶۴ از سوی ایران، پاکستان و ترکیه با هدف پیشبرد همکاریهای اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای عضو تأسیس شد و از سال ۱۹۹۲ با پذیرش هفت کشور جدید شامل افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان، شمار اعضای آن به ۱۰ کشور افزایش یافت با وجود قابلیتهای بالقوه اقتصادی و موقعیت جغرافیایی ویژه کشورهای عضو، در موضوع سطح همکاری اقتصادی تاکنون به حد مطلوب ظرفیت بالقوه خود نرسیده است. اما ایران در رویکردی نو در صدد است با بهرهگیری از تجربیات دیگر سازمانهای منطقهای و اجلاسهای گذشته اکو، از جمله بیستوهشتمین نشست شورای وزیران در مشهد و نشستهای وزارتی اخیر با محوریت حملونقل و امنیت، اقدامات عملی در حوزه کاهش تعرفههای گمرکی، هماهنگی مقررات تجاری، تسهیل حملونقل و توسعه زنجیرههای ارزش منطقهای را صورت دهد. در همین راستا، دیروز سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در بیستونهمین نشست شورای وزیران سازمان همکاری اقتصادی اکو که به صورت برخط و به ریاست قزاقستان برگزار شد، به تشریح چشمانداز پیش روی کشورهای عضو برای گسترش همکاریها پرداخت. عراقچی در سخنان خود بر چشمانداز دهساله جدید اکو تأکید کرد که بر بازطراحی ساختاری سازمان، افزایش تابآوری اعضا در برابر ریسکها و شوکهای احتمالی، همگرایی فیزیکی و فناوری و توسعه تجارت منطقهای تمرکز دارد. او همچنین با اشاره به حضور رئیسجمهوری ایران در نشست سران اکو در میانه جنگ ۱۲روزه، این اقدام را نشانه حمایت کامل و بدون قید و شرط ایران از اکو خواند و تأکید کرد، حضور فعال کشورمان در نشستهای سران و وزارتی، بازتولید روحیه مالکیت و مشارکت میان اعضا و بهرهگیری از ظرفیت بالقوه سازمان را تضمین میکند، بهگونهای که اکو بتواند به ابزاری مؤثر برای توسعه اقتصادی ملی و منطقهای تبدیل شود.
عراقچی در این نشست سخنان خود را با تبریک به یرماک کوشربایف رئیس نشست شورای وزیران سازمان اکو آغاز کرد و گفت: «بهعنوان رئیس بیست و هشتمین نشست شورای وزیران اکو در مشهد، امیدوارم نشست بیست ونهم ما، با وجود برگزاری بهصورت آنلاین، بتواند نقش برجسته شورای وزیران اکو را همچنان حفظ کند.»
وزیر امور خارجه با اشاره به فاصله میان نشست مشهد در اوایل دسامبر ۲۰۲۴ تا نشست سیام شورا در سال ۲۰۲۶، آن را طولانیترین وقفه میان گردهماییهای اکو عنوان کرد و افزود: «نشست سالانه ما در نیویورک نیز در پاییز گذشته لغو شد. ما باید تا حد امکان نشستها، تبادلنظرها، گفتوگوها و جلسات درون سازمانی بیشتری داشته باشیم تا اطمینان پیدا کنیم سازمان ما در بهترین وضعیت ممکن عمل میکند.»
ظرفیت بالقوه اکو برای
تبدیل شدن به یک منطقه پویا
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: «این موضوع اهمیت ویژهای دارد، زیرا سران کشورهای عضو در اجلاسهای اکو توجه و علاقه فزایندهای به این سازمان و موفقیت آن نشان دادهاند. شورای وزیران و دبیرخانه اکو، در واقع، ضامن اصلی اجرای رهنمودهای صادرشده از سوی رهبران ما هستند.»
عراقچی ادامه داد: «همانگونه که در نشست مشهد نیز تأکید شد، منطقه اکو در صورت بالفعل شدن ظرفیتها و توان بالقوه جمعی اعضا، میتواند به یکی از پویاترین مناطق نوظهور در جنوب جهانی تبدیل شود. اجلاسهای اخیر نشان داد که اراده سیاسی برای تقویت اکو در بالاترین سطح کشورهای عضو وجود دارد و شورای وزیران، بهعنوان عالیترین نهاد تصمیمگیری در اکو، باید پیوسته این اراده ارزشمند را تقویت کرده و شتاب همکاریها را بازتولید کند.»
دفاع ایران از حق مشروع خود
وزیر امور خارجه با مرور تحولات مهم منطقه گفت: «از زمان نشست بیست و هشتم در مشهد (دسامبر 2024)، مهمترین رویداد منطقه حملات تروریستی، متجاوزانه و غیرقانونی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده علیه ایران در ژوئن ۲۰۲۵ بود. این حملات طی ۱۲ روز، مردم غیرنظامی، تأسیسات هستهای صلحآمیز و زیرساختهای عمومی را هدف قرار داد و خسارات انسانی و مادی قابل توجهی برجای گذاشت. این وضعیت بر فعالیتهای روزمره دبیرخانه اکو نیز تأثیر داشت.»
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان با اشاره به واکنش ایران افزود: «نیروهای مسلح کشورمان از حق دفاع مشروع استفاده کردند و ضمن حفاظت از مردم، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی، مانع گسترش جنگ در منطقه شدند. از کشورهای عضو اکو نیز بهخاطر اتخاذ مواضع مسئولانه و حمایتی در این بحران قدردانی میکنم.»
نیاز اکو به منطقه آزاد تجاری
عراقچی به اقدامات عملی اکو اشاره کرد و گفت: «از زمان نشست مشهد، ایران میزبان دو نشست مهم وزارتی اکو شامل نشست وزیران کشور و نشست وزیران حمل و نقل بوده است. این نشستها فرصتی برای گفتوگو و توافق در حوزههای حملونقل و ترانزیت، لجستیک، تردد مرزی، مدیریت بحران، اجرای قانون و کنترل مواد مخدر فراهم کرد. همچنین سایر نشستهای وزارتی و بخشی نیز برگزار شده که مستقیماً بر همکاری منطقهای تأثیر گذاشتهاند.» وزیر امور خارجه با اشاره به نشست استانبول گفت: «در استانبول، وزیران تجارت اکو نقشه راه دوسالهای برای مذاکره مجدد بر سر توافقنامه «اکوتا» تصویب کردند؛ اقدامی برای پایان دادن به بنبست طولانیمدت در آزادسازی تجارت منطقهای که همکاری در حوزههای تجاری مرتبط را نیز تقویت میکند. تجار و دیگر ذینفعان منطقه اکو بیتردید به یک منطقه آزاد تجاری اکو در آینده نزدیک نیاز دارند.»
بایستههای
ترسیم چشمانداز 10 ساله اکو
عراقچی در ادامه به چشمانداز ۱۰ ساله اکو پرداخت: «پس از نشست مشهد، همکاران ما در وزارتخانههای خارجه و دبیرخانه اکو کار تهیه سند چشمانداز ۱۰ساله جدید را آغاز کردند. اکو نیازمند تغییرات پارادایمی و بازطراحی ساختاری است. برای تدوین چشمانداز جدید، نمیتوان در همان چهارچوبها و مسیرهای گذشته ادامه داد و تحولات و چالشهای عمده جهانی و منطقهای را نادیده گرفت. کشورهای ما باید در برابر ریسکها و شوکهای احتمالی آینده مقاومتر، یکپارچهتر و قدرتمندتر شوند. کمیته چشمانداز اکو باید سندی مناسبتر، کارآمدتر و قابل اجرا برای ۱۰ سال آینده تدوین کند. هر چشمانداز و برنامهای باید منطقه ما را از نظر فیزیکی و فناوری بههمپیوستهتر سازد.»
او همچنین به ترکمنستان بهخاطر میزبانی موفقیتآمیز «سومین کنفرانس سازمان ملل درباره کشورهای محصور در خشکی» در اوت ۲۰۲۵ تبریک گفت و افزود: «بهعنوان یک کشور ترانزیتی، ایران آماده همکاری با دبیرخانه اکو و کشورهای عضو برای اجرای «برنامه عمل آوازا» در منطقه به نفع هر هفت کشور محصور در خشکی عضو اکو است.» عراقچی تأکید کرد: «حمایت کامل ایران از اکو کاملاً بدون قید و شرط و غیرقابل انکار است. حضور رئیسجمهوری پزشکیان در اجلاس اکو در خانکندی، همزمان با حملات اسرائیل و آمریکا، بهترین نماد این سیاست است. خوشبختانه طی حدود ۱۰ سال گذشته شاهد تقویت حس مالکیت و مشارکت میان اعضای اکو بودهایم؛ روحیهای که باید بازتولید و تقویت شود. از جمهوری اسلامی پاکستان نیز سپاسگزاریم که پذیرفت خلأ ریاست را پر کند و از اول ژانویه ۲۰۲۶ ریاست اکو را برعهده گیرد.» در پایان عراقچی از دبیرکل اکو، اسد مجید خان، بهخاطر رهبری دوراندیشانه دبیرخانه و از وزیر امیرخان متقی از افغانستان برای حضور در نشست قدردانی کرد.
