هشدار تازه برای جهان
زبالههایی که فضا را تهدید میکنند
فضاپیمای شنژو-۲۰ چین در اوایل نوامبر بر اثر برخورد با قطعهای از زبالههای فضایی در مدار آسیب دید؛ رخدادی که مسئولان فضایی چین را واداشت بازگشت این فضاپیما از ایستگاه فضایی تیانگونگ به زمین را به تعویق بیندازند. این حادثه نهتنها بازگشت سه فضانورد چینی (تایکوناتها) را به تأخیر انداخت، بلکه بار دیگر خطرهای فزاینده زبالههای فضایی را برای چین و جامعه بینالمللی برجسته کرد. این اتفاق نشان داد تهدید زبالههای فضایی میتواند آینده برنامههای فضایی جهان را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین کشورهای پیشتاز در این عرصه همچون چین و آمریکا باید به دنبال راهکارهای مؤثر برای مقابله با این زبالهها بهعنوان یکی از جدیترین چالشهای عملیات فضایی باشند.
زبالههای فضایی شامل هر شیء مصنوعی موجود در مدار از ذراتی کوچک تا بدنههای عظیم راکتها میشود که دیگر فعال نیستند. این قطعات در مدار پایین زمین با سرعتی حدود ۱۸ هزار مایل در ساعت تقریباً هفت برابر سرعت یک گلوله حرکت میکنند؛ بنابراین حتی کوچکترین قطعه هم میتواند خسارتهای ویرانگری به بار آورد.
طبق آمارها، چین همچنان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زباله فضایی است. این کشور در سال ۲۰۰۷ با نابود کردن ماهواره فرسوده هواشناسی Fengyun-1C، رکورد بیشترین تولید زباله فضایی را به جا گذاشت؛ چراکه هنوز بیش از سه هزار قطعه از آن در مدار باقی مانده است. این زبالهها بارها ایستگاه فضایی بینالمللی (ISS) را مجبور کردهاند برای اجتناب از برخورد، مانورهای اضطراری انجام دهد. البته خطر زبالههای فضایی تنها متوجه آمریکا و ایستگاه فضایی بینالمللی (ISS) نیست و چین هم که تلاش داشته شکاف خود را در فضا با آمریکا کم کند، در معرض زبالههای فضایی قرار دارد. با توجه به برنامه آمریکا برای بازنشستگی ایستگاه فضایی بینالمللی در سال ۲۰۳۰، بنابراین ممکن است ایستگاه فضایی تیانگونگ چین (TSS) که از اکتبر ۲۰۰۰ اولین مأموریت خود را در فضا آغاز کرده، بهعنوان تنها ایستگاه مداری فعال باقی بماند.
ایستگاه تیانگونگ، فضانوردان و ماهوارههای این کشور برای پکن اهمیت استراتژیک دارند و اگر زباله فضایی بخشی از ایستگاه را نابود کند یا جان فضانوردی را بگیرد، واکنش عمومی گستردهای در داخل چین شکل خواهد گرفت. همچنین درآینده دهها هزار ماهواره استارلینک جدید توسط اسپیسایکس و هزاران ماهواره دیگر توسط چین در قالب منظومههای Guowang و Qianfan به مدار اضافه خواهد شد. با توجه به توسعه برنامههای فضایی در جهان، این آسیبپذیری مشترک فرصتی نادر برای همکاری میان چین و آمریکا فراهم میکند؛ همکاریای که میتواند به تدوین استانداردهای ایمنسازی و خارجسازی ماهوارههای از کار افتاده و حتی توافقنامههای مشترک برای پاکسازی مدار از زبالههای فضایی منجر شود.

