اجلاس استانداران استان‌های ساحلی پنج کشور حاشیه دریای خزر، دیروز در رشت گشایش یافت. این نشست منطقه‌ای با شعار «خزر؛ پل دوستی و توسعه» و با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و گردشگری در قلب استان گیلان برگزار شد تا گامی عملی در مسیر تبدیل این دریا به کاتالیزوری برای توسعه باشد.
 در این نشست، استانداران و هیأت‌های رسمی استان‌های ساحلی پنج کشور (ایران، روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان) با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی، زیست‌محیطی، فرهنگی و گردشگری به بررسی پروژه‌های مشترک، راه‌های ارتقای ترانزیت و توسعه کریدور شمال-جنوب، فعال‌سازی ظرفیت بنادر و ایجاد ترتیبات تجاری میان استان‌ها می‌پردازند.
 برنامه کلان توسعه دریامحور کشور، افزایش ظرفیت بنادر به ۳۰۰ میلیون تن کالا را هدفگذاری کرده است. برای دستیابی به این هدف، تأمین ۵۹ میلیون یورو تجهیزات نوین دریایی و جذب سرمایه‌ای بالغ بر ۲۱ هزار میلیارد تومان در بنادر در دستور کار قرار دارد. توسعه زیرساخت‌های گردشگری ساحلی نیز بخش دیگری از این برنامه است که اجلاس حاضر، بستری برای تسهیل و شتاب بخشیدن به آن محسوب می‌شود.
 
افزایش سهم استان‌های شمالی
در تجارت دریایی
سعید رسولی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به موقعیت راهبردی استان‌های شمالی در کریدورهای شمال ـ جنوب و شرق ـ غرب، گفت: «بنادر شمالی نقش مهمی در افزایش مبادلات با کشورهای حاشیه خزر و تقویت سهم ایران در حمل‌ونقل منطقه‌ای دارند.» وی تکمیل زنجیره لجستیک دریایی و زمینی را ضرورتی انکارناپذیر برای توسعه تجارت در خزر عنوان کرد و بر تداوم روند توسعه‌ای بنادر، ارتقای زیرساخت‌ها و جذب سرمایه‌گذاران جدید تأکید داشت. 
 
استفاده از دریای خزر 
برای کاهش اثرات تحریم
هادی حق‌شناس، استاندار گیلان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به برگزاری اجلاس استان‌های ساحلی کشورهای حاشیه خزر در رشت گفت: «تحریم‌های ظالمانه‌ای بر اقتصاد ایران تحمیل شده است، اما موقعیت ژئوپولیتیکی و بهره‌مندی از نوار ساحلی گسترده در شمال و جنوب کشور، ایران را در زمره کشورهایی قرار داده که می‌تواند با استفاده از ظرفیت اقتصاد دریا پایه یا دریامحور، شرایط کاهش اثرات تحریم را فراهم کند.»
وی با اشاره به اینکه کشور روسیه، به عنوان همسایه ایران در دریای خزر، یکی از قدرت‌های اقتصادی جهان و منطقه است، گفت: «تا قبل از جنگ این کشور و اوکراین، روسیه عضو کشورهای جی ۸ یا ۸ کشور صنعتی بود، این کشور عضو دائمی شورای امنیت است. علی‌رغم تحریم غرب علیه روسیه به‌دلیل جنگ، به هر حال شاخص‌های اقتصادی این کشور، رتبه‌های بالایی دارد. ایران و روسیه هر دو تحت تحریم کشورهای غربی قرار گرفته‌اند، طبیعی است که در این شرایط، دو کشور می‌توانند از ظرفیت‌های اقتصادی، دریایی، بندری، تجاری و حمل‌و‌نقلی همدیگر بهره‌مند شوند. دریای خزر، هم برای ایران هم برای روسیه یک فرصت بی‌بدیل است.»
حق‌شناس افزود: «مهم‌ترین نیاز وارداتی ما در برخی از کالاهای اساسی مانند غلات و خوراک دام یا در کالای صنعتی و برخی از محصولات کشاورزی به راحتی می‌تواند توسط روسیه تأمین و وارد کشور شود. روسیه تولیدکننده بزرگ غلات و کالاهای مورد نیاز ایران است و ایران نیز متقابلاً برخی کالاهای مورد نیاز روسیه را تولید می‌کند؛ از طرفی ایران مسیر ترانزیتی عبور و حمل کالاهای روسی بخصوص به مقصد کشورهای جنوب است. در دور جدید تحریم‌ها به نظر می‌رسد استفاده از ظرفیت‌های دریای خزر در راستای اقتصاد دریاپایه فرصت کاهش عوارض تحریم‌ها را برای کشور فراهم کرده است. تجارت دریایی و اقتصاد دریامحور به نفع هر دو کشور ایران و روسیه است.»
استاندار گیلان مهم‌ترین اقدام برای بهره‌گیری از فرصت دریا در شرایط تحریم را توسعه زیرساخت‌ها عنوان کرد و گفت: «در بنادر استان گیلان تخلیه و بارگیری همزمان ۲۰ کشتی امکانپذیر است. مسیر ریلی در کریدور شمال-جنوب مزیت دیگر ایران برای کاهش اثرات تحریم است. ریل کشور آذربایجان تا داخل خاک ایران کشیده شده و ریل در بندر کاسپین به سر اسکله رسیده است و عملیات تخلیه و بارگیری به‌واسطه خطوط ریلی، در بنادر شمالی به راحتی می‌تواند انجام گیرد. به عبارت دیگر مدل‌های مختلف حمل‌و‌نقل، یعنی جاده‌ای، ریلی، دریایی و بخش هواپیمایی یا فرودگاه‌ها در ایران کاملاً فعال و زیرساخت آن موجود است. کریدورهای ارتباطی ایران فرصتی برای کشورهای آسیای میانه فراهم کرده است این کشورها نیز برای دیپلماسی اقتصادی منطقه‌ای ما یک فرصت هستند، با استفاده از این فرصت‌ها می‌توانیم از کاهش عوارض تحریم بهره بگیریم.»
استاندار گیلان افزود: «مهم‌ترین پروژه زیرساختی در بنادر شمالی در حال حاضر ساخت و تکمیل خط ریلی رشت-آستاراست. 80 کیلومتر از اراضی مورد نیاز این خط 160 کیلومتری تملک شده و تلاش ما این است تا پایان سال بقیه اراضی هم آزاد شود. در 80 کیلومتر اراضی آزاد شده زیرسازی در حال انجام است و بیش از ۳۰ کیلومتر آن برای انجام مطالعات فنی و آزمایشگاهی تحویل طرف روسی شده است. ایران و روسیه برای ساخت این مسیر مصمم هستند.»

مشکلات داخلی مانع رشد تجاری
عبدالله مهاجر دارابی، نایب رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه نیز عضویت ایران در پیمان‌ها و سازمان‌های بین‌المللی مانند اوراسیا، شانگهای و اکو را فرصتی برای استفاده از ظرفیت بنادر برای رشد تجارت دانست و به «ایران» گفت: «ظرفیت تجارت کشورهای عضو این پیمان‌ها حدود هزار میلیارد دلار است، اما سهم ایران از این ظرفیت اندک است؛ برگزاری اجلاس‌هایی مانند کشورهای حاشیه خزر، تلاشی برای ارتقای استان‌های ساحلی در جهت تحقق افزایش توسعه تجارت خارجی است.»
وی گفت: «دولت مقدمات رشد تجاری با کشورهای حاشیه خزر را فراهم کرده است، همبستگی سه استان شمالی و جلوگیری از رقابت غیراصولی، بخشی دیگر از ایجاد مقدمات رشد تجاری در بنادر شمالی است. همچنین تعرفه تجاری بیش از 95 درصد کالاها با اوراسیا صفر درصد است که بخشی از برنامه تسهیل تجارت با کشورهای عضو اوراسیاست.»
نایب رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه حجم تجارت دو کشور را در سال گذشته 2 میلیارد دلار اعلام کرد و افزود: «ظرفیت تجارت دو کشور می‌تواند به 10 میلیارد دلار برسد که این مهم مستلزم حل مشکلات است؛ این مشکلات بیشتر داخلی است چون دولت مشکلات تجارت خارجی را با سیاست‌هایی کاهش داده است.»
وی گفت: «زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی در دریای خزر شرایط مناسبی دارد و در حوزه استاندارد کالایی نیز مشکلی برای صادرات با کشورهای حاشیه خزر نداریم.»

برش

عراقچی: پهنه های آبی شمال و جنوب اهمیت راهبردی برای کشور ایجاد کرده است

سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مراسم اجلاس استانداران کشورهای ساحلی دریای خزر که در تالار مرکزی رشت برگزار شد، با اشاره به اهمیت جایگاه ایران در دو حوزه آبی خلیج فارس و دریای خزر اظهار کرد: «جمهوری اسلامی ایران اطراف خود 15 کشور دارد و این همسایگی، بویژه در دو پهنه آبی جنوب و شمال، اهمیت راهبردی فراوانی برای کشورمان ایجاد کرده است.» 
وی با بیان اینکه «دریای خزر برای ایران و کشورهای ساحلی آن یک حوزه حیاتی است و ما با همسایگان بسیار مهمی در این منطقه روبه‌رو هستیم که مسائل مهمی نیز در این حوزه مطرح است، گفت: روابط جمهوری اسلامی ایران با همه کشورهای ساحلی خزر تنظیم شده و در حال توسعه است.»
عراقچی افزود: «روابط جمهوری اسلامی ایران با همه کشورهای حوزه دریای خزر، روابط بسیار عالی است. ما با همه این کشورها روابط بسیار خوب و بعضاً راهبردی تنظیم کرده‌ایم. روابط جمهوری اسلامی ایران با فدراسیون روسیه، یک شراکت راهبردی است. توافقنامه همکاری‌های بلندمدت بیست‌ساله بین ایران و روسیه برای یک شراکت راهبردی، سال گذشته بین رؤسای‌جمهوری دو کشور امضا شد و تبادلات نزدیک سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی بین ما و روسیه درجریان است.» 
عراقچی با توجه به روابط نزدیک ایران و روسیه یادآور شد: «سال گذشته رؤسای‌جمهوری دو کشور توافقات مهمی را امضا کردند و تبادلات سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی میان دو کشور در جریان است، همچنین سفرهای متقابل مقامات عالی‌رتبه از جمله سفر دکتر پزشکیان به روسیه انجام شده است و در آینده نزدیک نیز سفرهایی از سوی جمهوری آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان برنامه‌ریزی شده است.»
وی راجع به چالش‌های زیست‌محیطی خزر ابراز کرد: «در این حوزه نگرانی‌هایی از جمله آلودگی‌های دریایی وجود دارد که نیازمند همکاری مشترک کشورهای ساحلی است و امیدواریم مباحثی که در این اجلاس مطرح می‌شود، زمینه‌ساز همکاری‌های بیش از پیش در حوزه محیط زیست و مدیریت منابع دریایی باشد.»