لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ در شرایط حساس و پیچیده اقتصادی تهیه می‌شود. سازمان برنامه و بودجه در بخشنامه اخیر خود، با تأکید بر تأثیر متغیرهای کلان اقتصاد جهانی و بازار نفت، برآورد کرده که متوسط قیمت نفت خام برنت در سال ۲۰۲۵ حدود ۶۶ تا ۶۷ دلار و در سال ۲۰۲۶ حدود ۵۸ تا ۶۰ دلار در هر بشکه خواهد بود که در کنار احتمال افزایش محدودیت‌های تحریمی، در برنامه‌ریزی منابع حاصل از صادرات نفت خام کشور مورد توجه قرار خواهد گرفت.
محورهای کلیدی که قرار است در لایحه بودجه ۱۴۰۵ رعایت شود؛ به شرح زیر است:
• اصلاح نظام یارانه و تخصیص ارز ترجیحی: بازبینی در اختصاص ارز ترجیحی به کالاهای اساسی و مصارف ارزی مانند بنزین، با هدف هدفمندسازی و کاهش بار مالی آن بر دوش دولت.
• افزایش درآمدهای مالیاتی: از طریق هوشمندسازی نظام مالیاتی، اجرای کامل قانون پایانه‌های فروشگاهی، عملیاتی‌سازی مالیات بر عایدی سرمایه و بازنگری در فرآیندهای وصول مالیات برای جلوگیری از کاهش ارزش واقعی آنها به دلیل تورم.
• بهبود و شفاف‌سازی درآمدهای گمرکی: بازبینی در نرخ ارز مبنای ارزش گمرکی، بهینه‌سازی فرآیند ترخیص کالا و کاهش کم‌اظهاری در صادرات.
• بهینه‌سازی مصارف و ساختار دولت: بازنگری در اعتبارات نهادهای کم‌اثر یا غیرضروری، بهینه‌سازی تشکیلات با تقویت مشاغل کارشناسی و حذف پست‌های مدیریتی مازاد و ترویج دورکاری در دستگاه‌های غیرخدمات‌رسان مستقیم.
• استقرار بودجه‌ریزی نتیجه‌محور: الزام دستگاه‌های اجرایی به ارائه برنامه‌های اجرایی سالانه به همراه شاخص‌های عملکرد قابل سنجش.
• مدیریت ناترازی‌های انرژی: رفع شکاف بین عرضه و تقاضای انرژی با رویکرد دوگانه «افزایش تولید و مدیریت مصرف» از طریق ابزارهای قیمتی و غیرقیمتی، با هدف تأمین پایدار انرژی برای بخش صنعت و اقتصاد.
• تغییر روش‌ها در مالیات ستانی: افزایش نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی ارتقای عدالت و کارایی مالیاتی از طریق هوشمندسازی نظام مالیاتی و شفافیت مخارج مالیاتی دولت.
• بهره روی و روش‌های ارتقای آن: پیاده‌سازی برنامه ارتقای بهره‌وری در بخش‌های مختلف اقتصادی از طریق واحدهای فناور شرکت‌های خصوصی و دانش‌بنیان و برقراری نظام پرداخت عمومی متناسب با بهره‌وری و اثر‌گذاری در جامعه.
• حمایت از بازنشستگان و ارتقای خدمات درمانی بیمه پایه و تکمیلی و معیشتی آنها: تداوم حمایت از معیشت طبقات پایین جامعه از طریق یارانه نقدی و یا کالابرگ الکترونیکی با رویکرد بازآرایی مزایای اجتماعی پایدارسازی تأمین مالی و اعطای یارانه‌های مستقیم و غیر مستقیم.